Rosyjski oligarcha i próba przejęcie Grupy Azoty. Kim jest Wiaczesław Kantor?
2023-07-11, 12:17
Ministerstwo Rozwoju i Technologii z dniem 11 lipca br. ustanowiło tymczasowego zarządcę przymusowego na majątku rosyjskiego oligarchy Wiaczesława Kantora w Grupie Azoty. Przypominamy próbę przejęcia Azotów przez Kantora.
Wiaczesław Mosze Kantor to rosyjski oligarcha i przemysłowiec, który jest właścicielem grupy Acron, jednego z największych producentów nawozów w Rosji. W latach 2012-2016 Kantor próbował przejąć kontrolę nad Grupą Azoty, spółką chemiczną należącą do Skarbu Państwa.
Historia próby przejęcia
Sprawa próby przejęcia Zakładów Azotowych w Tarnowie przez rosyjską firmę Acron rozpoczęła się w lipcu 2012 roku. Premier Donald Tusk i minister skarbu Mikołaj Budzanowski intensywnie działali, aby nie dopuścić do przejęcia większościowego pakietu akcji Azotów w Tarnowie przez Acron.
Według mediów, determinacja rządu Tuska wynikała z raportów ABW, które wykazały, że zainteresowanie Rosjan zakładami w Tarnowie stanowi zagrożenie dla polskich interesów gospodarczych, głównie ze względu na zapotrzebowanie firmy Acron na gaz oraz domniemaną technologię produkcji grafenu w Azotach.
Kiedy Rosjanie ogłosili wezwanie do sprzedaży akcji Azotów na giełdzie w Warszawie, a ich cena wzrosła do 45 złotych za akcję (znacznie wyżej niż ówczesna wycena na giełdzie), minister skarbu Mikołaj Budzanowski podjął działania w celu przeciwdziałania tej transakcji. Publicznie mówił o próbie wrogiego przejęcia Azotów przez Rosjan, prowadził poufne rozmowy z inwestorami instytucjonalnymi, aby nie odpowiedzieli na wezwanie, oraz ogłosił plan połączenia Zakładów Azotowych w Tarnowie z Zakładami Azotowymi w Puławach, uniemożliwiając przejęcie większościowego udziału przez Acron.
Ostatecznie Rosjanie wykupili tylko 12% akcji Azotów za wysoką cenę, a rząd odparł próbę wrogiego przejęcia. Jednak w maju i czerwcu 2013 roku Rosjanie dokupili kolejne akcje i ogłosili posiadanie 20% udziałów w Grupie Azoty, co dawało im prawo do delegowania swojego przedstawiciela do rady nadzorczej.
Ochronić spółkę
Niezależne media przypomniały wtedy zaangażowanie byłego prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego, szefa doradców premiera Tuska Jana Krzysztofa Bieleckiego i niektórych wiceministrów z resortu skarbu w lobbowaniu na rzecz rosyjskiej firmy. Ponoć Rosjanie próbowali nawiązać kontakt z ludźmi mającymi wpływy na premiera Tuska, aby sprawdzić, czy ich inwestycja będzie mile widziana. Ich intensywne skupy akcji Azotów sugerowały, że otrzymali pozytywny sygnał.
Posłuchaj
Jednak wybuchł skandal, a rząd desperacko bronił Azotów. Powołano Grupę Azoty, która objęła większość zakładów produkujących nawozy, i zmieniono statut spółki, aby tylko państwo mogło wykonywać prawa z akcji powyżej 20%.
W 2015 roku wprowadzono ustawę o kontroli niektórych inwestycji, mającą chronić strategiczne polskie spółki przed wrogimi przejęciami. Niestety, w przypadku Azotów tarnowskich, działania polityków Platformy Obywatelskiej i lewicy w latach 2012-2013, które deklarowały przychylność dla Acronu jako strategicznego inwestora, sprawiły, że mleko zostało rozlane. Pomimo nacisku opinii publicznej i zbliżających się wyborów prezydenckich i parlamentarnych w 2015 roku, Acron wykupił ponad 20% akcji Grupy Azoty, korzystając nawet z podstawionych firm.
Zamrożenie aktywów
Jednak w kwietniu 2022 roku Kantor został objęty unijnymi sankcjami wobec Rosji, która dokonała inwazji na Ukrainę. Oznacza to, że jego aktywa w państwach UE zostały zamrożone i nie może nimi swobodnie dysponować. Grupa Azoty oświadczyła, że zamrożenie aktywów Kantora nie ma bezpośrednich skutków dla spółki i że nie została objęta żadnymi sankcjami ani w UE ani w USA. Nie wiadomo jednak, co stanie się z akcjami Grupy Azoty posiadanymi przez spółki Kantora i czy rząd polski będzie próbował je wykupić.
Posłuchaj
Kantor jest związany z innymi spółkami, zarówno w Rosji, jak i za granicą. Jest właścicielem wspomnianej wcześniej grupy Acron. Jest także udziałowcem w innych spółkach chemicznych, takich jak Dorogobuż czy Azot. Poza sektorem chemicznym, Kantor jest zaangażowany w działalność filantropijną i społeczną. Założył i kierował takimi organizacjami jak Światowe Forum Holokaustu, Europejski Fundusz Żydowski, Europejski Kongres Żydowski, Międzynarodowe Forum Luksemburskie czy Europejska Rada ds. Tolerancji i Pojednania.
Powiązania z Rosją
Kantor ma powiązania z rządem Rosji, a zwłaszcza z prezydentem Władimirem Putinem. Jest uznawany za oligarchę, który ma bliskie stosunki z Kremlem i wielokrotnie deklarował swoje poparcie i przyjaźń dla Putina. Kantor spotykał się z Putinem przy różnych okazjach i brał udział w jego kampaniach wyborczych. Kantor ma także izraelskie obywatelstwo i rezydencję w Herzlii. Jest uważany za jednego z najbardziej wpływowych Żydów na świecie i ważnego łącznika Kremla z Izraelem.
PolskieRadio24.pl/ IAR/ Grygorcewicz/mib