Najważniejsze informacje w skrócie:

• Narodowa debata po lokalnym impasie. Spór o wprowadzenie nocnej prohibicji w Warszawie, mimo silnego poparcia mieszkańców, stał się bezpośrednim impulsem do złożenia w Sejmie dwóch projektów ustaw (przez Lewicę i Polskę 2050), które mają na celu wprowadzenie ogólnokrajowych ograniczeń w sprzedaży alkoholu.
• Konkretne propozycje zmian. Główne proponowane zmiany to wprowadzenie ogólnopolskiego zakazu sprzedaży alkoholu w godzinach nocnych (np. 22:00-6:00), całkowity lub stopniowy zakaz sprzedaży na stacjach paliw oraz zaostrzenie przepisów dotyczących reklamy, w tym likwidacja wyjątku dla piwa.
• Sprzeczne dowody i konsekwencje. Doświadczenia miast takich jak Kraków pokazują znaczący spadek liczby interwencji policyjnych po wprowadzeniu zakazu. Jednocześnie pojawiają się obawy o negatywne skutki, takie jak rozwój szarej strefy, straty dla małych sklepów oraz zjawisko "turystyki alkoholowej" do sąsiednich miejscowości bez ograniczeń.
• Silne poparcie społeczne kontra polityczne podziały. Mimo że partie polityczne są w tej kwestii podzielone, istnieje przytłaczające poparcie społeczne dla wprowadzenia ograniczeń – 68% Polaków jest "za", w tym zaskakująco wysoki odsetek (73,2%) wśród osób w wieku 18-29 lat. Ten fakt sprawia, że wypracowanie ogólnokrajowego kompromisu w Sejmie jest bardzo prawdopodobne.

Zakaz sprzedaży alkoholu. Spór o Warszawę przeniósł prohibicję do Sejmu

W połowie września 2025 roku Rada m.st. Warszawy stała się areną politycznego starcia, które odbiło się echem w całym kraju. Na stole leżała propozycja prezydenta Rafała Trzaskowskiego, by wprowadzić w całej stolicy ograniczenie nocnej sprzedaży alkoholu. Pomysł cieszył się przytłaczającym poparciem mieszkańców – w konsultacjach społecznych "za" opowiedziało się ponad 80% biorących udział. Mimo to, ku zaskoczeniu wielu, projekt został odrzucony głosami radnych Koalicji Obywatelskiej – ugrupowania, z którego wywodzi się sam prezydent. Ostatecznie stanęło na ograniczonym pilotażu w zaledwie dwóch dzielnicach: Śródmieściu i Pradze-Północ.

Ten warszawski impas został natychmiast odczytany jako dowód na niemoc i polityczne uwikłanie samorządów. Dla Lewicy i Polski 2050 stał się koronnym argumentem za tym, że skuteczne ograniczenie dostępności alkoholu wymaga odgórnego, systemowego rozwiązania. Jak stwierdzili politycy Lewicy, „debata rozgorzała od nowa za sprawą tego, co zadziało się w Warszawie”. Sytuacja uzasadniła tezę, że politykę zdrowia publicznego należy uniezależnić od lokalnych układów sił.

Więcej informacji o cenach i spożyciu alkoholu w artykule: Alkohol w Polsce jest tani jak barszcz? Porównujemy ceny z Europą, USA i Rosją

Ogólnopolska prohibicja? Propozycje polityków

W odpowiedzi na wydarzenia w stolicy, w Sejmie niemal jednocześnie pojawiły się dwa kompleksowe projekty ustaw, które mają fundamentalnie zmienić polskie prawo alkoholowe.

Bezalkoholowa cisza i spokój. Co przyniosła prohibicja w Krakowie?

