Komuniści rozmawiają z opozycją. Negocjacje Okrągłego Stołu
Negocjacje nazwane Okrągłym Stołem miały swój początek 6 lutego 1989 roku. Po dwóch miesiącach rozmów przedstawicieli komunistycznej władzy z ludźmi opozycji - 5 kwietnia - podpisano porozumienie. Moment ten jest symbolicznym początkiem transformacji systemowej w Polsce i Europie Środkowej. Układ między władzami PRL a częścią opozycji do dziś wzbudza wiele dyskusji.
2024-06-04, 05:55
Obrady Okrągłego Stołu rozpoczęły się w Warszawie w Pałacu Namiestnikowskim (ówczesna siedziba Urzędu Rady Ministrów) przy Krakowskim Przedmieściu. Skład delegacji koalicyjno-rządowej ustalił gen. Wojciech Jaruzelski, który osobiście nie uczestniczył w obradach.
Posłuchaj
Powiązany Artykuł
Wybory 4 czerwca 1989 - zobacz serwis specjalny
Obu stronom w trakcie negocjacji pomagali doradcy i eksperci. Łącznie w prace zaangażowanych było kilkaset osób. Część problemów rozstrzygana była w mniej formalnej atmosferze i w mniejszym gronie w trakcie poufnych spotkań roboczych w ośrodku MSW w podwarszawskiej Magdalence. Uczestniczyli w nich, ze strony koalicyjno-rządowej, m.in. Stanisław Ciosek, Andrzej Gdula, gen. Czesław Kiszczak, Aleksander Kwaśniewski i prof. Janusz Reykowski oraz, reprezentujący Solidarność, Lech Wałęsa, Zbigniew Bujak, Władysław Frasyniuk, Bronisław Geremek, Lech Kaczyński, Jacek Kuroń, Tadeusz Mazowiecki i Adam Michnik. W rozmowach tych brali udział także przedstawiciele episkopatu, bp Tadeusz Gocłowski i ks. Alojzy Orszulik.
REKLAMA
Posłuchaj
- Obrady Okrągłego Stołu były wydarzeniem historycznym, nie tylko w dziejach Polski, ale w ogóle Europy Środkowo-Wschodniej - oceniał prof. Jerzy Eisler
Posłuchaj
Zdaniem historyków i politologów, analizujących zjawisko transformacji systemowej, korzenie przełomu, jakim okazały się rozmowy z wiosny 1989, tkwią w roku 1988. Wybuchające wówczas fale strajków były dla władz szczególnie niepokojące nie ze względu na ich skalę, lecz udział młodego pokolenia robotników, które bezpośrednio nie doświadczyło represji władz po stanie wojennym.
REKLAMA
Coraz bardziej aktywne były również radykalne środowiska młodzieżowe, skupione m.in. wokół podziemnego Niezależnego Zrzeszenia Studentów. Także wśród opozycji demokratycznej narastało zmęczenie trwającą od ośmiu lat działalnością.
Obie strony miały świadomość bezprecedensowego w dziejach PRL kryzysu gospodarczego. Do podjęcia daleko idących kroków politycznych skłaniały też reformy wprowadzane w ZSRS przez Michaiła Gorbaczowa.
5 kwietnia 1989 roku, po dwóch miesiącach przeciągających się negocjacji, w trakcie których kilkakrotnie dochodziło do sytuacji kryzysowych, nastąpiło podpisanie porozumień i uroczyste, transmitowane przez telewizję posiedzenie plenarne zamykające obrady Okrągłego Stołu.
Posłuchaj
REKLAMA
Zgodnie z ustaleniami władze zobowiązały się do ponownej legalizacji NSZZ "Solidarność" (nastąpiło to 17 kwietnia 1989) i NSZZ Rolników Indywidualnych "Solidarność" (20 kwietnia 1989). Wyraziły też zgodę na wznowienie wydawania "Tygodnika Solidarność" oraz powstanie niezależnego dziennika (8 maja 1989 ukazał się pierwszy numer "Gazety Wyborczej"). Podjęto również decyzję o powołaniu Komisji Porozumiewawczej, mającej czuwać nad wykonywaniem porozumień zawartych przy Okrągłym Stole.
7 kwietnia 1989 roku Sejm uchwalił "Ustawę o zmianie Konstytucji PRL", wprowadzającą m.in. zapisy o Senacie, urzędzie prezydenta oraz ordynacjach wyborczych do Sejmu i Senatu. 13 kwietnia Rada Państwa wyznaczyła termin wyborów parlamentarnych na 4 i 18 czerwca 1989 roku.
im/PAP
REKLAMA