Powstanie Naczelnego Komitetu Narodowego
Dzięki szerokiej autonomii, którą cieszyli się Polacy w Galicji możliwe było stworzenie ciała, które miało być dla nich najwyższą władzą wojskową, polityczną i skarbową.
2011-08-16, 12:16
Naczelny Komitet Narodowy powstał 16 sierpnia 1914 w Krakowie z połączenia istniejącej od 30 listopada 1913 Komisji Skonfederowanych Stronnictw Niepodległościowych, której głównymi działaczami byli Józef Piłsudski, Ignacy Daszyński, Witold Jodko-Narkiewicz, Władysław Sikorski, Walery Sławek, Hipolit Śliwiński i Leon Wasilewski oraz istniejącego od lipca 1914 roku lwowskiego Centralnego Komitetu Narodowego. Poparcia nowej strukturze udzieliły Stronnictwo Ludowe i Unia Stronnictw Niepodległościowych.
Głównym celem Komitetu było doprowadzenie do utworzenia monarchii austro-węgiersko-polskiej. Koncepcja nowego państwa nie obejmowała jedynie Galicji, ale również zabory niemiecki i rosyjski, co spotkało się ze sprzeciwem Niemców – głównego sojusznika Austro-Węgier i wywarło wpływ na późniejsze działania Austriaków wobec polskich struktur.
Z historycznego punktu widzenia największym sukcesem Komitetu było powołanie do życia w dniu ukonstytuowania się NKN, Legionów Polskich, które miały powstać u boku armii austriackiej.
Polityczny żywot Naczelnego Komitetu Narodowego nie był zbyt długi, a funkcjonowanie obarczone ciągłymi konfliktami. Już 5 września jego poleceniom nie podporządkował się Józef Piłsudski, który chwilowo postawił na współpracę z Niemcami. Wkrótce potem organizację opuściły środowiska endeckie, którym nie podobał się zbyt mało narodowy charakter tworzonych oddziałów wojskowych. Pomimo rozbieżności Piłsudski pozostał w strukturach NKN, jednak w 1915 roku doszło do konfliktu przyszłego marszałka z szefem departamentu wojskowego Władysławem Sikorskim.
REKLAMA
Sikorski był wierny opcji procesarskiej, natomiast Piłsudski sprzeciwiał się dalszemu werbunkowi do Legionów w związku z dwuznacznym stanowiskiem cesarstwa w sprawie polskiej. Konflikt Piłsudski-Sikorski trwał, z różnym nasileniem, do śmierci marszałka już w niepodległej Polsce. Pomimo obiekcji Piłsudskiego Legiony liczyły pod koniec 1915 roku trzy brygady i miały za sobą udział w pierwszych walkach na froncie wschodnim.
W kolejnych latach w Komitecie doszło do kolejnych podziałów wewnętrznych, które doprowadziły do utraty jego znaczenia. Likwidacja NKN nastąpiła w 1917 roku w momencie ustanowienia Rady Regencyjnej.
REKLAMA