Gość Agaty Kwiecińskiej to jeden z najwybitniejszych polskich wirtuozów akordeonu, a także znakomity pedagog. Do Studia Polskiego Radia im. Władysława Szpilmana przyniósł nie tylko klasyczny akordeon, lecz także jego - kojarzonego z Argentyną - krewniaka, czyli bandoneon. Co ciekawe, instrument, bez którego trudno wyobrazić sobie rasowe tango, powstał w południowych Niemczech. W XIX wieku miał zastępować organy w mniejszych kościołach. Wraz z niemieckimi emigrantami dotarł do Ameryki Południowej i dosyć szybko stał się argentyńskim instrumentem narodowym.

Klaudiusz Baran zainteresował się bandeonem, gdy w połowie lat 90. zakochał się w tango nuevo Astora Piazzolli. Był już wtedy gruntownie wykształconym akordeonistą, co, jak przyznaje, stało się trochę przez przypadek. Jako mały chłopiec chciał zostać bramkarzem, a jego wzorem był Jan Tomaszewski. Odkryto u niego jednak zupełnie inny talent, więc trafił na egzamin do szkoły muzycznej.

- Miałem klaskać jakieś rytmy, oceniać wysokości dźwięku, śpiewać melodie. A że byłem dosyć upartym dzieckiem, nie chciałem wykonać tego ostatniego polecenia. Usłyszałem więc: "na fortepian się nie nadaje... niech będzie akordeon" - wspominał muzyk z uśmiechem i dodał, że szybko polubił akordeon i przestał marzyć o piłce nożnej.

Co istotne, w muzyce klasycznej akordeon jest instrumentem bardzo młodym. Gość Agaty Kwiecińskiej powiedział, że pierwsze utwory z jego repertuaru powstały w latach 20. i 30, a kompozycje na wysokim poziomie pojawiają się dopiero od półwiecza. Dlatego zdarzają się wciąż miejsca, w których pojawienie się akordeonu wywołuje złośliwe uśmieszki, a przynajmniej zdziwienie. Okazuje się, że całkiem niedawno Klaudiusz Baran stał się pierwszym akordeonistą, który wystąpił jako solista z orkiestrą w warszawskiej Filharmonii Narodowej…

Więcej m.in. o wyprawie "z drzewem do lasu", czyli z bandoneonem do Argentyny, o niezwykłym spotkaniu z Arvo Pärtem oraz o popularności tanga nad Wisłą - w załączonych nagraniach wideo. W audycji "Five o'clock", poza samym Klaudiuszem Baranem, muzykowali: jego żona, skrzypaczka Justyna, oraz partner estradowy, gitarzysta Michał Nagy.

mm/jp

Przewodnikiem po świecie organów był Andrzej Szadejko - znakomity muzyk, absolwent gdańskiej Akademii Muzycznej oraz Schola Cantorum Basiliensis.
- Żeby organy mogły zaistnieć jako instrument, muszą być spełnione pewne warunki - tłumaczy gość audycji "Five o'clock". - Niezbędne są klawisze, miech, wiatrownica oraz źródła dźwięku umieszczone na skrzyni, czyli piszczałki.
Pozytyw to taki rodzaj organów, który mieścił się na stole lub na podłodze. Początkowo instrument wyposażony był wyłącznie w wargowe piszczałki i jedną klawiaturę, a od XVI wieku także w piszczałki języczkowe i pedał. Do momentu wynalezienia maszyny parowej pozytywy wymagały obsługi dwóch ludzi - grającego i zaopatrującego instrument w powietrze przy pomocy klinowych mieszków. Obecnie wystarczy jeden muzyk. 
- Choć organy kojarzą nam się głównie z kościołem, to geneza tego instrumentu zdecydowanie kościelna nie jest - opowiada Andrzej Szadejko. - Pierwsze instrumenty tego typu powstawały w cyrkach rzymskich. Czyli tam, gdzie dźwięk musiał być donośny i ciągły.
Po upadku Cesarstwa Rzymskiego na historii organów pojawiają się białe plamy i do końca nie wiadomo, jak wyglądały dalsze losy tego instrumentu. Jedno jest pewne, złożona konstrukcja urządzenia stanowiła o jego wyjątkowości, stąd też organy były popularnym prezentem, którym wzajemnie obdarowywali się królowie. Wówczas wykonywane były ze szlachetnego drewna, kości słoniowej oraz ze złota i ze srebra.
Dziś organy kojarzą się głównie z muzyką sakralną, nadal jednak pozostają synonimem luksusu.    
Andrzej Szadejko wystąpił w Studiu im. Władysława Szpilmana. Towarzyszyli mu sopranistka Sylwia Olszyńska, trębacz Paweł Hulisz i grający na instrumentach perkusyjnych Larry "Okey" Ugwu oraz Tomasz Lipski.
Zapraszamy do oglądania nagrania ze spotkania prowadzonego przez Agatę Kwiecińską.

(kul/mc)