Pompy ciepła. Przeczytaj, zanim zapłacisz rekordowe rachunki za prąd

W 2022 r. sprzedaż pomp ciepła na świecie wzrosła o 11 proc., w Europie o 40 proc., a w Polsce o 120 proc. w porównaniu z 2021 r. Polska w 2022 r. była na ósmym miejscu wśród państw UE pod względem sprzedaży pomp ciepła w przeliczeniu na 1000 gospodarstw domowych.

Rośnie liczba pomp ciepła

Według danych PORT PC, w 2022 r. w Polsce co trzecie sprzedane urządzenie służące do ogrzewania pomieszczeń było pompą ciepła. Dynamiczny wzrost zainteresowania pompami ciepła w Europie wynika z niestabilnej sytuacji na rynku paliw wywołanej wojną w Ukrainie oraz trwającego procesu dekarbonizacji i modernizacji budynków w UE.

Według danych Komisji Europejskiej, za 36 proc. emisji gazów cieplarnianych powiązanych z sektorem energii odpowiadają budynki. Według raportu JRC z 2019 r., gdyby, przy założeniu obecnej struktury wytwarzania energii elektrycznej, podczas jednej nocy w UE wymienić wszystkie obecne technologie wytwarzania ciepła oparte na paliwach kopalnych na pompy ciepła, to łączne emisje z sektora ciepłownictwa i elektroenergetyki zmniejszyłyby się o 16 proc.

Najwięcej we Francji - o 65 proc., najmniej w Polsce i Estonii - o 4 proc. Różnice wynikają z charakterystyki miksu energetycznego danego państwa. Bez budowy nowych, niskoemisyjnych jednostek, opartych na OZE lub energii jądrowej, zwiększone zapotrzebowanie na energię elektryczną będzie kompensowane przez stare, wysokoemisyjne bloki węglowe.

Zapotrzebowanie na energię

Zainstalowanie tak dużej liczby pomp ciepła spowodowałoby także wzrost zapotrzebowania na energię elektryczną o ok. 18 proc. w całej UE. Ponadto popyt rozkładałby się nierównomiernie między miesiącami letnimi i zimowymi. Według raportu, w miesiącach zimowych wzrost popytu na energię elektryczną w szczycie zapotrzebowania wzrósłby w UE średnio o 41 proc.

Wzrost i nierównomierny rozkład zapotrzebowania na energię elektryczną mógłby przyczynić się do niestabilności systemu elektroenergetycznego. W rozwiązaniu tych problemów ważną rolę odegra rozbudowa mocy o nowe jednostki oparte na OZE oraz stosowanie instalacji wykorzystujących jednocześnie pompy ciepła, instalacje fotowoltaiczne i magazyny energii. Pozwoli to na odciążenie krajowych systemów elektroenergetycznych podczas szczytów zapotrzebowania na energię elektryczną.

Jak działa pompa ciepła?

Działanie pompy ciepła polega na przeniesieniu energii z otoczenia (tzw. dolne źródło ciepła) do budynku, tak aby mogło ono efektywnie zasilać jego system grzewczy (tzw. górne źródło ciepła) – zarówno po stronie ogrzewania, jak i przygotowania ciepłej wody użytkowej.

Pierwszym zadaniem pracy urządzenia jest odebranie i przekazanie energii z otoczenia - jeśli odbywa się to z gruntu, to wykorzystywany jest roztwór glikolu, a w przypadku powietrza - energia otoczenia zostaje przekazana bezpośrednio do obiegu czynnika roboczego. Za pomocą odebranego ciepła następuje odparowanie czynnika roboczego w urządzeniu zwanym parownikiem. Kolejno pary czynnika roboczego trafiają na zasilaną energią elektryczną sprężarkę, gdzie następuje podniesienie ich temperatury, a następnie oddanie ciepła skraplaczu, z którego podawane jest ciepło do obiegu grzewczego budynku. W wyniku tego procesu następuje skroplenie par czynnika roboczego (przyjmują one postać ciekłą pod wysokim ciśnieniem) i końcowo - obniżenie jego ciśnienia i zamknięcie cyklu.

W portfelu też ciepło

Wielu użytkowników pomp ciepła skarży się na wygórowane rachunki za prąd (już po uwzględnieniu rządowych programów dofinansowania) po zamontowaniu tego rozwiązania grzewczego. Z czego wynika problem? Ze wspomnianego czasu poboru największej mocy. Najwięcej prądu pompa ciepła wykorzystuje wtedy, gdy jest zimno. Dodatkowo w Polsce najczęściej jest zimno (mroźno) w godzinach nocnych, kiedy fotowoltaika nie działa. To oznacza, że pompa ciepła pobierze prąd z sieci. A to kosztuje ostatnimi czasy.

Portal farmer.pl pokusił się o przedstawienie prognozy rachunków za zużycie prądu przez pompy ciepła w 2024 r.:

"Zgodnie z prognozą Forum Energii, ceny prądu dla gospodarstw domowych na przyszły rok wyniosą ok. 1,57 zł za 1 kWh. Właściciele gospodarstw domowych odczują to jednak jako wzrost ceny o 67 gr (0,90 gr + 0,67 gr), względem tego, ile płacą w systemie cen zamrożonych w 2023 r.

Przyjmijmy brak rządowej interwencji zamrażającej ceny prądu. Ile zapłacimy za ogrzewanie domu, w którym pompa ciepła zużyje prąd na poziomie 6000 kWh/rok?

6000 kWh x 1,57 zł = 9420 zł/rok, tyle zapłacimy za cały rok ogrzewania pompą ciepła. Nie bierzemy w tym wypadku pod uwagę dodatkowego zużycia na inne media. W przypadku 8000 kWh x 1,57 zł to już 12560 zł/rok".

Każdy potencjalny użytkownik pompy ciepła powinien podobne obliczenia przeprowadzić samodzielnie, uwzględniając oczekiwane zużycie prądu w gospodarstwie domowym, ewentualną instalację fotowoltaiczną i magazyn energii. We wsparciu inwestycji mogą pomóc fundusze z programów "Moje ciepło" i "Czyste powietrze".

Uwaga na chińszczyznę

Przy wyborze pompy ciepła należy pamiętać, że pompa pompie nie jest równa i należy wybierać sprawdzonych producentów.

Oszustwa na rynku pomp ciepła są coraz powszechniejsze. Istnieje nawet grupa na Facebooku o nazwie "OSZUŚCI OZE - pompy ciepła, fotowoltaika", zrzeszająca 18 tysięcy członków.

Uczestnicy dzielą się swoimi doświadczeniami, ostrzegają przed firmami oferującymi "pompy z Chin i podrabianymi certyfikatami". Import z Azji sam w sobie nie jest problemem, ale gdy importerzy działają z nieuczciwymi zamiarami, nie sprawdzając zgodności z normami unijnymi, klient może mieć później problemy.

Zainteresowanie pompami ciepła wzrosło dzięki programowi Czyste Powietrze, który oferuje dofinansowanie zakupu tych urządzeń. Jednak pojawiają się przypadki, gdzie instalatorzy celowo zawyżają ceny niskiej jakości urządzeń, aby uzyskać większe dopłaty z programu. To prowadzi do sytuacji, kiedy klienci mają problemy z niską wydajnością (i wyższym zużyciem prądu) i brakiem serwisu.

• UOKiK przyjrzy się rynkowi pomp ciepła. Skala oszustw jest bardzo duża

PR24/IAR/PAP/PIE/farmer.pl/PGNIG/mib/mpkor