Aleksander Karadziordziewić, król-dyktator
- Kierował się ideą scalenia Jugosławii i utworzenia narodu jugosłowiańskiego, co było mrzonką nie do zrealizowania – mówił o monarsze prof. Adam Koseski. Za to marzenie przyszło królowi zapłacić najwyższą cenę.
2017-10-09, 06:00
Posłuchaj
9 października 1934 kula zamachowca zakończyła życie Aleksandra I Karadziordziewicia, króla Jugosławii.
Strzelał Włado Czernozemski, członek organizacji terrorystycznej "Wewnętrzna Macedońska Organizacja Rewolucyjna". Komu mogło zależeć na śmierci monarchy? Lista jest długa.
Posłuchaj audycji Sławomira Szofa z cyklu "Postacie XX wieku".
Państwo południowych Słowian
Koncepcja powołania wspólnego państwa Słowian południowych sięga XIX wieku, ale doczekała się realizacji w latach I wojny światowej, kiedy to jej zwolennicy powołali Komitet Jugosłowiański. Pokłosiem ich działań było podjęcie decyzji o utworzeniu państwa z przedstawicielami serbskiej dynastii Karadziordziewiczów na tronie. 1 grudnia 1918 proklamowano Królestwo Serbów, Chorwatów i Słoweńców. Królem został Piotr I Karadziordziewicz, ale ze względu na zły stan zdrowia monarchy faktyczną władzę sprawował jego syn Aleksander.
Sprzeczne interesy
Młody regent (wstąpił na tron po śmierci ojca w 1921 roku) zdobył szacunek jako zdolny dowódca podczas I wojny światowej. Jednak jego autorytet nie był wystarczający, aby pogodzić skłócone narody królestwa.
REKLAMA
- Regularnie dyskutowano o tym, jak ma wyglądać Królestwo Serbów, Chorwatów i Słoweńców. Ścierały się tendencje federalizmu państwowego i pluralizmu narodowego - wyjaśniał historyk w audycji Sławomira Szofa z cyklu "Postacie XX wieku".
Król, który przeprowadził zamach stanu
Konflikt narodowy o prym w państwie zdominował życie publiczne. Doszło nawet do zastrzelenia w parlamencie trzech przedstawicieli Chorwackiej Partii Chłopskiej przez posła z Czarnogóry. Państwu groziła anarchia. 6 stycznia 1929 Aleksander zawiesił konstytucję, rozwiązał parlament i zlikwidował samorząd. Odtąd sprawował władzę dyktatorską.
- Na początku stycznia 1929 roku Aleksander Karadziordziewić dokonał zamachu stanu i oddał władzę w ręce swojego zaufanego człowieka gen. Petara Živkovicia - mówił prof. Adam Koseski.
Król-dyktator
Po zamach stanu państwo zostało przemianowane na Jugosławię. Dyktatorskie rządy Aleksandra (m.in. pogwałcenie tradycyjnego podziału terytorialnego i faworyzowanie Serbów w swoim otoczeniu) spowodowały ostrą reakcję nacjonalistów chorwackich (ustaszy) i macedońskich. To oni, przy tajnej pomocy Niemiec i Włoch niezadowolonych z profrancuskiej polityki Aleksandra, zorganizowali zamach, w którym zginął monarcha.
REKLAMA
bm
REKLAMA