W latach 60. reprezentował polską matematykę w Międzynarodowej Unii Matematyki, a jako naukowiec i wykładowca wykładał na wielu uniwersytetach świata.
Nie dziwi więc wielokrotne odznaczanie naszego matematyka przez władze polskie, w tym odznaczenie Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski w 1954 roku, czy medalem imienia Kopernika Polskiej Akademii Nauk. Na czterech uniwersytetach - w Glasgow, Pradze, Wrocławiu i Paryżu - otrzymał zaszczytny tytuł doktora honoris causa.
Kazimierz Kuratowski urodził się w Warszawie i tam też zmarł w czerwcu 1980 roku. Małgorzata Przeniosło, w artykule zamieszczonym w Kwartalniku Historii Nauki i Techniki (53/3-4, 2008) zamieszcza wielostronicową monografię poświęconą profesorowi Kuratowskiemu. Znajdujemy w niej fakty dotyczące przyjścia na świat.
Urodził się w niedzielne przedpołudnie w rodzinie znanego warszawskiego adwokata Marka Kuratowa i Róży z domu Karżewskiej. W rodzinie, z dniem przyjścia na świat Kazimierza, było już dwóch synów. Kuratowski miał też młodszą siostrę. Dzieci otrzymywały staranne domowe wstępne wykształcenie rozpoczynając naukę w prywatnej szkole dopiero w wieku 9 lat.
Już po ukończeniu pierwszej klasy przeniesiona Kazimierza na poziom gimnazjalny - tu dało o sobie znać bardzo dobre wykształcenie podstawowe w domu i ogromna jak na tak młody wiek wiedza. Już wtedy młody Kuratowski posługiwał się dobrą znajomością języków francuskiego i niemieckiego.
Naukę w humanistycznym gimnazjum generała Pawła Chrzanowskiego w Warszawie (później im. Jana Zamoyskiego) zakończył w 1913 roku, a w 1918 ukończył studia na Uniwersytecie Warszawskim. Co ciekawe, by nie trafić do służby wojskowej, musiał zdać oprócz matury polskiej, nieuznawanej przez władze carskie, także maturę rosyjską - z języka i wiedzy o literaturze. Uczynił to wraz z kilkoma kolegami w Moskwie, gdzie tę eksternistyczną maturę zdał z pierwszą lokatą wśród wielu zdających. Do znanych już dwu języków dołożył także ten uczony specjalnie język rosyjski, a także kolejny język wyuczony w gimnazjum - angielski. Wszystkimi władał dość biegle, a przynajmniej na tyle, by w późniejszym życiu prowadzić w nich wykłady na dziesiątkach uniwersytetów i pisać prace i artykuły naukowe.
Studia rozpoczął w październiku 1913 roku na Wydziale Inżynierii Uniwersytetu w Glasgow. Po roku przyjechał na wakacje do Polski i z powodu wybuchu wojny do Glasgow już nie powrócił. W pierwszym roku wojny douczał się samodzielnie i dopiero po wkroczeniu Niemców do Warszawy i otworzeniu na nowo Uniwersytetu Warszawskiego w 1915 roku rozpoczął na nim studia matematyczne. Udzielał się także w naukowych i politycznych organizacjach studenckich - m.in. w znanym Kole Staszica - Organizacji Niezależnej Młodzieży Akademickiej. Studia ukończył w 1918 roku, a już w 1921 otrzymał tytuł doktora filozofii na podstawie pracy z topologii, aksjomatyki domknięć i continuów nieprzewidywalnych. Należy też dodać, że już jesienią tego samego roku habilitował się rozprawą rozwiązującą zagadnienie z teorii mnogości.
W 1925 roku został zastępcą profesora w II Katedrze Matematyki na Uniwersytecie Warszawskim, a w dwa lata później, w 1927, objął III Katedrę Matematyki na Wydziale Ogólnym Politechniki Lwowskiej jako profesor nadzwyczajny.
