Kiedy państwo może się bezpiecznie zadłużać? Na inwestycje, i najwyżej do 20–30 proc. PKB

Posłuchaj

Obywatele mogą pożyczać państwu pieniądze na dwa sposoby. Albo wprost kupować obligacje państwowe. Albo trzymając pieniądze w banku – tłumaczą eksperci na antenie Czwórki. (Elżbieta Szczerbak, Naczelna Redakcja Gospodarcza Polskiego Radia)

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

A w jaki sposób państwo pożycza od swoich obywateli pieniądze?

Państwo też robi długi

Struktura zadłużenia publicznego jest silnie zróżnicowana. Państwo zadłuża się zarówno u swoich obywateli, jak i inwestorów zagranicznych. W przypadku zadłużenia krajowego, mamy dwie najprostsze formy pożyczania pieniędzy przez państwo.

– Obywatele mogą pożyczać państwu pieniądze na dwa sposoby. Albo wprost kupować obligacje państwowe. Albo też, już mniej świadomie, trzymając pieniądze w banku finansować dług państwa. Bank z jednej strony przyjmuje depozyty od obywateli, a z drugiej strony kupuje za te pieniądze obligacje rządowe, albo też udziela kredytu rządowi. Oczywiście obligacje kupują też inne instytucje finansowe, ale w przypadku Polski to raczej są banki – tłumaczy Aleksander Łaszek z FOR.

Długi dobre albo niebezpieczne…

Dług sam w sobie nie jest niebezpieczny, jednak wszystko zależy od tego jak wydajemy pieniądze.

– Jeżeli rząd zadłuża się po to, aby np. inwestować albo budować autostrady, czy też budować infrastrukturę, która będzie później wspierała wzrost gospodarczy, to jest to dobry dług. Ponieważ płacimy niższą stopę procentową niż osiągniemy zwroty z danej inwestycji. Czyli powinniśmy wtedy zadłużyć się, jeśli nie mamy wystarczających funduszy po to, aby zainwestować, spłacić dług w przyszłości i mieć infrastrukturę oraz wyższy wzrost gospodarczy – podkreśla Magdalena Polan, główna ekonomistka ds. Europy Środkowo-Wschodniej banku Goldman Sachs.
Możemy mieć też dług zły, kiedy zadłużamy się i wydajemy te środki na bieżące wydatki, które w przyszłości nie generują większego zwrotu.

…albo dług ukryty

Ale warto też wspomnieć o długu ukrytym.

– I ten ukryty dług to jest jednak dług przyszły, czyli jest to zobowiązanie sektora publicznego wobec swoich obywateli w przyszłości. Są to np. emerytury. Tego nie mierzymy codziennie w statystykach, choć można to policzyć, ale to jest też dość duża ilość funduszy, które państwo w przyszłości będzie musiało wypłacić – dodaje Magdalena Polan.

Dług publiczny a Produkt Krajowy Brutto

 
To, co najważniejsze w długu publicznym, to dbanie o to, by relacja tego zadłużenia do PKB nie rosła.
– Jeżeli gospodarka rośnie w takim tempie jak dług, to proporcja między tymi dwiema wartościami się nie zmienia, i to jest w miarę bezpieczny stan. Chociaż ważne jest, aby ten stan był jak najniższy. Jeżeli stabilizujemy dług na poziomie 100 proc. PKB, to nie jest to dobre rozwiązanie. Natomiast jeśli stabilizujemy dług na poziomie 20–30 proc. PKB, to jest to już znacznie bezpieczniejsza sytuacja – ocenia Aleksander Łaszek.

Było OFE – jest dług zagraniczny

Po przejęciu pieniędzy z Otwartych Funduszy Emerytalnych całkowity dług publiczny w Polsce spadł, ale jego struktura stała się mniej bezpieczna, bo wzrósł udział zadłużenia zagranicznego. Jednak najważniejsze, że nasz dług jest utrzymywalny.

– Czyli jesteśmy w stanie spłacać ten dług na czas, jesteśmy w stanie płacić od niego odsetki jako kraj, bez ryzyka tego, że nagle ten dług zacznie nam rosnąć w sposób niekontrolowalny. Tak jak wzrósł np. w Grecji. My jesteśmy bardzo, bardzo daleko od takiej sytuacji, m.in. dlatego, że mamy wysoki wzrost gospodarczy, co pozwala nam na generowanie nadwyżki gotówki, która wystarcza w zupełności na opłacanie odsetek, i jeśli trzeba też spłacanie długu – komentuje Magdalena Polan.

Elżbieta Szczerbak, mb