Bogowie, to wiemy już choćby od Greków, są na swój sposób bardzo ludzcy: ulegają emocjom, częstokroć nie stanowią wzoru cnót. Ale ludzkie oblicze germańskich bogów ma swój szczególny rys: nawet oni są poddani prawu przemijania i śmierci. – Bogowie są śmiertelni, starzeją się – przypominał w "Klubie Ludzi Ciekawych Wszystkiego" prof. Władysław Duczko. – Świadczyć to może o prostocie Skandynawów i ich pragmatyczności. Oni widzieli swoich bogów jako lepszych, mocniejszych od siebie, ale też jako coś, co nie istnieje zawsze, co musi zginąć.
W audycji poruszono między innym problematykę niejednorodności mitologii Północy. To, co w powszechnym mniemaniu uchodzi za świat wspólnych wyobrażeń, jest w istocie złożonym systemem idei i narracji, które powstawały w różnym czasie i w różnych miejscach. – O mitologii Germanów wiemy niewiele, o mitologii nordyckiej, czyli Skandynawów, wiemy więcej, ale przede wszystkim od Islandczyków i to w wersji już mitograficznej  – mówił prof. Leszek Słupecki.  
Jednym z tematów dyskusji, odbywającej się w trakcie Festiwalu w Bayreuth, była również Wagnerowska wizja mitologii germańskiej. Gośćmi Hanny Marii Gizy byli: prof. Władysław Duczko, dr Łukasz Malinowski oraz prof. Leszek Słupecki. (jp)

Ragnarök. Il. Emila Doeplera, ok. 1905. Wikipedia/domena publiczna

Przez lata obszar na tyłach Cmentarza Wojskowego na warszawskich Powązkach, nazywany Łączką, przewijał się jako miejsce domniemanego pochówku osób z podziemia niepodległościowego, rozstrzelanych przez komunistyczne organa bezpieczeństwa. Przez lata o ofiary nikt nie miał prawa się upomnieć.

Teraz Kwatera na Łączce powoli odkrywa swoje ponure tajemnice. Ujawnia szczątki pomordowanych w więzieniu mokotowskim. Tożsamość wielu z nich udało się zidentyfikować dzięki wysiłkom grupy badawczej kierowanej przez prof. Krzysztofa Szwagrzyka.

- Listę osób, które zostały pochowane na Łączce mamy już skompletowaną w około 95 procentach procentach. Wiemy już, że na tym terenie pierwsze pochówki rozpoczęto w kwietniu 1948, a zakończono w roku 1956 - opowiadał w Dwójce prof. Krzysztof Szwagrzyk, historyk zajmujący się badaniem komunistycznych struktur aparatu represji w Polsce.

Ówczesne władze, by utrudnić ewentualne badania na tym obszarze, w latach 50. przysypały go ponad metrową warstwą gruzu i piachu, a następnie, w latach 80., wybrały obszar Łączki na miejsce pochówku osób zasłużonych dla systemu.

- Niejednokrotnie natrafiliśmy na sytuację kiedy kat dosłownie położył się na swojej ofierze - opowiadał prof. Szwagrzyk. - Wokół Kwatery Ł leżą ludzie o nazwiskach powszechnie znanych jak Julia Brystigerowa, szefowa Departamentu V Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego, czy sędzia Roman Kryże, który wydał kilkadziesiąt wyroków śmierci w okresie stalinizmu - zauważał.

Wśród dotychczas zidentyfikowanych szczątków żołnierzy zrzuconych do bezimiennych dołów jest m.in. podpułkownik Stanisław Kasznica, ostatni Komendant Główny Narodowych Sił Zbrojnych. To zdaniem prof. Szwagrzyka pozwala przypuszczać, że na "Łączce" znajdują się też szczątki rotmistrza Witolda Pileckiego. - Pułkownik Kasznica został stracony dwa tygodnie przed rotmistrzem. Biorąc pod uwagę fakt, że Kwatera Ł została wyznaczona specjalnie do pochówku ludzi skazanych na podstawie wyroków oraz, że w realiach lat 1947-1948 to pułkownik Kasznica był ważniejszą postacią dla Urzędu Bezpieczeństwa, to nie wydaje mi się, żeby wobec rotmistrza Pileckiego postąpiono w inny sposób i pochowano go w innym miejscu - tłumaczył.

