Kompetencje przyszłości. Sprawdź, jakie zawody i umiejętności będą liczyć się na rynku pracy

Żyjemy w erze czwartej rewolucji, zdominowanej przez nowe technologie oparte na rozwoju Internetu, Sztucznej Inteligencji, robotyki, nanotechnologii, biotechnologii czy technologii blockchain. Te innowacje mają największy wpływ na to, jakie umiejętności w kolejnych latach na rynku pracy będą cenione, a jakie zawody staną się zagrożone. Zarówno specjaliści, jak i sama Sztuczna Inteligencja (SI) są zgodni - to właśnie technologia będzie kluczowym czynnikiem zmian na rynku pracy.

Jakie zatem zawody oraz umiejętności będą liczyły się na rynku pracy w dobie zachodzących zmian cywilizacyjnych, a jakie będą zagrożone? Autorzy raportu firmy Lewis Silkin "The Future of Work in 2050" wskazują, że w najbliższych latach możliwości i przewagi konkurencyjne Sztucznej Inteligencji nad ludźmi będą tylko rosły. Już dziś SI potrafi wykonywać zadania szybciej, taniej i efektywniej niż ludzie, a często również lepiej.

Dotychczas zmiany technologiczne najbardziej zakłóciły rutynową pracę przemysłową i to właśnie pracownicy przemysłu będą wypierani przez dalszą automatyzację. Wiele miejsc pracy dla kierowców ostatecznie zostanie zastąpionych przez autonomiczne samochody, z kolei kurierów może wypierać rosnące wykorzystanie dronów.

Nadal będą istnieć prawnicy, architekci, księgowi i menedżerowie, ale rozwój SI będzie ich pracę uzupełniał, więc popyt na te zawody będzie mniejszy. SI uderzy także w programistów, bo już dziś potrafi ona lepiej, szybciej i efektywniej napisać prosty kod niż człowiek. Sztuczna Inteligencja odbierze także część pracy grafikom komputerowym, muzykom i filmowcom. Żyjemy w czasie dynamicznego rozkwitu programów, które zamieniają nasze polecania na wspaniałe obrazy i utwory, w tym wideo.

Coraz ważniejsza praca opiekuńcza w dobie starzejącego się społeczeństwa

Jakie zatem zawody będą zyskiwać w dobie czwartej rewolucji przemysłowej? Z pewnością praca opiekuńcza oraz praca z drugim człowiekiem będzie najmniej zagrożona. Pełna automatyzacja tego rodzaju pracy jest niemożliwa i jak na razie nie da się zastąpić zawodów bazujących na interakcjach społecznych, w których olbrzymią rolę odgrywa empatia czy serdeczność.

Zwiększona rola SI i robotyki na rynku pracy oznaczać może krótszy tydzień pracy i wzrost czasu wolnego, a to może pozytywnie przełożyć się na podróże i branże hotelarską, a także na edukację oraz pracę nad własnym rozwojem i zwiększeniem ilości trenerów rozwoju osobistego. Skorzystać na czterodniowym tygodniu pracy z pewnością może także branża rozrywkowa.

Autorzy raportu wskazali, że choć w nagłówkach prasowych dominuje niepokój związany z potencjałem SI do zastąpienia ludzkich miejsc pracy, to technologia jest tylko jednym z wielu czynników, które będą miały znaczący wpływ na rynek pracy za kilka dekad. Autorzy zwrócili uwagę przede wszystkim na demografię. Starzejące się społeczeństwo oraz spadek populacji znacznie wpłyną na kształt rynku pracy i zachodnich społeczeństw. 

Prognozy są jednoznaczne -  populacje takich krajów, jak Niemcy, Włochy, Hiszpania, Polska, ale także takich jak jak Chiny, Japonia, Korea Południowa czy Rosja będą się kurczyć. Z kolei prognozuje się wzrost ludności w biedniejszych krajach, zwłaszcza afrykańskich. Populacja Nigerii ma wyprzedzić Stany Zjednoczone w 2050 roku, stając się trzecim najludniejszym krajem na świecie. Zmiany populacyjne znacznie wpłyną na przyszłe rynki pracy i podniosą wagę migracji z biedniejszych regionów do państw Zachodu.

