Korona Królów. Na czym polegało odnowienie Uniwersytetu Jagiellońskiego?

Podupadłe dzieło Kazimierza Wielkiego 

12 maja 1364 roku król Kazimierz Wielki wydał przywilej fundacyjny Akademii Krakowskiej. Tak powstała pierwsza polska uczelnia. Faktyczna działalność Akademii Krakowskiej rozpoczęła się jednak dopiero 3 lata po wydaniu papieskiej bulli. Wykłady prowadzono na trzech wydziałach: sztuk wyzwolonych, medycyny i prawa. Jednak 

- Po śmierci Kazimierza Wielkiego w roku 1370 przez ponad 20 lat Akademia Krakowska nie istniała - wyjaśniał prof. Grzegorz Myśliwski w audycji Andrzeja Sowy z cyklu "Kronika polska".

Posłuchaj

Odnowienie Uniwersytetu Jagiellońskiego - gawęda prof. Grzegorza Myśliwskiego w audycji Andrzeja Sowy z cyklu "Kronika polska". (PR, 2.04.2003) 3:06

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

Do idei utworzenia w Polsce uczelni wyższej powróciła dopiero Jadwiga Andegaweńska. Akademia była potrzebna Koronie do wykuwania kadr zdolnych do chrystianizacji i wprowadzenia w krąg kultury europejskiej Wielkiego Księstwa Litewskiego. 

- W roku 1397 papież Bonifacy IX zezwolił swoją bullą na odnowienie akademii. Do Krakowa przybył mistrz Mateusz, który był rektorem Uniwersytetu w Heidelbergu i miał pomagać w organizacji starej-nowej uczelni - dodawał historyk. - Jednakże w tym samym roku Jadwiga przeznaczyła wielką sumę na bursę studentów polskich w Pradze. Znaczyło to, że królowa wycofała się z angażowania w odnowienie Akademii Krakowskiej. Nie wiadomo, jakie były przyczyny tej zwłoki, przypuszcza się, że był to jakiś konflikt między królem Władysławem Jagiełłą a królową i ich doradcami.

Jak dodawał gość audycji, twierdzi się, że według królowej akademia miała kształcić przede wszystkim teologów, a zdaniem króla uczelnia miała być kuźnią kadr prawniczych.  

Czytaj także: 

• Korona królów. Jagiełło, Witold i Krzyżacy w geopolitycznym tyglu
• Anna Cylejska - kim była druga żona Władysława Jagiełły?

Ideowy testament Jadwigi

- Ostatecznie w swoim testamencie Jadwiga zapisała wszystkie swoje klejnoty na akademię - wskazywał prof. Grzegorz Myśliwski. 

Na potrzeby uniwersytetu, na mocy swojej ostatniej woli, królowa, która zmarła 17 lipca 1399, pozostawiła około 10 kg złota (wartości 550 grzywien) i dochód ze sprzedaży rzeczy osobistych (ok. 3000 grzywien). Egzekucją testamentu zajęli się Jan z Tęczyna (w tej roli Marek Lis-Orłowski), biskup krakowski Jan Wysz i sam król.

Ze spadku po królowej wykupiono domy przy ul. św. Anny i Grodzkiej z przeznaczeniem na kolegium oraz żupę solną w Bochni, z której dochody miały pokrywać uposażenie profesorów.

Czy Krzyżacy chcieli przekupić Jana Isnera?

W czwartym odcinku serialu pojawia się wątek próby przekupstwa Jana Isnera (w tej roli Łukasz Lewandowski), mającego objąć katedrę teologii na krakowskiej uczelni, przez Krzyżaków. Czy zakonnicy faktycznie chcieli wpłynąć na Jana Isnera? Na ten temat źródła milczą. Faktem jest jednak, że Isner, sam będący absolwentem Akademii Krakowskiej, był pierwszym profesorem teologii wskrzeszonej uczelni.

Odnowiona Akademia Krakowska była już pełnoprawnym europejskim uniwersytetem. Wykładano na czterech wydziałach: filozofii, prawa, medycyny i teologii. Organizacja uniwersytetu, wzorowana na paryskiej Sorbonie i czerpiąca z doświadczeń uczelni w Pradze, zakładała utworzenie aż 42 katedr. 

- Pierwszym rektorem został Stanisław ze Skarbimierza, wybitny prawnik, mający swój wkład tworzenie polskiej szkoły prawa narodów, przyznającej prawo do samostanowienia narodom niechrześcijańskim - wskazywał prof. Grzegorz Myśliwski. 

Najwybitniejszym przedstawicielem tej szkoły był inny rektor Akademii Krakowskiej, Paweł Włodkowic, który okazał się skutecznym rywalem dyplomacji krzyżackiej w sporach o zasadność misji zakonu w Wielkim Księstwie Litewskim. 

Z czasem Akademia Krakowska, m.in. dzięki dobrej sytuacji gospodarczej państwa i izolowaniu praskiej uczelni w dobie konfliktów husyckich, stała się najważniejszym uniwersytetem Europy Środkowej. Krakowską uczelnię mianem Uniwersytetu Jagiellońskiego, dla uczczenia dynastii, nazywa się dopiero od 1817 roku.

bm