Jednolita umowa kredytowa dla wszystkich. Koniec ukrywania kosztów?

• Propozycja UOKiK zakłada wprowadzenie ustawowych, jednolitych wzorców umów kredytów hipotecznych opartych o okresowo stałą stopę procentową, co ma zwiększyć bezpieczeństwo i przejrzystość transakcji dla konsumentów
• Ujednolicone umowy miałyby wyeliminować nieuczciwe klauzule, dodatkowe koszty związane ze sprzedażą usług wiązanych (poza ubezpieczeniem nieruchomości) oraz ułatwić porównywanie ofert różnych banków, potencjalnie obniżając koszty kredytu dla kredytobiorców
• Rozwiązanie to, opracowane we współpracy ze Związkiem Banków Polskich i Urzędem Komisji Nadzoru Finansowego, ma również przynieść korzyści sektorowi bankowemu, znacząco ograniczając ryzyko prawne związane z kwestionowaniem umów w sądach

Kredyt hipoteczny to dla przeważającej większości Polaków jedyny sposób na zdobycie kapitału pozwalającego na zakup mieszkania. Problemem są wysokie koszty kredytów, które są jednymi z najwyższych w całej Unii Europejskiej. Umowy kredytowe są do tego często niezwykle skomplikowane, pełne niejasnych postanowień i dodatkowych warunków, takich jak powiązanie wysokości marży z koniecznością wykupienia dodatkowych produktów finansowych.

W odpowiedzi na te wyzwania UOKiK chce wprowadzenia do polskiego porządku prawnego jednolitych wzorców umów o kredyt hipoteczny ze stałą stopą procentową. To rozwiązanie, oparte na doświadczeniu UOKiK w analizowaniu sygnałów od konsumentów, prowadzeniu postępowań w sprawie nieuczciwych praktyk i wydawaniu istotnych poglądów w sprawach sądowych, ma stanowić skuteczną ochronę przed niekorzystnymi warunkami kontraktowymi. Eksperci Urzędu pracują nad tymi wzorcami od ponad roku, biorąc pod uwagę specyfikę zarówno pierwotnego, jak i wtórnego rynku nieruchomości.

Jednolita umowa kredytu hipotecznego. Korzyści dla wszystkich

- Konsumenci potrzebują bezpiecznych umów - jasnych zasad, które pozwolą dokonywać najlepszych wyborów, kiedy planują zaciąganie wysokich zobowiązań na długie lata. To często wybory o życiowym charakterze. Z kolei sektor potrzebuje rozwiązania, które zapewni stabilność i sprawiedliwe zasady gry rynkowej. Chodzi o to, by konsumenci mieli pewność, że w umowie nie znajdzie się żadne nieuczciwe i szkodliwe dla nich postanowienie, a banki - gwarancję, że nikt nie podważy ich umowy w sądzie. W ten sposób ograniczymy ryzyko prawne, które w tej chwili stanowi największy składnik marży banków. Osiągnięcie obu tych celów zagwarantuje przyjęcie wzorca umowy kredytowej w formie ustawy. Mamy nadzieję, że niezwłocznie otrzymamy wpis do wykazu prac legislacyjnych i upoważnienie do prowadzenia prac tak, aby na początku przyszłego roku projekt mógł trafić do Sejmu i Senatu i został uchwalony najpóźniej w połowie 2026 roku – stwierdził prezes UOKiK Tomasz Chróstny.

Obecnie sytuacja z umowami kredytowymi charakteryzuje się dużą różnorodnością i często niską przejrzystością. Banki stosują własne wzorce, które mogą być trudne do zrozumienia dla przeciętnego konsumenta i zawierać postanowienia potencjalnie naruszające ich prawa. Problem stanowią "kruczki", "gwiazdki" oraz obowiązkowe dodatkowe usługi, które są sprzedawane razem z kredytem, zwiększając jego całkowity koszt.

REKLAMA

– Projektując wzorce zaangażowaliśmy do pracy zarówno przedstawicieli Związku Banków Polskich, jak i Urzędu Komisji Nadzoru Finansowego. Wszyscy oni wspierają wprowadzenie do polskiego prawa bezpiecznego, uczciwego i niepodważalnego wzorca umowy kredytu hipotecznego opartego o okresowo stałą stopę procentową. Mamy przygotowane zmiany prawne w tym zakresie i chcielibyśmy jak najszybciej rozpocząć prace legislacyjne oraz konsultacje publiczne, dlatego wystąpiłem do Pana Premiera o upoważnienie oraz o wpis do wykazu prac Rady Ministrów. Mam nadzieję, że te potrzebne kredytobiorcom zmiany spotkają się z przychylnością rządu – dodaje Prezes Urzędu.

Propozycja UOKiK przewiduje że każdy kredytodawca oferujący kredyt hipoteczny ze stałą stopą procentową musiałby obowiązkowo stosować jednolity wzorzec określony w ustawie o kredycie hipotecznym. Bank nie miałby możliwości modyfikowania tego wzorca. Dzięki temu konsumenci byliby skutecznie chronieni przed wprowadzaniem do umów nieuczciwych lub niekorzystnych postanowień.

Ujednolicona umowa kredytu hipotecznego. Bez ukrytych kosztów

Skutki wprowadzenia takiego rozwiązania dla konsumentów byłyby wielowymiarowe i, w zamyśle UOKiK, pozytywne. Po pierwsze, znacząco wzrósłby poziom ochrony konsumentów. Umowy byłyby bardziej przejrzyste, pozbawione ukrytych kosztów i niejasnych sformułowań. Łatwiejsze stałoby się porównywanie ofert kredytowych z różnych banków, ponieważ podstawowe warunki byłyby ujednolicone. Uniemożliwione byłoby sprzedawanie konsumentom dodatkowych usług (innych niż ubezpieczenie nieruchomości) w pakiecie z kredytem hipotecznym. To z kolei przełożyłoby się na większą przewidywalność wysokości rat i niższe ogólne koszty ponoszone przez kredytobiorców. Dodatkowo, UOKiK chce ujednolicić i określić maksymalną wysokość rekompensaty, jakiej bank może żądać w przypadku wcześniejszej spłaty kredytu przez konsumenta.

REKLAMA

Propozycja UOKiK przyniosłaby również znaczące korzyści sektorowi bankowemu. Jednym z najbardziej palących problemów, wpływających na koszty kredytu i ograniczających ofertę, jest ryzyko prawne. Banki ponoszą wysokie koszty związane z potencjalnym kwestionowaniem umów kredytowych przez konsumentów w sądach. pozwoliłoby to ryzyko zminimalizować. Jak zaznacza UOKiK, zgodnie z orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, warunki umowy określone w ustawie, które zostały starannie wyważone i pozbawione nieuczciwych postanowień, nie mogą być następnie kwestionowane przed sądem.

Czytaj także: 

• Koniec z nadmiarowymi zyskami banków? Pełczyńska-Nałęcz: nazywam to manną z nieba
• Najdroższe kredyty w Europie. "Polskie banki jadą po bandzie"
• Oprocentowanie kredytów. Tak tłumaczą się banki

Źródło: UOKIK/MT