Nauczycielskie świadczenia kompensacyjne. Nowelizacja ustawy wniosła pozytywne zmiany

Liczbę osób pobierających świadczenia kompensacyjne i ich przeciętną wysokość zawarto w "Miesięcznej informacji o wybranych świadczeniach pieniężnych".

Z danych ZUS wynika, że w styczniu 2023 r. świadczenia kompensacyjne pobierało 13,7 tys. osób, przeciętna wysokość kompensówki wynosiła 3.011,58 zł. W lutym 2023 r. świadczenia kompensacyjne pobierało 13,4 tys. osób, przeciętna wysokość kompensówki wynosiła 3.018,90 zł. W marcu 2023 r. świadczenia kompensacyjne pobierało 13,2 tys. osób, przeciętna wysokość kompensówki wynosiła 3.578,72 zł. W kwietniu 2023 r. świadczenia kompensacyjne pobierało 13,1 tys. osób, przeciętna wysokość kompensówki wynosiła 3.561,09 zł. W maju 2023 r. świadczenia kompensacyjne pobierało 12,9 tys. osób, przeciętna wysokość kompensówki wynosiła 3.485,15 zł.

W czerwcu 2023 r. świadczenia kompensacyjne pobierało 12,6 tys. osób, przeciętna wysokość kompensówki wynosiła 3.495,44 zł.

Odpowiednik emerytur pomostowych

Liczba nauczycieli pobierających to świadczenie w czerwcu tego roku jest niższa, niż przed rokiem i dwa lata temu w analogicznym okresie.

W czerwcu 2022 r. świadczenia kompensacyjne pobierało 13 tys. osób. Przeciętna wysokość kompensówki wynosiła 2.846,38 zł. W czerwcu 2021 r. świadczenia kompensacyjne pobierało 13,7 tys. osób. Wtedy przeciętna wysokość kompensówki wynosiła 2.554,12 zł

Nauczycielskie świadczenia kompensacyjne są odpowiednikiem emerytur pomostowych dla nauczycieli. W czerwcu 2023 r. emerytury pomostowe pobierało 40,8 tys. osób. Przeciętna wysokość pomostówki wynosiła 4.640,85 zł.

Zgodnie z obowiązującą od 2009 r. ustawą o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych, może ono być przyznawane nauczycielom mającym 30-letni staż pracy, w tym 20 lat pracy nauczycielskiej i pracującym na co najmniej jedną drugą etatu. Wiek uprawniający do świadczenia ma wzrastać w latach 2014-2032, począwszy od 55. roku życia aż do osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego.

Szersze grono uprawnionych

Nauczyciel w latach 2021-2022 mógł otrzymać kompensówkę, jeśli ukończył 55 lat (kobieta) i 59 lat (mężczyzna). W latach 2023-2024 może ją otrzymać jeśli ukończy 55 lat (kobieta) i 60 lat (mężczyzna). W latach 2025-2026 będzie mógł ją otrzymać, jeśli ukończy 56 lat (kobiety) i 61 lat (mężczyzna), w latach 2027-2028 - odpowiednio 57 lat i 62 lata, w latach 2029-2030 odpowiednio 58 lat i 63 lata, w latach 2031-2032 odpowiednio 59 lat i 64 lata.

Świadczenia kompensacyjne przysługują nauczycielom pracującym w szkołach, przedszkolach, placówkach kształcenia ustawicznego, młodzieżowych ośrodkach wychowawczych, w młodzieżowych ośrodkach socjoterapii i w specjalnych ośrodkach wychowawczych.

Lipcowa nowelizacja rozszerzyła grono uprawnionych do tego świadczenia o nauczycieli zatrudnionych w publicznych i niepublicznych poradniach psychologiczno-pedagogicznych, w tym w poradniach specjalistycznych.

Nauczyciele korzystający z kompensówek otrzymują takie same odprawy, jak przechodzący na normalne emerytury. Mogą także liczyć na identyczne świadczenia socjalne, co nauczyciele emeryci.

Obowiązuje ich jednak warunek: jeżeli pobierają świadczenie, to nie mogą dalej pracować w szkole, przedszkolu lub ośrodku (np. w niepełnym wymiarze godzin).

Odstępstwa od zasady

Zgodnie z ustawą o świadczeniach kompensacyjnych, nauczycielowi pobierającemu kompensówkę nie wolno też zatrudnić się w szkole, przedszkolu lub ośrodku, nawet jeśli zajmowane stanowisko nie ma nic wspólnego z pracą dydaktyczną. W ustawie zapisano, że jeśli taki nauczyciel wróci do pracy w dotychczasowym zawodzie, to świadczenie zostanie mu zawieszone. Jeśli zaś podejmie inną pracę, niż w zawodzie, to będzie nadal mógł pobierać pieniądze z tytułu świadczenia.

W ubiegłym roku wprowadzono odstępstwa od tej zasady.

Na mocy ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa, od 24 lutego 2022 r., czyli od napaści Rosji na Ukrainę, możliwe jest zatrudnienie na stanowisku pomocy nauczyciela lub nauczyciela w oddziale przygotowawczym dla uczniów z Ukrainy nauczyciela pobierającego świadczenie kompensacyjne bez utraty tego świadczenia, możliwe jest też zatrudnienie bez utraty świadczenia kompensacyjnego nauczyciela języka polskiego lub nauczyciela prowadzącego dodatkową naukę języka polskiego, a także innego nauczyciela niż polonista, jeżeli w dniu nawiązania z nim stosunku pracy do szkoły uczęszcza co najmniej jeden uczeń będący obywatelem Ukrainy, którego pobyt na terytorium Polski jest uznawany za legalny.

Przepisy te obowiązują do 31 sierpnia 2024 r.

Specjalny kalkulator ZUS

Pieniądze na nauczycielskie świadczenia kompensacyjne nie pochodzą z odprowadzanych składek, ale z budżetu państwa.

ZUS na swojej stronie internetowej udostępnił specjalny kalkulator do wyliczenia wysokości nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego. Każdy nauczyciel może - wpisując swoje podstawowe dane - obliczyć prognozowaną dla niego wysokość świadczenia.

PR24.pl, IAR, PAP, DoS