"Majdanek to było piekło". 81 lat temu wyzwolony został niemiecki obóz śmierci

- Chciałam chociaż na chwilę czuć, że nadal jestem człowiekiem. Wszystkie zaczęłyśmy chorować, biegunka z krwią. Nie było toalet, nie było jak się umyć ani w co przebrać. To było piekło – wspomina jedna z więźniarek Majdanka w audycji Polskiego Radia.

2025-07-23, 07:00

"Majdanek to było piekło". 81 lat temu wyzwolony został niemiecki obóz śmierci
Obóz koncentracyjny na Majdanku, w niemieckiej nomenklaturze nazywany Konzentrationslager Lublin, funkcjonował od października 1941 do 22 lipca 1944. Zdjęcie z 2019 roku . Foto: PAP/Wojtek Jargiło

Piekło tysięcy osób

23 lipca 1944 roku wyzwolony został niemiecko nazistowski obóz koncentracyjny w Lublinie, nazywany Majdankiem, drugi co do wielkości – po Auschwitz.

Według najnowszych badań w obozie na Majdanku zginęło około 60 tys. Żydów. oraz 20 tys. obywateli innych narodowości - głównie Polaków, Białorusinów oraz Rosjan i Ukraińców.

Budowa obozu rozpoczęła się jesienią 1941 roku. Początkowo niemieckie plany zakładały utworzenie obozu przeznaczonego dla 25-50 tys. więźniów. Jednak w marcu 1942 roku zatwierdzony został tzw. generalny plan budowy przewidujący urządzenie obozu dla 250 tys. więźniów i jeńców. Został on zrealizowany częściowo.


Posłuchaj

"Majdanek - cmentarzysko Europy" - audycja. (PR, 1.11.1987) 18:38
+
Dodaj do playlisty

Na rozkaz szefa SS

Historia tego miejsca kaźni zaczęła się trzy lata wcześniej, kiedy Lublin wizytował Heinrich Himmler. Na rozkaz szefa SS powstał obóz koncentracyjny, który docelowo miał stać się największym w Europie. W lipcu 1941 roku zlecił jego budowę dowódcy SS i policji w dystrykcie lubelskim Odilowi Globocnikowi. 

Przez obóz koncentracyjny na Majdanku w latach 1941-1944 przeszło prawdopodobnie około 150 tys. ludzi, którzy pochodzili z blisko 30 państw.

Niemiecki obóz Majdanek w latach II wojny światowej. Fotografia ze zbiorow Muzeum w Majdanku, wykonana 24 czerwca 1944 z samolotu wywiadowczego Niemiecki obóz Majdanek w latach II wojny światowej. Fotografia ze zbiorow Muzeum w Majdanku, wykonana 24 czerwca 1944 z samolotu wywiadowczego

Początkowo przetrzymywano tu mężczyzn, w październiku 1942 roku stworzono też obóz dla kobiet. Więźniowie pochodzili z 30 krajów - najwięcej z Polski (Polacy i Żydzi) i Czechosłowacji (głównie tamtejsi Żydzi). Duża była też liczba Rosjan, Ukraińców oraz Białorusinów. Do obozu trafiały także dzieci. 

- Miałam wtedy 12 lat, ale zawsze mówiłam, że mam 17. Mama powiedziała mi, że gdziekolwiek będę, mam zawsze mówić, że mam 17 lat, bo inaczej nie będę miała prawa żyć. Dzieci, chorych i starych zabijano natychmiast – wspominała więźniarka w reportażu "Majdanek – cmentarzysko Europy".


Posłuchaj

Wspomnienia byłych więźniów Majdanka w audycji z cyklu "Mapa bohaterstwa". (PR, 28.12.1970) 9:36
+
Dodaj do playlisty

Oprawcy

Funkcję komendanta obozu sprawowali kolejno: Karl Koch, Max Koegel, Hermann Florstedt, Martin Weiß i Arthur Liebehenschel. Załoga obozu liczyła około 1200 osób.

Od jesieni 1942 do września 1943 roku w Majdanku działały komory gazowe. Więźniowie byli mordowani za pomocą cyklonu B, a ich ciała palone w krematoriach.


Posłuchaj

Audycja "Zerwane druty - Majdanek" z udziałem byłych więźniów obozu. (PR, 9.05.1975) 17:22
+
Dodaj do playlisty

 

Powiązany Artykuł

German Death Camps - zobacz serwis edukacyjno-społeczny

Śmierć w komorach gazowych

Więźniowie obozu umierali z głodu, wycieńczającej pracy, ginęli w komorach gazowych i masowych egzekucjach.

Puszki z cyklonem B wykorzystywanym do gazowania więźniów na Majdanku, źr. Biuletyn Głównej Komisji Badania Zbrodni Niemieckich w Polsce, Tom IV, 1948 Puszki z cyklonem B wykorzystywanym do gazowania więźniów na Majdanku, źr. Biuletyn Głównej Komisji Badania Zbrodni Niemieckich w Polsce, Tom IV, 1948

W największej z nich 3 listopada 1943 roku Niemcy wymordowali na Majdanku ponad 18 tys. Żydów. Odgłosy strzałów i krzyki konających zagłuszano muzyką - walcami i marszami odtwarzanymi z głośników. Tego samego dnia w obozie w Trawnikach Niemcy zamordowali 10 tys. Żydów, a następnego dnia ponad 14 tys. w Poniatowej. Masakra miała na celu wymordowanie resztek ludności żydowskiej pozostającej jeszcze na Lubelszczyźnie po wcześniejszych mordach. Niemcy nazwali ją kryptonimem "Erntefest", czyli "Dożynki".

Piekło Majdanka nie skończyło się wraz z wyzwoleniem. Zmienił się oprawca. Obóz został zaadaptowany przez NKWD, które przetrzymywało tam żołnierzy Armii Krajowej i Narodowych Sił Zbrojnych.

Źródło: Polskie Radio/bm/PAP/im

Polecane

Wróć do strony głównej