Unijny pakiet "Fit for 55". Sprawdź, co się kryje w Europejskim Zielonym Ładzie

W zapisach Europejskiego Zielonego Ładu, wprowadzanego w ramach prawa klimatycznego EU, Unia jako wiążący cel wskazała osiągnięcie do 2050 roku neutralności klimatycznej. Wymaga to znacznego obniżenia w ciągu najbliższych dziesięcioleci poziomów emisji gazów cieplarnianych. Jako pośredni krok w kierunku realizacji wyznaczonego celu Wspólnota zwiększyła swoje ambicje klimatyczne na rok 2030, zobowiązując się do zmniejszenia do tego czasu emisji o co najmniej 55 proc.

2022-01-11, 09:33

Unijny pakiet "Fit for 55". Sprawdź, co się kryje w Europejskim Zielonym Ładzie — Zdjęcie ilustracyjne. . Foto: Shutterstock/symbiot

W ramach tzw. pakietu "Fit for 55" UE prowadzi prace nad zmianą przepisów dotyczących klimatu, energii i transportu w celu dostosowania obowiązujących przepisów do ambicji na lata 2030 i 2050. W pakiecie uwzględniono również szereg nowych inicjatyw.

Czym jest pakiet "Fit for 55"?

Pakiet "Fit for 55" to zestaw wniosków dotyczących zmiany i aktualizacji prawodawstwa UE oraz wprowadzenia nowych inicjatyw w celu zapewnienia zgodności polityki UE z celami w zakresie klimatu uzgodnionymi przez Radę i Parlament Europejski.

Pakiet wniosków ma na celu zapewnienie spójnych i zrównoważonych ram dla osiągnięcia celów UE w zakresie klimatu, które:

zapewniają sprawiedliwą i społecznie uczciwą transformację
utrzymanie i wzmocnienie innowacyjności i konkurencyjności przemysłu UE przy jednoczesnym zapewnieniu równych warunków działania dla podmiotów gospodarczych z państw trzecich
podkreślają pozycję UE jako lidera w globalnej walce ze zmianą klimatu

Rada jako współustawodawca

Zanim propozycje zawarte w pakiecie Fit for 55 trafią na stół ambasadorów państw członkowskich UE w Coreperze, są najpierw przedstawiane i omawiane na szczeblu technicznym w grupach roboczych Rady odpowiedzialnych za dany obszar polityki. Dyskusje prowadzone są po to, by przygotować grunt pod porozumienie w sprawie tych wniosków między 27 państwami członkowskimi.

REKLAMA

Następnie ministrowie UE, w różnych składach Rady, wymieniają poglądy i starają się osiągnąć porozumienie w sprawie wspólnego stanowiska dotyczącego wniosków. Stanowi to podstawę, na której prezydencja Rady angażuje się następnie w negocjacje z Parlamentem Europejskim w celu wypracowania wspólnego porozumienia z myślą o ostatecznym przyjęciu aktów ustawodawczych.

Pakiet Fit for 55 został przedłożony Radzie w lipcu 2021 roku i jest omawiany w kilku obszarach polityki, takich jak środowisko, energia, transport oraz sprawy gospodarcze i finansowe.

Prezydencja słoweńska przygotowała sprawozdanie z postępów poczynionych w trakcie jej kadencji w zakresie całego pakietu Fit for 55.

Co wchodzi w skład pakietu Fit for 55?

Pakiet Fit for 55 obejmuje następujące wnioski ustawodawcze i inicjatywy polityczne:

REKLAMA

Unijny system handlu uprawnieniami do emisji

Komisja zaproponowała kompleksowy zestaw zmian w istniejącym unijnym systemie handlu uprawnieniami do emisji (EU ETS), które powinny doprowadzić do ogólnego zmniejszenia emisji w odnośnych sektorach o 61 proc. do 2030 r. w porównaniu z 2005 r. Zwiększone ambicje mają zostać osiągnięte poprzez wzmocnienie obecnych przepisów i rozszerzenie zakresu systemu. Wniosek ma w szczególności na celu:

włączenie emisji z transportu morskiego do EU ETS
stopniowe wycofanie bezpłatnego przydziału uprawnień do emisji dla lotnictwa i sektorów, które mają być objęte mechanizmem dostosowania emisji dwutlenku węgla (CBAM)
wdrożenie globalnego systemu kompensacji i redukcji emisji dwutlenku węgla dla lotnictwa międzynarodowego (CORSIA) w ramach systemu EU ETS
zwiększenie środków dostępnych w ramach funduszu modernizacji i funduszu innowacyjności
dokonać przeglądu rezerwy stabilności rynkowej w celu dalszego zapewnienia stabilnego i dobrze funkcjonującego systemu EU ETS.

