Jak opanować stres przed maturą? Psycholog podzieliła się radami

Matura to wielomiesięczny stres. Czy napięcie emocjonalne utrudnia naukę?

Stres jest formą mobilizacji organizmu, która w sytuacjach zagrożenia pozwala nam przetrwać i działać. Problem pojawia się, gdy stresu w naszym życiu jest za dużo. Wówczas, czujemy się wyczerpani. – Długotrwały, silny stres wyczerpuje i prowadzi do licznych problemów psychosomatycznych i psychologicznych, w tym depresji, zaburzeń lękowych czy wypalenia, które dotyka nawet połowy absolwentów liceów. Nie bez powodu, matura oznacza wielomiesięczny stres. Co gorsza, sami zgotowaliśmy naszym dzieciom taki los, tworząc wokół tego egzaminu coraz większą i większą presję – mówi dr Beata Rajba.  

Specjalistka podkreśla, że długotrwały stres i presja mogą powodować szereg problemów, m.in. zaburzenia snu  i obniżenie nastroju, które bardzo negatywnie wpływają na pracę mózgu. – Lęk stanowi dystraktor, odwraca uwagę od nauki, a czasem wręcz paraliżuje. Nic dziwnego, że młode osoby często uciekają w strategie unikowe: gry, wagary, imprezy, rezygnacja z nauki. Usiłują w ten sposób regulować sobie poziom stresu – tłumaczy dr Rajba.

Do efektywnej nauki najlepszy byłoby stres o umiarkowanej intensywności. Zbyt niski poziom napięcia sprawia, że organizm i umysł się nie mobilizują. Z kolei zbyt wysoki prowadzi do wyczerpania. W obu przypadkach rezultaty nie są zadowalające. – Optymalną efektywność nauki i wyniki osiągamy, gdy stres jest umiarkowany, najlepiej dawkowany, z przerwami na regenerację – podkreśla psycholożka.

Dla uczniów ważne jest przede wszystkim zaplanowanie nauki z wyprzedzeniem. Specjalistka podkreśla, że uczenie się dużej partii materiału naraz jest nieskuteczne. Dodatkowo nauka w ostatniej chwili może zaprzepaścić wcześniejsze wysiłki. – Uruchamia procesy zwane hamowaniem pro- i retroaktywnym, które blokują przyswojenie nowej wiedzy lub „wymazują” nam to, czego już się nauczyliśmy. Co więcej, to, czego się uczymy, utrwala się we śnie, a dodatkowo dobry sen chroni przed zaburzeniami nastroju, więc ten sen musi się stać bardzo ważnym elementem przygotowań – podpowiada wykładowczyni Uniwersytetu WSB Merito.

REKLAMA

Warto wyjść myślami poza maturę. Rodzice mają do odegrania ważną rolę

Myślenie o egzaminie wyłącznie w kategoriach sukcesu i porażki potęguje stres. Dla większości osób przyszłość wiąże się z pewnym rodzajem lęku i niepewności. W przypadku matur pomocne może być stworzenie sobie kilku alternatywnych planów na przyszłość. To pozwoli trochę zmniejszyć lęk – uważa ekspertka.

W tym szczególnym czasie młodym ludziom ukojenie może przynieść również wsparcie ze strony bliskich. Bardzo ważną rolę odgrywają rodzice. – Przede wszystkim rodzic powinien uważać na swoje komunikaty, żeby nie zwiększać nadmiernie presji, nie obniżać samooceny, nie nasilać lęku. Nawet jeśli sam się boi i martwi, nie może swoich lęków przerzucać na nastolatka, który już i tak z trudem usiłuje się uporać ze swoimi emocjami. Co może zrobić zamiast tego? Zadbać o to, by być obok, gdy maturzysta chce się wyżalić, dbać o zdrowe jedzenie, najlepiej tzw. brain foods, bogate w antyoksydanty, kwasy omega 3, mikroelementy, witaminy i białko, za to o niskim indeksie glikemicznym (skoki poziomu cukru pogarszają pamięć). Wreszcie, może pozwolić dziecku opowiedzieć, czego się nauczyło; uczenie innych to najbardziej efektywny sposób utrwalania wiedzy – radzi dr Beata Rajba.

• Matura 2025 z języka polskiego. Uwaga na te zadania – mogą być najtrudniejsze
• Matura w Formule 2023 i 2015. Czym się różnią?
• Błąd kardynalny na maturze. Można stracić wszystkie punkty

Dzień przed maturą. Jak opanować największy stres?

Dzień przed egzaminami napięcie sięga zenitu. Wbrew pozorom, zamiast próbować w jedną noc nadrobić całą podstawę programową, w tym momencie warto odpuścić i skupić się na innych rzeczach. – Znacznie bardziej odbije się na wyniku egzaminu lęk i niewyspanie niż to, że nie opanował jednego z tysiąca zagadnień do egzaminu. Pójść na spacer, zjeść lody, wyspać się… I unikać wysłuchiwania przerażonych kolegów. Jesteśmy zwierzętami stadnymi i mamy tendencję do „zarażania się” emocjami ludzi wokół. A przed egzaminem wystarczającym ciężarem jest własny niepokój i stres – mówi psycholożka.

REKLAMA

Każdy z nas inaczej reaguje na stres. Jest to wynikiem indywidualnego połączenia czynników fizycznych, psychicznych i społecznych. Różnią nas geny, doświadczenia życiowe i cechy osobowości. To wszystko sprawia, że mamy różną odporność. W ekstremalnych przypadkach może pojawić się nagły, intensywny epizod lęku – atak paniki. Towarzyszą mu różne objawy fizyczne, takie jak kołatanie serca, duszności czy zawroty głowy. – To się może zdarzyć. Jeśli ataki paniki są nasilone, częste, warto iść do specjalisty – psychologa, psychiatry, psychoterapeuty. Pierwsza pomoc polega jednak na zaakceptowaniu tego, co dzieje się w naszym ciele. Jeśli walczymy z lękiem, staramy się, żeby na zewnątrz nic nie było widać, atak paniki trwa zwykle znacznie dłużej, niż gdy po prostu usiądziemy, powiemy sobie w duchu, że każdy się boi i że to zaraz minie, i skupimy się na głębokim oddychaniu – radzi ekspertka.

Reakcja na czynniki zewnętrzne, która objawia się wzmożonym napięciem emocjonalnym, może mieć różne podłoża. Najczęściej stres jest wynikiem zupełnie nieoczywistego problemu – uważa psycholożka. – Wiąże się z działalnością zewnętrznych i wewnętrznych krytyków. Ważne jest usłyszenie ich, zrozumienie, skąd się wzięła ich toksyczność, z czego wynika, jakie ma skutki, a następnie obronienie się przed nimi poprzez skuteczne postawienie granic na zewnątrz i dyskusję z głosem w naszej głowie, który mówi, że nie damy rady, że nie jesteśmy dość dobrzy, że nie zasługujemy na odpoczynek czy nawet sukcesy. To daje rewelacyjne rezultaty – mówi dr Rajba. Jak wskazuje, w redukcji stresu pomagają ruch, sport i spacery. Doskonałym narzędziem są również techniki medytacji takie jak joga czy trening autogenny.

• Matura 2025 będzie łatwiejsza? Szef CKE zdradza planowane zmiany
• Harmonogram matur 2025: daty, godziny, przedmioty. Pełna lista egzaminów
• Chcą radykalnej zmiany ws. matematyki na maturze. Wiceszefowa MEN komentuje

Źródło: PolskieRadio24.pl/k

REKLAMA