10 rund rozszerzania NATO. Sojusz zachowuje politykę otwartych drzwi, w drodze są kolejni kandydaci
2024-04-04, 06:00
Drzwi NATO są i pozostają otwarte dla każdego kraju europejskiego, który jest w stanie podjąć zobowiązania wynikające z członkostwa oraz przyczynić się do bezpieczeństwa w obszarze euroatlantyckim - tak zakłada polityka Sojuszu. Jest ona zapisana w artykule 10. Traktatu Północnoatlantyckiego stanowiącego sojusz. Na członkostwo w NATO liczą obecnie Ukraina, Gruzja, Bośnia i Hercegowina.
Drzwi NATO są i pozostają otwarte dla każdego kraju europejskiego, który jest w stanie podjąć zobowiązania wynikające z członkostwa oraz przyczynić się do bezpieczeństwa w obszarze euroatlantyckim – tak zakłada polityka Sojuszu. Jest ona zapisana w artykuł 10. Traktatu stanowiącego sojusz.
Traktat Północnoatlantycki reguluje kwestię przystąpienia do NATO w artykule 10. Na nim opiera się polityka otwartych drzwi sojuszu.
Art. 10
Strony mogą, za jednomyślną zgodą, zaprosić do przystąpienia do niniejszego traktatu każde inne państwo europejskie, które jest w stanie realizować zasady niniejszego traktatu i wnosić wkład do bezpieczeństwa obszaru północnoatlantyckiego. Każde państwo zaproszone w ten sposób może stać się stroną traktatu, składając Rządowi Stanów Zjednoczonych Ameryki dokument przystąpienia. Rząd Stanów Zjednoczonych Ameryki powiadomi każdą ze Stron o złożeniu każdego takiego dokumentu przystąpienia.
Dziesięć rund rozszerzenia
Od 1949 roku miało miejsce w dziesięć rund rozszerzenia i liczba członków NATO wzrosła z 12 do 32 krajów.
Najnowszym członkiem NATO jest Szwecja – przystąpiła do Sojuszu 7 marca 2024 roku.
W ubiegłym roku do NATO dołączyła Finlandia (4 kwietnia 2023 r.). Oba państwa i społeczeństwa obu tych krajów zdecydowało się dołączyć do sojuszu w związku z zagrożeniem rosyjską agresją i wojną w Ukrainie. Nastroje opinii publicznej zmieniły się niezwykle szybko, niemal z dnia na dzień w ogromny sposób zwiększyło się poparcie społeczeństwa dla wejścia do NATO.
10 rund rozszerzenia, które odbyły się do tej pory, miało miejsce w latach 1952, 1955, 1982, 1999, 2004, 2009, 2017, 2020, 2023 i 2024.
Państw założycieli było 12, były to USA, Kanada, Belgia, Dania, Francja, Islandia, Włochy, Luksemburg, Holandia, Norwegia, Portugalia i Wielka Brytania.
W czasie zimnej wojny do NATO weszły Grecja i Turcja (1952), Niemcy zachodnie (1955) i Hiszpania (1982).
Po upadku ZSRR
Po upadku ZSRR w NATO trwała dyskusja na temat korzyści z rozszerzenia NATO. Pod takim kątem i pod kątem relacji z Rosją, a także wpływu takich działań na spójność Sojuszu, opracowano w 1995 roku "studium dotyczące rozszerzenia NATO".
W oparciu o to opracowanie, wskazujące m.in. wymagania wobec kandydatów, NATO zaprosiło Czechy, Węgry i Polskę do rozmów akcesyjnych w 1997 r. W 1999 roku przystąpiły one do NATO.
Także w 1999 r. NATO ustanowiło tzw. Plan Działań na rzecz Członkostwa (Membership Action Plan), by pomóc innym krajom przygotować się do wejścia do Sojuszu.
Bułgaria, Estonia, Łotwa, Litwa, Rumunia, Słowacja i Słowenia zostały zaproszone do wejścia do NATO w 2002 roku i dwa lata potem w 2004 roku weszły w skład aliansu, Uczestniczyły one w tzw. Planie Działań na rzecz Członkostwa (Membership Action Plan).
Na szczycie w Bukareszcie w 2008 roku kraje Sojuszu podjęły decyzje w odniesieniu do Bałkanów Zachodnich. Albania i Chorwacja weszły do NATO w 2009 roku, natomiast Czarnogóra w 2017 roku, Republika Macedonii Północnej w 2020 roku.
Kraje aspirujące
Na szczycie w Bukareszcie w 2008 r. sojusznicy zgodzili się, że Gruzja i Ukraina staną się w przyszłości członkami NATO.
Niemniej jednak nie przyznano tym państwo Planu Działań na Rzecz Członkostwa.
Brak postępów w zakresie przyjęcia obu tych państw do NATO zdaniem części ekspertów doprowadził do rosyjskiej agresji, najpierw na Gruzję, następnie na Ukrainę.
Krajem aspirującym do członkostwa w NATO jest także Bośnia i Hercegowina. Bośnia i Hercegowina przystąpiła do programu Partnerstwa dla Pokoju (PdP) w 2006 roku i została zaproszona do Planu Działań na rzecz Członkostwa (MAP) w 2010 roku.
W Unii Europejskiej poza NATO są obecnie m.in. byłe kolonie brytyjskie Malta i Cypr (od 1964 r. i od 1960 r), a także Austria i Irlandia.
***
***
- Były ambasador USA: gdyby nie rozszerzenie NATO, Rosja być może już zajęłaby kraje bałtyckie i atakowała Polskę
- Przy linii frontu. Dr Kuzio: dozowano broń jak kroplówkę, a armia Rosji jest wciąż zbrodnicza, jak mordercy z Katynia
***
Zebrała Agnieszka Kamińska, PolskieRadio24.pl, na podstawie m.in. nato.in.