Płaciłeś za miejsce na cmentarzu? Być może należy ci się zwrot tysięcy złotych
Dbanie o groby bliskich wiąże się z koniecznością wnoszenia opłat za miejsce na cmentarzu. Okazuje się jednak, że wiele opłat na cmentarzach komunalnych mogło być pobieranych niezgodnie z prawem. I samorządy być może będą musiały oddawać pieniądze.
2025-10-15, 10:44
Najważniejsze informacje w skrócie:
- Cmentarze komunalne w całej Polsce pobierają opłaty za przedłużenie ważności miejsca pochówku itp.
- Sądy administracyjne w Olsztynie i Warszawie podważyły podstawę prawną samorządowych regulaminów ustalających opłaty
- Efektem może być możliwość występowania o zwroty opłat za przedłużenie grobu czy stawianie pomnika
Opłaty cmentarne na cenzurowanym
Każdy Polak, który dba o grób kogoś bliskiego spotkał się z koniecznością wniesienia opłaty za przedłużenie ważności grobu. Wieczny odpoczynek nie dotyczy bowiem miejsca na cmentarzu - to wymaga płacenia, by grób nie został zlikwidowany.
📜 Ustawa z 1959 roku. Prawo sprzed 65 lat decyduje o twoich opłatach?
Sedno problemu leży w bardzo starej, ale wciąż obowiązującej Ustawie o cmentarzach i chowaniu zmarłych z 1959 roku. Prawo to, stworzone w zupełnie innej rzeczywistości, mówi, że gminy mogą pobierać opłaty związane z pochówkiem (czyli za wykopanie grobu, ceremonię itp.). Sądy zinterpretowały to tak, że ustawa nie daje gminom prawa do pobierania opłat za coś, co nie jest pochówkiem – czyli np. za przedłużenie istnienia już istniejącego grobu na kolejne 20 lat. To właśnie ta luka między starym prawem a nowoczesną praktyką jest podstawą wyroków.
I właśnie ważność opłat zaskarżył w 2023 mieszkaniec Olsztyna po tym, jak miasto uchwaliło nowe stawki za korzystanie z olsztyńskich cmentarzy komunalnych. W 2024 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie zgodził się z mieszkańcem.
W wyroku sąd wskazał, że zgodnie z ustawą z jeszcze 1959 roku samorządy mogą pobierać jedynie opłaty, które są związane bezpośrednio z pochówkiem. Dodatkowe opłaty są, zdaniem sądu, nielegalne.
Podobny wyrok wydał WSA w Warszawie w sprawie dotyczącej radomskiego cmentarza. Jednak tu zakwestionowano także opłaty za przechowywanie zwłok w chłodni, wynajem sali ceremonialnej, ekshumację czy nawet za czynności administracyjne.
🤔 Jakie opłaty cmentarne są legalne, a jakie nie?
Na podstawie wyroków sądów administracyjnych, podział wygląda następująco. Prosta ściągawka:
LEGALNE (prawdopodobnie)
Opłata za wykopanie nowego grobu.
Opłata za dochowanie urny lub trumny do istniejącego grobu.
NIELEGALNE (prawdopodobnie)
Opłata za przedłużenie prawa do grobu na kolejne 20 lat.
Opłata za postawienie lub remont pomnika.
Opłata za wjazd na teren cmentarza.
Opłaty za czynności administracyjne niezwiązane z pochówkiem.
Oba wyroki na ten moment nie są jeszcze prawomocne (wciąż jest jeszcze kwestia rozstrzygnięcia przez Naczelny Sąd Administracyjny). Ale ich konsekwencje mogą doczuć wszystkie samorządy z cmentarzami komunalnymi. A także każdy, kto opiekuje się grobami bliskich i ponosił związane z tym koszty.
Pieniądze za groby do zwrotu?
Wydane wyroki mogą otworzyć drogę do tego, by ubiegać się o zwrot opłat. A te mogą być wysokie - za murowany grób rodzinny czasem trzeba płacić i 10 tys. zł za 20 lat.
Jeżeli wyroki sądów z Olsztyna i Warszawy się uprawomocnią, to otworzą drogę do unieważniania uchwał w pozostałych miastach i gminach. A od tego już krok, by opiekujący zaczęli domagać się zwrotu pobranych niezgodnie z prawem opłat. Dla samorządów może to być duży ciężar.
Chcesz odzyskać pieniądze? Co robić krok po kroku
Wyroki sądów administracyjnych otwierają drogę do działania. Oto co możesz zrobić:
Krok 1: Poczekaj na wyrok NSA
To kluczowe. Dopiero gdy Naczelny Sąd Administracyjny podtrzyma te wyroki, staną się one ostateczną linią orzeczniczą. Śledź doniesienia na ten temat.
Krok 2: Zbierz dowody
Już teraz poszukaj starych dowodów wpłaty, potwierdzeń przelewu lub umów z zarządem cmentarza za przedłużenie ważności grobu czy postawienie pomnika.
Krok 3: Wystąp z wnioskiem
Gdy wyroki się uprawomocnią, pierwszym krokiem będzie złożenie formalnego wniosku do gminy/zarządcy o zwrot nienależnie pobranej opłaty wraz z odsetkami.
Krok 4: Bądź gotów na pozew
Jeśli wniosek zostanie odrzucony, ostatnią drogą będzie pozew cywilny przeciwko gminie. Warto wtedy skonsultować się z prawnikiem lub poszukać możliwości pozwu zbiorowego.
Wyroki są też sygnałem dla samorządowców i zarządców cmentarzy, że swoje regulaminy muszą dopasować do obowiązujących przepisów. W przeciwnym razie będzie czekać ich więcej problemów.
Czytaj także:
- GUS dokładnie przeliczył inflację. Tyle wyniosła we wrześniu
- Planujesz długi weekend w listopadzie? Zaskakujący zwycięzca rankingu tanich miast
- Może zabraknąć pieniędzy na leczenie w dwóch województwach
Źródło: Fakt/Andrzej Mandel