Dr Joanna Nikel: tysięcy faktów indywidualnej pomocy Żydom z pewnością nie poznamy

Powiązany Artykuł

Dr Maciej Korkuć: Polsce nie potrzeba nowej mitologii czasów II wojny światowej. Mamy kapitał moralny

24 marca jest Narodowym Dniem Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką. Przypada w rocznicę zamordowania przez Niemców rodziny Ulmów z Markowej oraz ukrywanych przez nich Żydów z rodzin Goldmanów, Didnerów i Gruenfeldów. Nierozliczona zbrodnia na wielodzietnej rodzinie stała się symbolem mordów na Polakach w jakikolwiek sposób pomagających Żydom. IPN szacuje, że tylko w ten sposób zginęło ok. 1000 Polaków.

"Nie znamy indywidualnego oblicza sprawców"

- Musimy sobie zdawać sprawę, że tysiące faktów indywidualnej pomocy nie zostało zarejestrowanych i tych historii z pewnością nigdy nie poznamy, ginęli bowiem nie tylko Żydzi, ale także ich opiekunowie - podkreśliła w rozmowie z Polskim Radiem 24 dr Joanna Nikel, historyk Instytutu Pileckiego. Wskazała, że na terenie Polski funkcjonowało specjalne ustawodawstwo penalizujące pomoc Żydom nawet karą śmierci. - Ważne jest to, żebyśmy mieli świadomość, że na terenach okupowanej Polski Niemcy stosowali najbrutalniejsze metody represji wobec osób, które pomagały Żydom - zaznaczyła. - Stan wiedzy na temat zbrodni niemieckich na terenie okupowanej Polski nie jest satysfakcjonujący. Potrafimy te zbrodnie umiejscowić w czasie i przestrzeni, nie znamy jednak oblicza indywidualnego sprawców - podkreśliła.

 Dr Joanna Nikel przywołała w tym kontekście ukazane przez Instytut Pileckiego dokumenty z życia Eilerta Diekena, który skazał na śmierć Ulmów. - Ten człowiek nie był nazistą, nie należał do NSDAP, nie był gorliwym wyznawcą Adolfa Hitlera - wskazała. Jak mówiła, Dieken nie poniósł odpowiedzialności za swoje czyny.

Powiązany Artykuł

Aleksander Ładoś – przywódca "grupy berneńskiej", która ratowała Żydów w czasie wojny

"Pokazują, jak działał aparat terroru"

- Wciąż przed nami są badania, które pozwoliłyby precyzyjnie odpowiedzieć na to pytanie, wciąż nie wiemy, ile osób zostało zamordowanych za udzielanie pomocy - powiedział w rozmowie z Polskim Radiem 24 dr Wojciech Kozłowski, dyrektor Instytutu Pileckiego. Przypomniał, że instytut prowadzi projekt "Zawołani po imieniu", którego celem jest upamiętnienie takich osób. - Dzięki temu badamy także okoliczności, w jakich Niemcy dokonywali zbrodni takich jak na rodzinie Ulmów, czy na Jóżefie Próchniewiczu, którego wczoraj symbolicznie upamiętniliśmy - podkreślił dr Kozłowski. Dodał, że takich zbrodni jest więcej i "one pokazują, w jaki sposób aparat niemieckiego terroru funkcjonował i dają wgląd w to, jak dochodziło do takich wydarzeń" - wskazał szef Instytutu Pileckiego.

Czytaj także: 

• "To niezwykle drastyczna i przemawiająca historia". Dr Szpytma o rodzinie Ulmów
• "Zabrakło informacji, że to byli okupanci". Szef IPN w Lublinie o publikacji Kuriera Lubelskiego
• Narodowy Dzień Pamięci Polaków ratujących Żydów. IPN przygotował kilkadziesiąt inicjatyw

 - Musimy mieć świadomość, że rzeczywistość, jaką okupant stworzył, powodowała, że masowa pomoc Żydom była niemożliwa - podkreślał dr Kozłowski. - Stawianie nas przed zarzutem, "dlaczego Polacy masowo nie rzucili się na pomoc Żydom", jest świadectwem niezrozumienia okoliczności, w jakich funkcjonowaliśmy - dodał.

Posłuchaj

Dr Wojciech Kozłowski i dr Joanna Nikel z Instytutu Pileckiego o roli niemieckiego prawodawstwa w okupowanej Polsce w Zagładzie ("Teamt dnia"/ PR24) 25:58

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

W rozmowie więcej o historii niemieckich zbrodni na terenie okupowanej Polski, a także o edukacyjnej roli projektu "Zawołani po imieniu" Instytutu Pileckiego. Zachęcamy do wysłuchania nagrania.  

***

Audycja: "Temat dnia"

Prowadzący: Antoni Trzmiel

Goście: dr Wojciech Kozłowski (dyrektor Instytutu Pileckiego), dr Joanna Nikel (historyk Instytutu Pileckiego)

Data emisji: 24.03.2021

Godzina emisji: 14.33

mbl