Zwolennicy ograniczeń wskazują na twarde dane płynące z miast, które już wdrożyły "nocną prohibicję". Najczęściej przywoływanym przykładem jest Kraków. W ciągu pierwszego roku obowiązywania zakazu (lipiec 2023 – czerwiec 2024) liczba interwencji policji związanych ze spożywaniem alkoholu w nocy spadła o 48,5%, a interwencje straży miejskiej zmniejszyły się o 31,2%. Co ciekawe, ogólna liczba interwencji policji związanych z alkoholem w ciągu całej doby również spadła o 30,9%. Podobne doświadczenia ma Konin, gdzie po wprowadzeniu zakazu w lutym 2025 roku liczba interwencji domowych policji spadła z 405 do zaledwie 124 w analogicznym okresie rok wcześniej.

Jednak krytycy, tacy jak eksperci z Warsaw Enterprise Institute, studzą ten entuzjazm. Argumentują, że dane te, choć pozornie jednoznaczne, są często prezentowane w sposób wybiórczy. Wskazują, że choć w Krakowie spadła liczba interwencji nocnych, to w całym 2023 roku wzrosła ogólna liczba interwencji związanych z porządkiem publicznym. Może to sugerować, że problem nie zniknął, a jedynie został przesunięty na inne pory dnia lub przybrał inną formę.

"Polak potrafi". Prohibicja stworzyła „turystykę alkoholową” i szarą strefę

Wprowadzenie zakazów niesie ze sobą również szereg ryzyk. Przedstawiciele handlu, zwłaszcza właściciele małych sklepów, argumentują, że zakaz uderza w podstawy ich działalności, gdyż nocna sprzedaż alkoholu stanowi znaczną część ich dochodów. Z drugiej strony pojawiają się głosy sprzedawców, którzy przyznają, że praca na nocnej zmianie stała się znacznie bezpieczniejsza.

Najpoważniejszym zarzutem jest jednak fundamentalna nieskuteczność lokalnych zakazów. W miastach z częściową prohibicją, jak Poznań, obserwuje się zjawisko "turystyki alkoholowej" – klienci po prostu przemieszczają się do dzielnic nieobjętych zakazem, przenosząc tam problem hałasu i zakłóceń porządku. Podobny mechanizm działa między gminami, co zaobserwowano w przypadku Białej Podlaskiej, której mieszkańcy zaopatrywali się w alkohol u sąsiadów.

Istnieją również uzasadnione obawy, potwierdzone doświadczeniami gminy Kartuzy, że zbyt restrykcyjna polityka może prowadzić do rozwoju szarej strefy i powstania nielegalnych "melin". Taki rynek stwarza znacznie większe zagrożenie dla zdrowia publicznego z powodu braku jakiejkolwiek kontroli nad jakością produktów. Instytut Prognoz i Analiz Gospodarczych szacuje, że straty budżetu z tytułu szarej strefy alkoholowej mogły w 2024 roku sięgnąć 1 mld zł.

Zakaz sprzedaży alkoholu. Mapa politycznego i społecznego poparcia

Scena polityczna jest w kwestii prohibicji głęboko podzielona. Lewica i Polska 2050 są zdeterminowanymi zwolennikami zmian. Koalicja Obywatelska wydaje się rozdarta – liderzy na szczeblu krajowym popierają ograniczenia, podczas gdy działacze lokalni w Warszawie aktywnie im się sprzeciwiali. Stanowisko Prawa i Sprawiedliwości jest niejednoznaczne, co doskonale odzwierciedla pęknięcie w jego elektoracie – sondaże pokazują, że choć 55% wyborców PiS popiera zakaz, to aż 43% jest mu przeciwnych.

Taki rozkład sił sprawia, że partia prawdopodobnie przyjmie kurs zależny od bieżącej kalkulacji politycznej. Najgłośniej przeciwko wszelkim ograniczeniom protestuje Konfederacja, zgodnie ze swoją ideologią wolności osobistej i gospodarczej. Nawet tam nie ma jednak pełnego monolitu. Głośnym echem odbiły się słowa posła Michała Połuboczka, który stwierdził, że "naród nam się trochę rozpił" i pewne ograniczenia są potrzebne, co pokazuje, że problem dostrzegany jest ponad partyjnymi podziałami.