Ponadto Komisja proponuje utworzenie nowego niezależnego systemu handlu uprawnieniami do emisji w odniesieniu do budynków i transportu drogowego, aby wesprzeć państwa członkowskie w realizacji ich krajowych celów na mocy rozporządzenia w sprawie wspólnych starań o ograniczenie emisji w sposób efektywny pod względem kosztów. Dzięki temu wnioskowi do 2030 roku w tych sektorach należy osiągnąć redukcję emisji o 43 proc. w porównaniu z rokiem 2005.

Komisja ds. Środowiska omówiła ten wniosek na posiedzeniu w grudniu 2021 roku.

Cele państw członkowskich w zakresie redukcji emisji

W rozporządzeniu dotyczącym wspólnego wysiłku redukcyjnego określa się obecnie wiążące roczne cele w zakresie emisji gazów cieplarnianych dla państw członkowskich w sektorach, które nie są objęte unijnym systemem handlu uprawnieniami do emisji ani rozporządzeniem w sprawie użytkowania gruntów, zmiany użytkowania gruntów i leśnictwa (LULUCF).

REKLAMA

Główna zmiana zaproponowana przez Komisję w obowiązującym prawodawstwie dotyczy celów, które należy osiągnąć do 2030 r. w tych sektorach. We wniosku zwiększono docelowy poziom redukcji emisji gazów cieplarnianych na poziomie UE z 29 proc. do 40 proc. w porównaniu z 2005 r. i odpowiednio zaktualizowano cele krajowe. Metoda obliczania służąca do określania celów krajowych nadal opiera się na PKB na mieszkańca, przy czym wprowadzono ograniczoną liczbę ukierunkowanych korekt w celu uwzględnienia kwestii związanych z efektywnością kosztową.

Unijni ministrowie środowiska wymienili poglądy na temat tego wniosku podczas posiedzenia Rady ds. Środowiska w dniu 20 grudnia 2021 r.

Emisje i pochłanianie związane z użytkowaniem gruntów, zmianą użytkowania gruntów i leśnictwem
Wniosek Komisji ma na celu zwiększenie wkładu sektora użytkowania gruntów, zmiany użytkowania gruntów i leśnictwa (LULUCF) w zwiększone ogólne ambicje UE w zakresie klimatu. Konieczne jest odwrócenie obecnej tendencji spadkowej w zakresie pochłaniania dwutlenku węgla i wzmocnienie naturalnego pochłaniacza dwutlenku węgla w całej UE. W ramach przeglądu obowiązującego prawodawstwa proponuje się w szczególności:

ustanowienie na poziomie UE celu w zakresie pochłaniania netto gazów cieplarnianych w wysokości co najmniej 310 mln ton równoważnika CO2 do 2030 r., który jest rozdzielany między państwa członkowskie jako cele wiążące
uproszczenie przepisów dotyczących rozliczania i zgodności oraz poprawę monitorowania
rozszerzenie, od 2031 roku, zakresu rozporządzenia, tak aby obejmowało ono emisje rolnicze inne niż CO2
wyznaczenie na szczeblu UE celu neutralności klimatycznej do roku 2035 dla tego nowego połączonego sektora gruntów.

Rada ds. Środowiska omówiła ten wniosek w dniu 20 grudnia 2021 r.

REKLAMA

Energia odnawialna

Pakiet "Fit for 55" zawiera wniosek dotyczący przeglądu dyrektywy w sprawie energii odnawialnej. Proponuje się zwiększenie obecnego celu na poziomie UE, tj. udziału odnawialnych źródeł energii w ogólnym koszyku energetycznym na poziomie co najmniej 32 proc., do co najmniej 40 proc. do roku 2030.

Proponuje się w nim również wprowadzenie lub wzmocnienie sektorowych celów cząstkowych i środków w poszczególnych sektorach, ze szczególnym uwzględnieniem sektorów, w których postęp w zakresie integracji odnawialnych źródeł energii był dotychczas wolniejszy, w szczególności w dziedzinie transportu, budownictwa i przemysłu. Podczas gdy niektóre z tych celów i przepisów są wiążące, kilka innych ma charakter orientacyjny.

