Piątek 13-go sądnym dniem dla emerytur. Ważą się losy podwyżek

• Rząd musi przedstawić Radzie Dialogu Społecznego prognozę waloryzacji emerytur na 2026 rok do 15 czerwca, co w praktyce oznacza termin do piątku 13 czerwca w 2025 roku
• Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej zamierza zaproponować wskaźnik waloryzacji wynoszący 105,5 procent, co przełoży się na podwyżkę świadczeń o 5,5 procent
• Ostateczna wysokość waloryzacji, oparta na faktycznych danych GUS, zostanie ogłoszona w lutym 2026 roku, a sama podwyżka będzie przeprowadzona 1 marca

Waloryzacja emerytur przeprowadzana jest w marcu, jednak już w czerwcu wcześniejszego roku dowiadujemy się o ile mogą wzrosną emerytury i renty. Zgodnie z obowiązującymi przepisami, rząd ma obowiązek przedłożyć Radzie Dialogu Społecznego (RDS) prognozę wysokości waloryzacji na kolejny rok kalendarzowy. Termin na to przypada do 15 czerwca każdego roku. Jako że w roku 2025 data ta wypada w niedzielę, realnie propozycja musi trafić do RDS najpóźniej w piątek, 13 czerwca.

"Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w porozumieniu z Ministrem Finansów, corocznie, przygotowuje propozycję zwiększenia wskaźnika waloryzacji emerytur i rent, przedstawiającą stanowisko strony rządowej w negocjacjach w Radzie Dialogu Społecznego" – wyjaśniło ministerstwo w rozmowie z "Faktem". "Na podstawie założeń makroekonomicznych Ministerstwa Finansów prognozuje się, że wskaźnik waloryzacji w 2026 r. wyniesie 105,5 procent" – zadeklarował resort.

Jak wyliczana jest waloryzacja? Wzór zapisany w ustawie

Kluczowymi danymi, które wpływają na wysokość podwyżek, są wskaźniki publikowane przez Główny Urząd Statystyczny (GUS). Chodzi o średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych (inflacja), przy czym pod uwagę brane są dwa wskaźniki: ogólny oraz dedykowany gospodarstwom domowym emerytów i rencistów. Drugim istotnym elementem jest realny wzrost przeciętnego wynagrodzenia w poprzednim roku. GUS ogłasza te dane zazwyczaj na przełomie stycznia i lutego.

Wskaźnik waloryzacji jest sumą dwóch składników:

REKLAMA

• Korzystniejszy dla świadczeniobiorców wskaźnik inflacji (albo ogólny, albo emerycki).
• Co najmniej 20 procent realnego wzrostu przeciętnego wynagrodzenia w poprzednim roku

Waloryzacja 2026. Od propozycji do ostatecznej wysokości

Ustalanie ostatecznej wysokości waloryzacji świadczeń emerytalno-rentowych to proces wieloetapowy, oparty na danych ekonomicznych i dialogu społecznym. Głównym celem tego mechanizmu jest zrekompensowanie seniorom utraty siły nabywczej ich świadczeń, spowodowanej wzrostem cen, a także umożliwienie im partycypowania w pewnym stopniu we wzroście gospodarczym kraju, odzwierciedlonym we wzroście wynagrodzeń. Waloryzacja odbywa się z urzędu każdego roku, 1 marca.

W procesie ustalania waloryzacji kluczowe role odgrywają rząd oraz Rada Dialogu Społecznego. Proces podzielony jest na dwa etapy:

• Etap prognozowania i negocjacji, który ma miejsce w połowie roku poprzedzającego waloryzację
• Etap ostatecznego ustalenia wskaźnika, który odbywa się w lutym roku waloryzacji

W pierwszym, prognostycznym etapie, to rząd inicjuje działania, przedstawiając do 15 czerwca propozycję wskaźnika waloryzacji, opartą na prognozach ekonomicznych. W tej propozycji rząd określa również, jaki procent prognozowanego realnego wzrostu płac zostanie włączony do wskaźnika – musi to być co najmniej 20 procent, ale rząd może zaproponować więcej. Ta wstępna propozycja ma kluczowe znaczenie dla prac nad projektem ustawy budżetowej na kolejny rok.

Następnie do gry wkracza Rada Dialogu Społecznego, będąca platformą negocjacyjną, w skład której wchodzą przedstawiciele rządu, związków zawodowych i organizacji pracodawców. Ich zadaniem jest zaopiniowanie rządowej propozycji i negocjowanie jej kształtu, koncentrując się głównie na udziale wzrostu płac w waloryzacji.

REKLAMA

Związki zawodowe z reguły dążą do wyższego udziału wzrostu płac, aby seniorzy bardziej korzystali z rozwoju gospodarczego. Partnerzy społeczni mają określony czas, aby wypracować wspólne stanowisko. Jeśli uda im się osiągnąć porozumienie, rząd zazwyczaj uwzględnia je w dalszych pracach. W przypadku braku konsensusu, rząd samodzielnie ustala wysokość części płacowej wskaźnika na potrzeby budżetu, nie schodząc poniżej ustawowego minimum.

Waloryzacja 2026. Prognoza w czerwcu 2025, finalna wysokość w lutym 2026

Czerwcowa propozycja rządu jest jedynie prognozą, wykorzystywaną do celów planowania budżetowego i negocjacji. Ostateczny, prawnie wiążący wskaźnik waloryzacji emerytur i rent jest ogłaszany znacznie później – zazwyczaj w połowie lutego roku, w którym waloryzacja ma być przeprowadzona.

Ten finalny wskaźnik jest obliczany na podstawie rzeczywistych, a nie prognozowanych, danych GUS za miniony rok (faktycznej inflacji i realnego wzrostu płac). Uwzględnia jednak ten procentowy udział realnego wzrostu płac, który został wcześniej wynegocjowany w RDS lub ustalony przez rząd. Z tego powodu ostateczna wysokość waloryzacji może się minimalnie różnić od pierwotnej prognozy, co jest wynikiem różnic między przewidywaniami a faktyczną sytuacją gospodarczą.

Czytaj także: 

• Zmiana w wypłatach 14. emerytury. 2 przyspieszone terminy
• Ci seniorzy dostaną niższą 14. emeryturę. Pułapka w ustawie
• Ponowne przeliczenie emerytury. ZUS wypłaca więcej seniorom

Źródło: MRPiPS/ZUS/Fakt/MT

REKLAMA