Na czym polegało odnowienie Uniwersytetu Jagiellońskiego?
26 lipca 1400 roku król Władysław Jagiełło zainaugurował działalność odnowionej Akademii Krakowskiej. Dlaczego pierwsza w Polsce wyższa uczelnia wymagała reformy?
2023-07-26, 05:50
Podupadłe dzieło Kazimierza Wielkiego
12 maja 1364 roku król Kazimierz Wielki wydał przywilej fundacyjny Akademii Krakowskiej. Tak powstała pierwsza polska uczelnia. Faktyczna działalność Akademii Krakowskiej rozpoczęła się jednak dopiero 3 lata po wydaniu papieskiej bulli. Wykłady prowadzono na trzech wydziałach: sztuk wyzwolonych, medycyny i prawa. Jednak jej działalność trwała krótko.
- Po śmierci Kazimierza Wielkiego w roku 1370 przez ponad 20 lat Akademia Krakowska nie istniała - wyjaśniał prof. Grzegorz Myśliwski w audycji Andrzeja Sowy z cyklu "Kronika polska".
Posłuchaj
Do idei utworzenia w Polsce uczelni wyższej powróciła dopiero Jadwiga Andegaweńska. Akademia była potrzebna Koronie do wykuwania kadr zdolnych do chrystianizacji i wprowadzenia w krąg kultury europejskiej Wielkiego Księstwa Litewskiego.
REKLAMA
- W roku 1397 papież Bonifacy IX zezwolił swoją bullą na odnowienie akademii. Do Krakowa przybył mistrz Mateusz, który był rektorem Uniwersytetu w Heidelbergu i miał pomagać w organizacji starej-nowej uczelni - dodawał historyk. - Jednakże w tym samym roku Jadwiga przeznaczyła wielką sumę na bursę studentów polskich w Pradze. Znaczyło to, że królowa wycofała się z angażowania w odnowienie Akademii Krakowskiej. Nie wiadomo, jakie były przyczyny tej zwłoki, przypuszcza się, że był to jakiś konflikt między królem Władysławem Jagiełłą a królową i ich doradcami.
Jak dodawał gość audycji, twierdzi się, że według królowej akademia miała kształcić przede wszystkim teologów, a zdaniem króla uczelnia miała być kuźnią kadr prawniczych, tak potrzebnych administracji państwowej.
Ideowy testament Jadwigi
- Ostatecznie w swoim testamencie Jadwiga zapisała wszystkie swoje klejnoty na akademię - wskazywał prof. Grzegorz Myśliwski.
Na potrzeby uniwersytetu, na mocy swojej ostatniej woli, królowa, która zmarła 17 lipca 1399, pozostawiła około 10 kg złota (wartości 550 grzywien) i dochód ze sprzedaży rzeczy osobistych (ok. 3000 grzywien). Egzekucją testamentu zajęli się Jan z Tęczyna, biskup krakowski Jan Wysz i sam król.
REKLAMA
Ze spadku po królowej wykupiono domy przy ul. św. Anny i Grodzkiej z przeznaczeniem na kolegium oraz żupę solną w Bochni, z której dochody miały pokrywać uposażenie profesorów.
Odnowiona Akademia
Odnowiona Akademia Krakowska była już pełnoprawnym europejskim uniwersytetem. Wykładano na czterech wydziałach: filozofii, prawa, medycyny i teologii. Organizacja uniwersytetu, wzorowana na paryskiej Sorbonie i czerpiąca z doświadczeń uczelni w Pradze, zakładała utworzenie aż 42 katedr.
- Pierwszym rektorem został Stanisław ze Skarbimierza, wybitny prawnik, mający swój wkład tworzenie polskiej szkoły prawa narodów, przyznającej prawo do samostanowienia narodom niechrześcijańskim - wskazywał prof. Grzegorz Myśliwski.
REKLAMA
Najwybitniejszym przedstawicielem tej szkoły był inny rektor Akademii Krakowskiej, Paweł Włodkowic, który okazał się skutecznym rywalem dyplomacji krzyżackiej w sporach o zasadność misji zakonu w Wielkim Księstwie Litewskim.
Z czasem Akademia Krakowska, m.in. dzięki dobrej sytuacji gospodarczej państwa i izolowaniu praskiej uczelni w dobie konfliktów husyckich, stała się najważniejszym uniwersytetem Europy Środkowej. Krakowską uczelnię mianem Uniwersytetu Jagiellońskiego, dla uczczenia dynastii, nazywa się dopiero od 1817 roku.
bm
REKLAMA