Prof. Samsel: wielu poetów w wojnie i okupacji w Polsce bało się "gnozy wojny"

- W ostatnich latach swoich badań często zestawiałem poezję Polaków nazywanych Kolumbami (...) z wojenną poezją europejską, która jest w innej sytuacji niż poezja polska - mówił w Polskim Radiu 24 prof. Karol Samsel z Instytutu Kultury Polskiej. - Dla przykładu: porównajmy sobie poezję polską i angielską. Ta angielska- to poezja państwa alianckiego, w której doświadczenie przestrzeni jest czymś zupełnie innym, niż doświadczenie kraju okupowanego, jakim jest Polska - wskazał gość "Tematu dnia". 

Powiązany Artykuł

Powstanie Warszawskie - serwis specjalny

Przywołał pojęcie ukute przez James Campbella, który pisał o "gnozie wojny" (ang. Combat Gnosticism). - "Gnoza wojny" oznaczałaby, że doświadczenie wojny jest dla poetów czymś niewysławialnym, czego nie można wyartykułować w sposób bezpośredni i przekazać jej głębokiego sensu niewalczącym. Ci, którzy są odizolowani od "gnozy wojny", od prawdy żywiołu wojennego, są niewtajemniczeni - wyjaśniał naukowiec. 

"Rodzaj donkiszotowskiego pokwitowania ofiary"

Takie rozumowanie zestawił z poezją polską. - Polacy, polscy kolumbowie, są jak najdalsi od tego rodzaju stwierdzeń, Wojna nie jest dla nich światem gnozy, jakiegoś mistycznego wtajemniczenia - wskazał. Przytoczył fragmenty wiersza Krzysztof Kamila Baczyńskiego pt. "Historia".  "(...) W błękicie powietrza jeszcze te miejsca puste, gdzie brak dłoni i rapierów śpiewu, (...) Nie to, że marzyć, bo marzyć krew (...) Płacz, matko, kochanko, przebacz bo nie anioł, nie anioł prowadzi (...)". To są cytaty, pokazujące, że Baczyński i wielu poetów w wojnie, w okupacji w Polsce, bało się tego rodzaju utopii, bało się owej "gnozy wojny" - wskazywał naukowiec. 

Czytaj także: 

• Poeci podczas Powstania Warszawskiego. Dr Ukielski: poezja podczas zrywu była pełna złości
• Od "Zakazanych piosenek", przez "Kanał", po "Miasto 44". Powstanie Warszawskie w filmie
• Włodek Pawlik: muzyka uwydatnia poezję Krzysztofa K. Baczyńskiego

- Walka była czymś niezwykle upokarzającym, to był rodzaj donkiszotowskiego pokwitowania ofiary, którą musieli złożyć z własnego życia, konieczności wejścia w strumień heroicznego absurdu, którego wymaga uczynek konspiracyjny, zbrojny, konspiracyjny, szaroszeregowy - wskazał prof. Karol Samsel.

Posłuchaj

Profesor Karol Samsel o poezji tworzonej podczas Powstania Warszawskiego ("Temat dnia"/ PR24) 22:47

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

Więcej o literaturze "Pokolenia Kolumbów" w nagraniu. Zachęcamy do wysłuchania rozmowy. 

***

Polskie Radio aktywnie włącza się w obchody w 77. rocznicy Powstania Warszawskiego. Wszystkie anteny publicznego nadawcy przygotowały szereg unikatowych materiałów, zawierających m.in. archiwalne nagrania oraz rozmowy z ekspertami i historykami. 1 sierpnia z radioodbiorników płynąć będą dźwięki powstańczych pieśni oraz wspomnienia tych, którzy w 1944 roku bohatersko walczyli o Warszawę i wolną Polskę.

***

Audycja: "Temat dnia"

Prowadzący: Wiesław Molak

Gość: prof. Karol Samsel (Instytut Kultury Polskiej)

Data emisji: 1.08.2021

Godzina emisji: 10.30

mbl