Związek Jaszczurczy - pruska szlachta przeciwko Krzyżakom
Jeszcze przed bitwą pod Grunwaldem świeckie rycerstwo zamieszkujące państwo zakonu krzyżackiego podejmowało próby wywalczenia sobie praw, a nawet przyłączenia swoich ziem do Polski. Takie cele stawiał sobie Związek Jaszczurczy.
2023-02-24, 05:35
24 lutego 1397 roku powstał Związek Jaszczurczy, organizacja, która miała na celu ochronę praw rycerstwa przed uciskiem krzyżackim, a w późniejszej fazie: przyłączenie ziemi chełmińskiej do Polski.
Założycielem bractwa był chorąży ziemi chełmińskiej Mikołaj z Ryńska. Związek początkowo działał jawnie, dając nawet dowody wierności Krzyżakom: Mikołaj brał udział w kilku wyprawach zakonu i w pertraktacjach z Władysławem Jagiełłą. Być może wtedy w umyśle Mikołaja pojawił się plan przyłączenia ziemi chełmińskiej do Polski.
- Chrystianizacja Litwy po unii w Krewie spowodowała, że najistotniejszy cel istnienia państwa zakonnego przestał mieć znaczenie (…). Kryzys ideowy tego państwa zaważył w stopniu decydującym na jego przyszłości – mówił prof. Wojciech Fałkowski w programie Andrzeja Sowy z cyklu "Historia Polski". Posłuchaj audycji poświęconej sytuacji zakonu krzyżackiego na przełomie XIV i XV wieku.
Posłuchaj
REKLAMA
Prawdziwe cele członków Związku Jaszczurczego ujawniły się dopiero w trakcie bitwy pod Grunwaldem, podczas której chorągiew Mikołaja walczyła po stronie krzyżackiej. W krytycznym momencie walki, Mikołaj postanowił zarządzić odwrót swojego oddziału. Krzyżacy poczytali to jako zdradę i rycerze Związku Jaszczurczego musieli uchodzić ze swoich włości i uciekać do Polski.
Na swoje dobra powrócili, korzystając z chaosu, jaki ogarnął państwo zakonne po klęsce grunwaldzkiej. Ich sytuację pozornie poprawił pokój toruński, który zapewniał amnestię wszystkim, uznanym przez strony konfliktu za zdrajców.
Mimo to, w połowie maja 1411 roku, Mikołaj z Ryńska został podstępnie uwięziony podczas wieczerzy u wójta lipienieckiego i przewieziony do Grudziądza. Tam, po 4 dniach został bez procesu i ostatniej posługi, ścięty.
Pozostali członkowie Związku Jaszczurczego powrócili do domów po obaleniu Wielkiego Mistrza Henryka von Plauena. Członkowie organizacji weszli w skład Związku Pruskiego, który miał na celu złamanie monopolu zakonników na piastowanie urzędów w państwie i który zorganizował antykrzyżackie powstanie, doprowadzając do wybuchu wojny trzynastoletniej.
REKLAMA
bm
REKLAMA