Lwowscy matematycy, 1930. Fotografia pochodzi z książki Kazimierza Kuratowskiego "Pół wieku matematyki polskiej 1920-1970" wydanej przez Książkę i Wiedzę w 1973 r. Źr. Wikipedia/domena publiczna
Dalsza kariera naukowa profesora przebiegała niezwykle dynamicznie - w 1934 wrócił do Warszawy obejmując Katedry Matematyki na Uniwersytecie Warszawskim. W okresie II wojny światowej profesor Kuratowski wykładał na tajnym uniwersytecie w warszawie, by zaraz po niej, w 1945 roku, kiedy ponownie uruchomiono Uniwersytet Warszawski, rozpocząć pracę wykładowcy. W tym też roku został członkiem zwyczajnym Polskiej Akademii Umiejętności, a w 1952 roku członkiem rzeczywistym Polskiej Akademii nauk. Przyczynił sie także do powołania Państwowego Instytutu Matematycznego, włączonego później w struktury PAN.
Charakterystykę naukową Małgorzata Przeniosło rozpoczyna następującym akapitem: "Kazimierz Kuratowski, jeden z najbardziej znanych na świecie polskich matematyków, był rodowitym warszawianinem, ze swoim rodzinnym miastem związał się też niemal na całe życie, w nim uczył się, rozpoczynał drogę naukową i jako profesor miejscowego Uniwersytetu, również po 1945 r., wychował szerokie grono następców, napisał dziesiątki prac. Kilka lat spędził jednak we Lwowie, gdzie w 1927 r. otrzymał nadzwyczajną katedrę matematyki na tamtejszej Politechnice i, jak po latach napisał w posłowiu do swoich wspomnień, znalazł się w niezwykłym środowisku naukowym, a okres ten był najbardziej twórczy w jego życiu".
Bardzo obszerną biografię, w tym dotyczącą prac naukowych, zamieścił Szkocki Uniwersytet św. Andrzeja (pióra JJ O’Connor i EF Robertson) - czytamy w niej m.in. o licznych wykładach profesora w wielu placówkach naukowych świata: "Jako ambasador polskiej matematyki, Kuratowski wykonał niezwykłą pracę, biorąc udział w wielu zagranicznych wizytach i wykładach. Wykładał w Londynie (1946), Genewie (1948), wielu uniwersytetach w Stanach Zjednoczonych w latach 1948-49, Pradze, Berlinie, Budapeszcie, Amsterdamie, Rzymie, Pekinie (1955), Kantonie (1955), Szanghaju (1955), Agrze (1956), Lucknow (1956) i Bombaju (1956). Wszystko to działo się w czasach stalinowskich, kiedy podróżowanie było ograniczone, a kiedy podróż stała się łatwiejsza, Kuratowski rzeczywiście w pełni wykorzystywał wiele wizyt w Europie Zachodniej, Wielkiej Brytanii, USA i Kanadzie".
Kuratowski, szczególnie w dwudziestoleciu międzywojennym, był członkiem słynnej na świecie warszawskiej szkoły matematycznej, zajmującej się głównie logiką matematyczną, teorią mnogości, topologią i teorią funkcji rzeczywistych.
W powojennej pracy naukowej doceniano profesora licznym zaproszeniami do uczestnictwa w pracach wielu akademii naukowych, a strony szkockiego uniwersytetu tak to opisują: "Kuratowski został uhonorowany nagrodami i wyborem do akademii: Akademia Nauk ZSRR, Akademia Węgierska, Austriacka Akademia Nauk, Akademia Niemieckiej Republiki Demokratycznej, Akademia Nauk Argentyny, Accademia dei Lincei, Akademia Sztuki i Literatury w Palermo oraz Królewskie Towarzystwo Edynburga wybrało go na swojego członka. Otrzymał honorowe stopnie naukowe na wielu uczelniach, m.in. w Glasgow, Sorbonie, Pradze i Wrocławiu".
Inny znany polski matematyk - Stanisław Ulam - tak podsumował postać wielkiego matematyka: "Profesor Kuratowski wyróżniał się nie tylko wielkim umysłem w badaniach matematycznych, ale także rzadką wśród oryginalnych naukowców umiejętnością organizowania i kierowania szkołami matematyczno-badawczymi".
Kazimierz Kuratowskie zmarł w 1980 roku i został pochowany na Wojskowym Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie. Oddajmy hołd temu wielkiemu umysłowi i wspaniałemu Polakowi.
PP