Wraz ze starzejącym się społeczeństwem Zachodu, większy odsetek siły roboczej zostanie zatrudniony w sektorach zdrowia oraz opieki. Autorzy wskazali również na rosnącą rolę zielonej transformacji. Zmiany gospodarcze i ekologiczne wytwarzać mogą popyt na specjalistów z zakresu zrównoważonej gospodarki i ekologicznego rolnictwa.

ChatGPT stawia na kompetencje cyfrowe i umiejętności interpersonalne

ChatGPT nieskromnie wskazał, że w miarę rosnącej roli Sztucznej Inteligencji, to właśnie specjaliści oraz inżynierowie w dziedzinie SI będą najbardziej cenni na przyszłym rynku pracy. Wskazał również na istotną rolę specjalistów ds. cyberbezpieczeństwa. Zdaniem SI wirtualny świat będzie naturalny dla przyszłych pokoleń i wraz z rosnącym zagrożeniem cybernetycznym, coraz bardziej będą potrzebne umiejętności zabezpieczania systemów informatycznych. Jeżeli w dalszym ciągu będziemy przenosić życie do cyfrowego świata, to firmy będą musiały skupić się tworzeniu jak najbardziej przyjaznych, intuicyjnych i efektywnych interfejsów dla swoich użytkowników. Także specjaliści w tej dziedzinie będą poszukiwani.

Nie mniej ważni będą inżynierowie robotyki. Wraz z rozwojem automatyzacji, specjaliści od robotyki będą potrzebni do projektowania, budowy i utrzymania w dobrym stanie robotów. Podobnie w cenie będą specjaliści ds. technologii blockchain i druku 3D - branż, które mają podbić przyszłość.

ChatGPT zapytany o umiejętności, które pozwolą nam odnosić sukcesy na rynku pracy, wskazał przede wszystkim na kompetencje związane z obsługą technologii cyfrowej, takie jak znajomość narzędzi i platform cyfrowych, efektywne korzystanie z komunikacji online i zdalnych narzędzi pracy. Dziennikarz czy prawnik potrafiący korzystać z narzędzi SI będzie miał przewagę i ostatecznie wyprze z rynku dziennikarzy i prawników, którzy trzymają się jedynie tradycyjnych sposobów pracy.

Z kolei SI wskazuje, że prace w sektorze usługowym, które można łatwo zautomatyzować będą z czasem wyparte. Niektóre stanowiska w obszarze obsługi klienta, pracy na kasie, ochrony czy sprzedaży online mogą być zautomatyzowane i maszyny lepiej wywiążą się z tych obowiązków niż człowiek. Podobnie może być z częścią prac biurowych. ChatGPT wskazuje, że przede wszystkim zagrożone będą pracę urzędników czy działu kadr.

ChatGPT, dopytany o umiejętności niezwiązane z technologią, wskazał przede wszystkim na umiejętności interpersonalne, takie jak zdolność do efektywnej komunikacji, umiejętność pracy w zespole i współpracy, umiejętność słuchania, rozwinięte umiejętności negocjacyjne i budowania relacji. Jeżeli ludzie będą chcieli z tobą współpracować lub za tobą podążać, to powinieneś odnosił sukcesy w swojej pracy.

Niezwykle ważna będzie także umiejętność pracy głębokiej, czyli zdolność do pracy w dużym skupieniu i skoncentrowaniu przez dłuższy czas. W dobie rosnącej wagi mediów społecznych (TikTok, Instagram, Facebook), które zalewają nas coraz większą ilością bodźców, umiejętność pracy głębokiej będzie na wagę złota.

Historia pokazuje, że po początkowym okresie zakłóceń, transformacja przemysłowa ostatecznie skutkuje wzrostem miejsc pracy. Wraz z obecną rewolucją technologiczną będą przybywać nowe miejsca, które zastąpią te utracone. Sztuczna Inteligencja w dużej mierze może uzupełniać i wspierać pracowników, zamiast ich eliminować z rynku. Wzrost produktywności może być korzystny dla wszystkich, ponieważ dzięki niemu będzie rósł popyt na towary i usługi, co przełoży się bezpośrednio na nowe miejsca pracy. Postępująca robotyka i SI na rynku pracy mogą skutecznie zaradzić niedoborowi siły roboczej na rynku, który wynika ze spadku liczby ludności i starzenia się społeczeństw. Zmiany niosą za sobą nie tylko nowe zagrożenia, ale przede wszystkim nowe szanse.

Damian Nejman, raport "The Future of Work in 2050"