W przeciwieństwie do polityków, opinia publiczna jest zaskakująco zgodna. Sondaż IBRiS z września 2025 roku wykazał, że aż 68% Polaków popiera wprowadzenie nocnego zakazu sprzedaży alkoholu w swojej miejscowości (28,3% jest przeciw). Co niezwykle istotne, poparcie jest bardzo wysokie nie tylko wśród seniorów, ale również wśród najmłodszych dorosłych (18-29 lat), gdzie wynosi aż 73,2%. Głębsza analiza demograficzna pokazuje, że poparcie jest najwyższe wśród osób z wykształceniem podstawowym i zawodowym oraz wśród mieszkańców małych miast do 50 tys. i największych aglomeracji powyżej 250 tys. mieszkańców. To dowodzi, że potrzeba zmian jest odczuwana najsilniej tam, gdzie skutki nocnej sprzedaży alkoholu są najbardziej dotkliwe.

Strategie przemysłu alkoholowego są przy tym coraz bardziej wyrafinowane. Zamiast twardego sprzeciwu, branża piwowarska sama wystąpiła z inicjatywą wprowadzenia w Polsce zerowego limitu stężenia alkoholu we krwi dla kierowców (0,0‰). To strategiczne działanie, mające na celu przesunięcie debaty z niewygodnej dla branży kwestii dostępności alkoholu na kwestię zachowań konsumentów, które, jak sugeruje, można kształtować przez ukierunkowane egzekwowanie prawa i edukację.

Po co nam zakaz sprzedaży alkoholu? Gospodarcze, zdrowotne i społeczne koszty

Za polityczną debatą o godzinach otwarcia sklepów kryją się twarde dane i alarmujące raporty, które pokazują prawdziwą skalę problemu alkoholowego w Polsce. To obraz ogromnych strat finansowych, tysięcy przedwczesnych zgonów i głębokich dramatów społecznych, które dotykają miliony Polaków.

Ekonomiczne skutki nadmiernego spożycia alkoholu są zatrważające. Szacuje się, że roczne koszty społeczno-ekonomiczne sięgają ponad 93 miliardów złotych. Kwota ta wielokrotnie przewyższa wpływy do budżetu z akcyzy, które w 2020 roku wyniosły 13,4 mld zł. Oznacza to, że jako społeczeństwo dopłacamy do skutków picia alkoholu blisko 80 mld zł rocznie, co stanowiło niemal 3,5% polskiego PKB. Na te gigantyczne koszty składają się wydatki na leczenie, interwencje policji, procesy sądowe, a także utracona produktywność spowodowana absencjami czy niższą wydajnością pracowników.

Równie dramatyczny jest bilans zdrowotny. Alkohol jest przyczyną lub czynnikiem ryzyka dla ponad 200 chorób i jedną z głównych przyczyn przedwczesnej umieralności w Polsce. Prowadzi do nieodwracalnej marskości wątroby, chorób układu krążenia, udarów mózgu i znacząco zwiększa ryzyko wielu nowotworów, w tym raka jamy ustnej, przełyku, wątroby, a u kobiet również raka piersi. Powoduje także spustoszenie w układzie nerwowym i jest podłożem licznych zaburzeń psychicznych, z depresją i uzależnieniem na czele.

Problem ten ma również szeroki wymiar społeczny. Szacuje się, że w Polsce nawet 12 milionów osób może być narażonych na negatywne konsekwencje alkoholizmu w swoim najbliższym otoczeniu. Nadużywanie alkoholu niszczy życie rodzinne, jest przyczyną przemocy domowej i prowadzi do traum, które rzutują na całe życie dzieci wychowujących się w takich domach. To także potężny czynnik kryminogenny – znaczny odsetek pobić, rozbojów, zabójstw i śmiertelnych wypadków drogowych jest popełniany przez osoby pod wpływem alkoholu.

Prohibicja w Polsce? Scenariusze na przyszłość

Dotychczasowy, zdecentralizowany model walki z nadmierną dostępnością alkoholu, oparty na lokalnych eksperymentach, ujawnił zarówno swój potencjał, jak i fundamentalne słabości. Impas w Warszawie stał się katalizatorem, który przeniósł ciężar debaty do Sejmu.