Badaczom Kwatery Ł do odnalezienia ciągle pozostały szczątki około 90 zamordowanych osób. O metodach ich poszukiwań i o losach tej ponurej mogiły w audycji Hanny Marii Gizy opowiadali prof. Andrzej Paczkowski i prof. Krzysztofem Szwagrzyk.
bch

prof. Andrzej Paczkowski. Fot. Igor Miszczuk

Strzelało do niej kilku z odległości trzech kroków. Żaden nie trafił. Niespełna 18-letnią Danutę Siedzikównę , ps. Inka, zabił strzałem w głowę dowódca plutonu egzekucyjnego z Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego. Na krótko przed śmiercią w grypsie, jaki nadała do sióstr Mikołajewskich, pisała: "powiedzcie mojej babci, że zachowałam się jak trzeba". - To najlepiej pokazuje format rodziny, z której się wywodziła, i klimat, w jakim się wychowywała - zwracał uwagę, goszczący w audycji Hanny Marii Gizy, dr Piotr Szubarczyk , publicysta historyczny, który jako pierwszy pisał o Ince.

Rodzice Danuty Siedzikówny pochodzili z rodzin drobnoszlacheckich z Podlasia. Jej tata, Wacław w okresie zaborów był represjonowany za działalność patriotyczną. W wieku 19 lat trafił na Sybir. Cudem wrócił w 1926 roku. Niestety nie na długo. W 1940 roku ponownie został wywieziony na Wschód, tym razem przez NKWD, w ramach pierwszej wielkiej wywózki mieszkańców Kresów. Mama Eugenia zginęła 3 lata później zamęczona przez gestapo. Tuż przed śmiercią prosiła córki, by się nie mściły. Inka mimo wszystko poszła walczyć.

>>Zdradzeni przez sowietów: wspomnienia żołnierki wyklętej<<

Do 5. Wileńskiej Brygady Armii Krajowej, dowodzonej przez mjr. Zygmunta Szendzielarza, ps. Łupaszko, wstąpiła w roku 1945. - Nasza brygada operowała w terenie, na którym było dużo partyzantki radzieckiej i litewskiej - opowiadała Lidia Lwow-Eberle , pierwsza kobieta w oddziale Łupaszki. - Inka pracowała wówczas w Hajnówce, w nadleśnictwie. Była wysoka, dobrze zbudowana, wyglądała na starszą. Łupaszko przydzielił ją do plutonu Żelaznego. Jego żołnierze mówili, że jest bardzo dobrą sanitariuszką. Brała udział w walkach - wspominała w rozmowie z Hanną Marią Gizą.

W tym samym roku Inka po raz pierwszy trafiła w ręce funkcjonariuszy białostockiego Urzędu Bezpieczeństwa. Podczas transportu do więzienia była prowadzona na powrozie. Z konwoju została uwolniona przez patrol wileńskiej AK Stanisława Wołoncieja "Konusa". Po tym wydarzeniu nowe życie i nową tożsamość proponuje jej ojciec chrzestny, który umiejscawia ją w Miłomłynie pod Ostródą. - Ona z tego rezygnuje - opowiadał Piotr Szubarczyk. - Ta dziewczynka siedemnastoletnia dokonuje świadomego wyboru, opuszcza Miłomłyn i dołączyła do Brygady, ponieważ uznaje, że jest sanitariuszką i musi służyć, bo taka jest jej rola...

W dyskusji o Danucie Siedzikównie w audycji "Rozmowy po zmroku" opowiadali Lidia Lwow-Eberle, dr. Tomasz Łabuszewski, dr. Piotr Niwiński i dr. Piotr Szubarczyk.

Audycję przygotowała Hanna Maria Giza.

Danuta Siedzikówna/Wikipedia/Creative Commons 3.0