Najważniejsze informacje w skrócie:

• Pomysł likwidacji jednogroszówek i dwugroszówek pochodzi od Studenckiego Koła Naukowego Finansów i Bankowości z Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, a petycja nosi tytuł „Petycja w sprawie delegalizacji monet o nominałach 1 gr i 2 gr”
• Prezydent Karol Nawrocki wyraził poparcie dla inicjatywy, określając ją jako „bardzo rozsądną”, wskazując przede wszystkim na wysokie koszty produkcji najmniejszych nominałów, które przewyższają ich wartość
• Likwidacja tych monet, których w obiegu jest ponad 17,3 miliarda sztuk, wymusiłaby zaokrąglanie cen do 5 groszy wyłącznie podczas transakcji gotówkowych, bez zmian dla płatności elektronicznych

Likwidacja 1 gr i 2 gr? Prezydent jest za

28 sierpnia 2025 do Kancelarii Prezydenta RP oficjalnie trafiła petycja, która może trwale odmienić wygląd naszych portfeli i zasady płatności gotówkowych - głowa państwa została poproszona o wsparcie inicjatywy wycofania monet o nominałach 1 gr i 2 gr. Inicjatorem tego pomysłu jest Studenckie Koło Naukowe Finansów i Bankowości działające przy Uniwersytecie Ekonomicznym w Poznaniu. Choć wcześniej studenci kierowali tę samą propozycję do Narodowego Banku Polskiego (NBP), tym razem to prezydent Karol Nawrocki stał się kluczowym adresatem, a jego reakcja była zaskakująco pozytywna.

Polskie grosze w liczbach

Oficjalne dane NBP z 2024 roku pokazują, dlaczego utrzymywanie w obiegu monet 1 gr i 2 gr jest ekonomicznie nieuzasadnione.

Liczby i wartość w obiegu

Monety 1 gr

10,7 mld

sztuk (wartość: 107 mln zł)

Monety 2 gr

6,6 mld

sztuk (wartość: 132 mln zł)

Paradoks produkcji

Moneta 1-groszowa

~5 gr

koszt wyprodukowania (wartość 1 gr)

Moneta 2-groszowa

~6 gr

koszt wyprodukowania (wartość 2 gr)

Ciężar problemu

Waga monet

1,64 g / 2,13 g

pojedynczej monety (1gr / 2gr)

Łączna waga w obiegu

35 000 t

monet 1 gr i 2 gr

- Bardzo ciekawa propozycja, jest analizowana przez prawników Kancelarii Prezydenta. Ja po przeczytaniu tej analizy jestem na tak – stwierdził Karol Nawrocki antenie Radia ZET. Prezydent zaznaczył również, że tego typu rozwiązania zostały już z powodzeniem wdrożone w innych krajach europejskich, takich jak Belgia czy Holandia, a głównym argumentem przemawiającym za ich wycofaniem są znacznie wyższe wydatki na produkcję i dystrybucję tych najniższych nominałów niż ich rzeczywista wartość.

Studenci z Poznania argumentują w swojej petycji, która została również podpisana przez tysiące Polaków i szeroko opublikowana w internecie, że utrzymywanie najmniejszych nominałów w obiegu jest nieefektywne ekonomicznie. Kluczowym argumentem jest fakt, iż koszty produkcji monet 1 gr i 2 gr wielokrotnie przewyższają ich wartość nominalną. Oznacza to, że NBP i cała gospodarka generują niepotrzebne wydatki związane z ich biciem i transportem, a ich wycofanie przyniosłoby oszczędności.

Dodatkowo, likwidacja małych nominałów miałaby przełożyć się na większą wygodę dla konsumentów. Zgodnie z argumentami studentów, portfel byłby lżejszy, a rozliczanie się przy kasie byłoby znacznie uproszczone, eliminując konieczność nieustannego szukania i wydawania najdrobniejszych monet. Redukcja produkcji oznaczałaby również mniejsze zużycie surowców i energii, co stanowi argument środowiskowy.

📐 Jak działałyby ceny bez grosików? Poznaj "zaokrąglenia szwedzkie"

Likwidacja monet nie oznacza, że znikną ceny w stylu 19,99 zł. Zmieni się tylko sposób płatności gotówką.

System polega na zaokrąglaniu końcowej sumy na paragonie (a nie cen pojedynczych produktów) do najbliższych 5 groszy.

Końcówki 1 i 2 grosze

...x1, ...x2 gr ➡️ ...x0 gr

Końcówki 3 i 4 grosze

...x3, ...x4 gr ➡️ ...x5 gr

Końcówki 6 i 7 groszy

...x6, ...x7 gr ➡️ ...x5 gr

Końcówki 8 i 9 groszy

...x8, ...x9 gr ➡️ ...(x+1)0 gr

Statystycznie, w długim okresie, bilans zaokrągleń dla konsumenta i sklepu wychodzi na zero.

Skala problemu. Ile monet jest w obiegu?

Zgodnie z oficjalnymi statystykami NBP za 2024 rok, mieliśmy w obiegu 10,7 mld sztuk monet 1 grosz, które łącznie są warte 107 milionów złotych. Monet 2 grosze jest ponad 6,6 miliarda sztuk, a ich nominalna wartość sięga 132 milionów złotych. Łącznie, w portfelach, kasach i obiegu znajduje się ponad 17,3 miliarda sztuk tych dwóch najmniejszych nominałów, których sumaryczna nominalna wartość wynosi ponad 239 milionów złotych.

Likwidacja monet 1 i 2 grosze wpłynęłaby bezpośrednio na codzienne płatności, ale wyłącznie w przypadku transakcji gotówkowych. Płatności realizowane kartą lub BLIKIEM nie uległyby zmianie, ponieważ transakcje elektroniczne są rozliczane z dokładnością do grosza i nie wymagają fizycznej wymiany pieniędzy.

🌍 Kto już pozbył się "śmieciowych monet"?

Polska nie będzie pierwsza. Pomysł likwidacji najdrobniejszych monet to światowy trend, podyktowany czystą ekonomią.

Z problemu, jakim są koszty produkcji przewyższające wartość monety, zrezygnowało już wiele krajów.

🇨🇿

Czechy

Wycofali halerze, czyli odpowiedniki polskich groszy.

🇪🇺

Strefa Euro

Szwecja, Finlandia, Holandia i Belgia wycofały z obiegu monety 1 i 2 eurocenty.

🇨🇦

Kanada

Pozbyli się swojego jednocentowego "penny".

🇦🇺🇳🇿

Australia i Nowa Zelandia

Również zrezygnowały z najdrobniejszych monet w swoich systemach walutowych.

Doświadczenia tych państw pokazują, że taka zmiana jest dla obywateli i gospodarki korzystna.

Studenci proponują również utworzenie specjalnego Funduszu Społecznych Zaokrągleń. Fundusz ten miałby być zasilany nadwyżką powstałą w wyniku zaokrągleń w górę (czyli gdy konsument płaci więcej, np. 3,99 zł zaokrąglane do 4 zł) oraz kwotą uzyskaną z przetopienia wycofanych groszówek. Zebrane środki miałyby następnie wspierać rozwój „społeczeństwa obywatelskiego i solidarności społecznej”.

Czytaj także: 

• Inflacja w Polsce. GUS podał nowe dane. Tak zmieniły się ceny
• GUS: najbiedniejsi wydają więcej niż zarabiają. Skąd biorą pieniądze?
• Alarm w Tychach. Fabryka Fiata i Jeepa wstrzymuje produkcję

Źródło: Radio ZET/Michał Tomaszkiewicz