Podczas grudniowego posiedzenia Rady ds. Energii ministrowie energii UE z zadowoleniem przyjęli postępy poczynione w Radzie w zakresie wniosku opartego na sprawozdaniu przygotowanym przez prezydencję słoweńską. W szczególności omówili kwestię równowagi między potrzebą wspierania potencjału odnawialnych źródeł energii jako opłacalnego źródła energii a uznaniem warunków krajowych i różnych punktów wyjścia.

Efektywność energetyczna

Komisja zaproponowała zmianę obecnej dyrektywy w sprawie efektywności energetycznej, zwiększając obecny unijny cel w zakresie efektywności energetycznej z 32,5 proc. do 36 proc. w odniesieniu do końcowego zużycia energii i 39 proc. w odniesieniu do zużycia energii pierwotnej.

REKLAMA

Ponadto Komisja przedstawiła kilka przepisów mających na celu przyspieszenie działań państw członkowskich w zakresie efektywności energetycznej, takich jak zwiększenie rocznych zobowiązań w zakresie oszczędności energii oraz nowe przepisy mające na celu zmniejszenie zużycia energii w budynkach sektora publicznego, a także ukierunkowane środki ochrony odbiorców wrażliwych.

W grudniu 2021 roku unijni ministrowie ds. energii dokonali przeglądu postępów w zakresie proponowanej zmiany obecnego prawodawstwa. Omówili zwiększone wysiłki w zakresie efektywności energetycznej wymagane od państw członkowskich oraz ich wkład w realizację ogólnounijnego celu w zakresie efektywności energetycznej. Ministrowie omówili również ewentualną potrzebę wprowadzenia elastyczności, która odzwierciedlałaby uwarunkowania krajowe, oraz sposób wykorzystania tej elastyczności w odniesieniu do budynków sektora publicznego.

Infrastruktura paliw alternatywnych

Komisja przedstawiła wniosek dotyczący zmiany obowiązującego prawodawstwa, mający na celu przyspieszenie wprowadzania infrastruktury służącej do ładowania lub tankowania pojazdów paliwami alternatywnymi oraz do zapewnienia alternatywnego zasilania statków w portach i stacjonarnych statków powietrznych.

Wniosek dotyczy wszystkich rodzajów transportu i zawiera cele w zakresie rozmieszczenia infrastruktury. Poruszono w nim również kwestię interoperacyjności i zwiększono przyjazność dla użytkownika.

REKLAMA

Na grudniowym posiedzeniu Rady ds. Transportu ministrowie UE zapoznali się z postępami poczynionymi w Radzie w zakresie tego dossier i omówili proponowany projekt rozporządzenia. Wyrazili oni szerokie poparcie dla celów i podejścia przyjętego w rozporządzeniu.

Normy emisji CO2 dla samochodów osobowych i furgonetek

W ramach pakietu Fit for 55 Komisja zaproponowała zmianę przepisów dotyczących emisji CO2 przez samochody osobowe i dostawcze. We wniosku wprowadzono zwiększone ogólnounijne cele w zakresie redukcji emisji na rok 2030 i wyznaczono nowy cel na poziomie 100 proc. na rok 2035. W praktyce oznacza to, że od 2035 r. nie będzie już możliwe wprowadzanie do obrotu w UE samochodów osobowych i furgonetek z silnikiem spalinowym.

Proponowane zaostrzone normy emisji CO2 dla samochodów osobowych i dostawczych mają na celu wspieranie państw członkowskich w osiąganiu ich zwiększonych celów krajowych w ramach rozporządzenia w sprawie wspólnego wysiłku redukcyjnego, a jednocześnie stymulowanie innowacji technologicznych w tym sektorze.

Wniosek został omówiony na posiedzeniu Rady ds. Środowiska w dniu 20 grudnia 2021 r.

REKLAMA

Opodatkowanie energii

Wniosek dotyczący zmiany dyrektywy Rady w sprawie opodatkowania produktów energetycznych i energii elektrycznej ma na celu:

dostosowanie opodatkowania produktów energetycznych i energii elektrycznej do polityki UE w zakresie energii, środowiska i klimatu
zachowanie i usprawnienie rynku wewnętrznego UE poprzez aktualizację zakresu produktów energetycznych i struktury stawek oraz poprzez racjonalizację stosowania zwolnień i obniżek podatkowych przez państwa członkowskie
zachowanie zdolności do generowania dochodów dla budżetów państw członkowskich.