Biorąc pod uwagę przytłaczające poparcie społeczne i polityczny impet, wprowadzenie zmian na poziomie krajowym wydaje się nieuniknione. Najbardziej prawdopodobnym scenariuszem jest wypracowanie parlamentarnego kompromisu, który połączy elementy z obu złożonych projektów. Kluczowym wyzwaniem będzie stworzenie takiego prawa, które będzie skuteczne, ale jednocześnie nie doprowadzi do niekontrolowanego rozrostu szarej strefy. Model stopniowego wprowadzania zmian, zaproponowany przez Polskę 2050 w kontekście stacji paliw, może okazać się politycznie akceptowalnym wzorcem.

Nadchodzące miesiące w parlamencie będą czymś więcej niż tylko techniczną debatą nad godzinami otwarcia sklepów. Będą decydującym momentem, który na lata ukształtuje społeczne i zdrowotne oblicze Polski.

• Polacy chcą nocnej prohibicji. Wyniki nowego sondażu
• Radni KO przeciwko nocnej prohibicji. Joński: życie dość szybko zweryfikuje
  
• Trzaskowski potknął się na prohibicji. Polityczna rozgrywka czy skuteczny lobbying?

Źródło: PolskieRadio24.pl/Michał Tomaszkiewicz

Skąd to wiemy? Jak to ustaliliśmy?

Przedstawiona w artykule analiza opiera się na szerokim przeglądzie wiarygodnych i zróżnicowanych źródeł informacji, co pozwoliło na stworzenie pełnego i obiektywnego obrazu sytuacji. Aby zapewnić najwyższą jakość merytoryczną, skorzystaliśmy z kilku kluczowych kategorii danych:

Oficjalne dokumenty i akty prawne. 📜 Podstawą analizy ram prawnych była przede wszystkim Ustawa o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi. Korzystaliśmy również z informacji publikowanych na rządowych portalach, takich jak Biznes.gov.pl, które szczegółowo opisują procedury uzyskiwania zezwoleń na sprzedaż alkoholu.

Dane statystyczne i raporty publiczne. 📊 Kluczowe dane dotyczące skuteczności "nocnej prohibicji" pochodzą bezpośrednio z oficjalnych komunikatów i raportów publikowanych przez służby miejskie, w tym policję i straż miejską w Krakowie oraz policję w Koninie. Sięgnęliśmy również po analizy i rekomendacje państwowych agencji, jak Krajowe Centrum Przeciwdziałania Uzależnieniom (KCPU), oraz opracowania instytutów badawczych, np. dotyczące skali szarej strefy.

Ogólnopolskie sondaże opinii publicznej. Gallup Aby precyzyjnie oddać nastroje społeczne, oparliśmy się na wynikach reprezentatywnych badań opinii publicznej, w szczególności na sondażu IBRiS przeprowadzonym we wrześniu 2025 roku. To on dostarczył szczegółowych danych na temat poparcia dla ograniczeń w różnych grupach demograficznych.

Doniesienia medialne i publicystyka. 📰 Bieżący kontekst polityczny, szczegóły gorących debat w samorządach (zwłaszcza w Warszawie) oraz cytaty polityków pochodzą z monitoringu czołowych polskich mediów. Były to zarówno duże portale informacyjne (m.in. Onet, WP, TVN24, Polsat News), prasa branżowa i biznesowa (np. Business Insider, Forsal.pl), jak i media lokalne, które najlepiej relacjonowały wdrażanie ograniczeń na swoim terenie.

Oficjalne stanowiska organizacji i stowarzyszeń. 🗣️ Aby przedstawić argumenty wszystkich stron sporu, uwzględniliśmy komunikaty prasowe, stanowiska i oświadczenia kluczowych interesariuszy. Należą do nich organizacje reprezentujące branżę alkoholową i handlową (np. Związek Pracodawców Polski Przemysł Spirytusowy, Browary Polskie, Polska Izba Handlu) oraz organizacje prozdrowotne i ruchy miejskie (np. stowarzyszenie Miasto Jest Nasze).