Sw@da i Niczos, kandydaci na Eurowizję 2025. "Język podlaski wzbudza dużo emocji"

W ogóle wszystko zaczęło się sześć lat temu w Polskim Radiu, gdzie ówczesny Projekt SWADA zdobył wyróżnienie w Konkursie Muzyki Folkowej Nowa Tradycja 2019 "za śmiałe zderzenie odległych zjawisk muzycznych i kulturowych".

Wiktor (Wikson) Szczygieł, twórca Projektu SWADA, określał wtedy swoje przedsięwzięcie jako "próbę usłyszenia tego, co by było, gdyby młodzież w białoruskich wioskach pod Hajnówką miała w 1989 roku dostęp do samplerów MPC i automatów TR – 808".

A w radiowej rozmowie z Magdaleną Tejchmą dodawał, że Projekt SWADA to wyraz jego rodzinnych korzeni (z Podlasia pochodzi jego matka, w Kolumbii urodził się jego ojciec) i artystycznych poszukiwań. – Sięgam do folku podlaskiego, który jest mi bliższy, bo na Podlasiu się wychowałem, ale również do Amazonii i szerzej pojętej sceny południowoamerykańskiej – mówił Wiktor Szczygieł.

W skład Projektu SWADA wchodziła również wokalistka Nika Jurczuk, znana dziś jako Niczos.

REKLAMA

"Byłem na Podlasiu, ale takiego czegoś nie słyszałem"

– Spotkaliśmy się dawno, podczas konkursu festiwalu Nowa Tradycja. To wtedy było pierwsze spotkanie, później ja robiłem różne rzeczy odnoszące się do Podlasia. I zawsze jak Nika jechała do Warszawy czy z Warszawy przez Białystok, to mogła wpaść, żeby coś dograć – opowiadał Wikson Szczygieł, teraz już jako Sw@da, w 2024 roku. – To jakoś naturalnie ewoluowało w stronę tego projektu "#INDAWOODS".

"#INDAWOODS" – tak zatytułowana jest pierwsza płyta duetu Sw@da x Niczos, na której znalazł się między innymi utwór "Lusterka". Piosenka ta stała się od jakiegoś czasu powszechnie znana – powalczy w Wielkim Finale Polskich Kwalifikacji do Konkursu Piosenki Eurowizji 2025.

Dyskusja wokół tej piosenki, która rozlała się po polskim internecie, dotyczyła w dużej mierze jej języka. Jak się okazuje jednak, pytania o ten język, a nawet kontrowersje wokół niego, to żadna nowa sprawa.

– Ludzie raczej pozytywnie podchodzą [do naszej muzyki], co mnie cieszy, też ludzie z Podlasia. Ale też dużo emocji wzbudza ten język podlaski – mówiła Niczos w radiowej rozmowie z Aleksandrą Tykarską w lutym 2024 roku. – To szczególnie wyszło przy numerze "Chadžu Ja". To stało się dużym viralem na TikToku i tam była dosyć ognista dyskusja na temat tego języka. Były komentarze typu: "na pewno na cywilizowanym Podlasiu to tak się nie mówi" albo: "byłem na Podlasiu, ale takiego czegoś nie słyszałem, więc takiego czegoś nie ma".

REKLAMA

• "Mikrojęzyk podlaski jest o stopień wyżej od gwar". Językoznawczyni o mowie Podlasia

"W dzieciństwie śpiewałam po podlasku"

Niczos mówiła w Polskim Radiu więcej o języku wykonywanych przez siebie piosenek.

– Śpiewam w gwarze podlaskiej. Wiadomo, że nie jest to ustrukturyzowana gwara. W sensie: jeden utwór może być na przykład bardziej po białorusku, a drugi bardziej w gwarze z okolic Bielska. I jest to, wiadomo, mieszanka białoruskiego, ukraińskiego i polskiego. Ale tutaj tak naprawdę też bawimy się tym, gadamy "po swojomu", każdy może mieć trochę swój obraz tego, jak to może wyglądać – podkreślała artystka.

W audycji z grudnia tamtego roku Nika Jurczuk dodawała:

REKLAMA

– Nie czuję misji, żeby "nawracać" ludzi na język podlaski. Moje śpiewanie przychodzi dosyć naturalnie. Przede wszystkim chcemy robić muzykę, dobrą muzykę. I automatycznie dzieje się tak, że ja to robię właśnie w tym języku, w którym jest mi najwygodniej.

Niczos przywoływała również swoje rodzinno-artystyczne podlaskie korzenie. – Tak naprawdę moje dzieciństwo zawierało się w tym, że śpiewałam po podlasku. Dla mnie jest to bardziej naturalne niż śpiew w języku polskim. Ale przyświeca nam to, żeby po prostu robić muzykę. Dodawanie elementów, z których się wywodzimy, jest tego organiczną częścią.

• "Lusterka" – tekst po polsku. Ekspertka tłumaczy utwór Sw@dy i Niczos

Muzyczna fraza i trzydniowe wesela

Sw@da podkreślał w Polskim Radiu, jak ciekawa i inspirująca według niego jest melodyjność języka z Podlasia. – Brzmienie wyrazów, brzmienie fraz. Dla mnie jest jakoś muzycznie interesujące – zaznaczał.

REKLAMA

Współtwórca duetu Sw@da i Niczos mówił również o innym, bardziej uniwersalnym, ale i bardzo ludzkim aspekcie tego sięgania do muzyki tradycyjnej.

– Ona właściwie ma wymiar taneczny. Ten folklor jest tak często dzisiaj ładnie ubrany, jest taki grzeczny w przekazie. A jak sobie pomyślimy o tym, jak to wyglądało w XIX wieku na wsi – że to miało wymiar trzydniowego wesela, na którym cały czas lał się alkohol. Wyobrażam sobie, że były to stany [świadomości] raczej zbliżone do współczesnych night clubów... – opowiadał artysta.

• "Ekspertka o piosence "Lusterka" duetu Sw@da i Niczos. "Nie do końca tak mówią ludzie na Podlasiu"

Sw@da i Niczos tworzą w gatunku, który określają jako "Podlasie Bounce". Jak tłumaczyli w Polskim Radiu jego specyfikę?

REKLAMA

– Sięgamy bardzo szeroko. I po baile funk z Brazylii, i po dembow z Dominikany. Wszystko jest na kanwie Podlasia, wszystko jakoś się to niego odnosi, ale w naturalny, niewymuszony sposób – mówił Wikson Szczygieł.

Ta muzyczna twórczość, opowiadał, wynika z tego, że "są na Podlasiu, znają piosenki". – Nika zna bardzo duży materiał, jeśli chodzi o tradycyjny śpiew podlaski. Zna język. I to wszystko po prostu nam się jakoś tak przetyka. A że ma to wymiar taneczny, to jest jeden wyznacznik.