Wniosek jest obecnie przedmiotem dyskusji w Radzie. W grudniu 2021 r. ministrowie gospodarki i finansów zapoznali się ze sprawozdaniem prezydencji słoweńskiej z postępów osiągniętych w zakresie Fit for 55 wniosków, które leżą w ich kompetencjach.

Mechanizm dostosowania emisji dwutlenku węgla na granicach

Celem wniosku Komisji w sprawie mechanizmu dostosowania emisji dwutlenku węgla na granicach (CBAM) jest zapobieżenie - w pełnej zgodności z zasadami handlu międzynarodowego - sytuacji, w której wysiłki UE na rzecz ograniczenia emisji są równoważone przez wzrost emisji poza jej granicami poprzez przenoszenie produkcji do krajów spoza UE (w których polityka stosowana w celu zwalczania zmian klimatu jest mniej ambitna niż w UE) lub zwiększony przywóz produktów wysokoemisyjnych.

Wniosek ten jest obecnie przedmiotem dyskusji w Radzie. W grudniu 2021 roku ministrowie gospodarki i finansów przyjęli do wiadomości bez dyskusji sprawozdanie prezydencji słoweńskiej na temat postępów osiągniętych w zakresie propozycji Fit for 55.

REKLAMA

Zrównoważone paliwa lotnicze

Zrównoważone paliwa lotnicze (zaawansowane biopaliwa i elektropaliwa) mają potencjał znacznego ograniczenia emisji pochodzących z samolotów. Potencjał ten jest jednak w dużej mierze niewykorzystany, ponieważ paliwa te stanowią jedynie 0,05 proc. całkowitego zużycia paliwa w sektorze lotnictwa.

Wniosek w sprawie ReFuelEU Aviation ma na celu zmniejszenie śladu ekologicznego sektora lotnictwa i umożliwienie mu pomocy w osiągnięciu celów UE w zakresie klimatu.

Wniosek Komisji jest obecnie oceniany przez Radę. Ministrowie transportu UE przeprowadzili pierwszą formalną dyskusję natemat wniosku podczas grudniowego posiedzenia Rady ds. Ministrowie wyrazili poparcie dla celów wniosku.

Bardziej ekologiczne paliwa w żegludze

Celem wniosku w sprawie stosowania paliw odnawialnych i niskoemisyjnych w transporcie morskim (FuelEU Maritime) jest ograniczenie intensywności emisji gazów cieplarnianych związanych z energią wykorzystywaną na pokładach statków o maksymalnie 75 proc. do 2050 r. poprzez promowanie stosowania bardziej ekologicznych paliw na statkach. Pomimo postępów poczynionych w ostatnich latach, sektor morski nadal prawie w całości opiera się na paliwach kopalnych i stanowi istotne źródło emisji gazów cieplarnianych i innych szkodliwych zanieczyszczeń.

REKLAMA

Rada jest obecnie w trakcie omawiania tego wniosku. Rada ds. Transportu przeprowadziła debatę orientacyjną na temat tego wniosku w grudniu 2021 roku. Ministrowie z zadowoleniem przyjęli proponowane przepisy i w dużej mierze zgodzili się co do ich celów.

Społeczny fundusz klimatyczny

Wniosek dotyczący funduszu na rzecz klimatu społecznego ma na celu zniwelowanie społecznych i dystrybucyjnych skutków proponowanego nowego systemu handlu uprawnieniami do emisji dla budynków i transportu drogowego. W okresie 2025-2032 przeznacza się na niego łącznie 72,2 mld euro za pomocą metodyki przydziału, która ma na celu rozwiązanie problemu nierównomiernego wpływu proponowanego odrębnego systemu handlu uprawnieniami do emisji dla tych dwóch sektorów, oczekiwanego w państwach członkowskich i w ich obrębie.

W oparciu o plany na rzecz klimatu społecznego, które mają zostać opracowane przez państwa członkowskie, fundusz ma na celu zapewnienie środków wsparcia i inwestycji na rzecz słabszych grup społecznych: gospodarstw domowych, mikroprzedsiębiorstw, użytkowników transportu oraz zwiększenie: