Słowiańskie obrzędy - czy znamy ich znaczenie?

Drzwi Gnieźnieńskie, czyli Królewskie, albo Drzwi Złote, stanowią dziś niezwykły zabytek sztuki romańskiej i wykonane zostały z ciężkiego metalu. - Pierwotnie miał to być tzw. spiż, czyli mieszanina różnych stopów, jednak najwyraźniej rzemieślnicy, którzy je wykonywali nie przyłożyli się do pracy. Na metalu, który nie był dobrze wymieszany, widać bowiem smugi, odrobinę cyny, brązu - podkreślał prof. Przemysław Urbańczyk, mediewista i archeolog. Jak mówił, niestety nie wiadomo do dziś, gdzie zostały wykonane, ani kto to zrobił. - Można mieć podejrzenia, że wykonano je na miejscu - tłumaczył gość Czwórki. - Można też zakładać, że był to zespół ludzi a nie jeden artysta. Niestety nie ma żadnych dokumentów na potwierdzenie tych tez.

Jak opowiadał, oba skrzydła wykonane są innymi technikami. - Lewe zostało odlane w całości, co stanowiło wówczas ogromne wyzwanie. Z prawym skrzydłem poradzono sobie łatwiej, bo kwatery, odlane oddzielnie, połączono potem w jedną całość, a łączeń dziś nie widać gołym okiem - tłumaczył prof. Przemysław Urbańczyk. - Szczegółowe datowania wskazują, że stworzono je pod koniec XII wieku, czyli za czasów Mieszka III Starego, jednego z synów Bolesława Krzywoustego.

W stołecznym Muzeum Archeologicznym oglądać można dwie doskonałe kopie tych drzwi, wykonane z żywicy epoksydowej prof. P. Urbańczyk

Drzwi Gnieźnieńskie/fot.Archiwum Kalbar/PAP

Skrzydła Bramy Gnieźnieńskiej są ogromne. Każde z nich ma wysokość ponad 3 m, a szerokość ponad 80 cm. Grubość skrzydeł waha się między 1,5 a 2,5 cm. - W tej chwili nie stanowią już głównego wejścia do tamtejszej katedry, zamontowano je w portalu do nawy bocznej, gdzie są osłonięte i zabezpieczone przez turystami i pogodą. Jeśli jednak wyobrazimy sobie XII-wieczne realia, musiały wówczas wyglądać imponująco w oczach wiernych - mówił prof. Przemysław Urbańczyk.

Sprawdź także:

• Syrenka, Warszawa - stare samochody, które wciąż poruszają serca Polaków
• Bieszczadzkie morze. Jaka jest historia Soliny?

Jak tłumaczył, w czasach, gdy ogromna część ludzi była niepiśmienna, wzory na drzwiach opowiadały historię. - Z reguły zabytki z tamtych czasów opowiadają historie biblijne, te drzwi poświęcone zostały św. Wojciechowi - tłumaczył ekspert.

***

Tytuł audycji: Klucz Kulturowy

Prowadzi: Justyna Majchrzak

Gość: prof. Przemysław Urbańczyk (archeolog, mediewista, Uniwersytet kard. Stefana Wyszyńskiego i PAN)

Data emisji: 18.04.2021

Godzina emisji: 15.15

kd

Latem okazuje się, że nasza rodzina to nie tylko my trzy. Dzięki naszym gościom - z roku na rok - jest nas coraz więcej Patrycja Blindow

"Żeglarz" to ludzie

Kino mieści się przy ulicy Portowej i chyba nie ma w Jastarni osoby, która nie wiedziałaby, jak do niego dojść. Odnosi się to nie tylko do mieszkańców, ale i do turystów. - Przyjeżdżamy w to miejsce od wielu lat. My i nasi goście. Łączą nas wspólne wspomnienia, którymi chętnie się dzielimy - opowiada Patrycja Blindow. - Do nas ciągle przychodzą ludzie, bo zawsze mamy otwarte drzwi. Dziadek w nas zaszczepił tę otwartość, ale duża w tym zasługa samej Jastarni. To jest miasteczko jak jedna komuna.

Śpimy za ekranem kina, tam stoją nasze domki. Śniadanie to dla nas najważniejszy posiłek dnia. Później każda idzie w swoją stronę. Babcia Ula na przykład udaje się do kasy Patrycja Blindow

Filmowy "babineks"

W kinie zachowane są klasyczne czerwone fotele, głośniki Unitry, a filmy puszczane są z 35- milimetrowej taśmy. Sala ma 195 miejsc. Poczekalnia kina jest kopalnią historii. Ściany ozdobione są plakatami starych filmów, zdjęciami i autografami największych gwiazd: Piotra Fronczewskiego, Gustawa Holoubka czy Zbigniewa Zapasiewicza. - Kiedy opowiadam o swojej tożsamości, wracam do 1966 roku, mimo że urodziłam się w 1993. Wtedy dziadek został kierownikiem kina "Świt", starszego brata "Żeglarza", i wtedy też, w pewnym sensie, zaczęło się moje życie - śmieje się rozmówczyni Beaty Kwiatkowskiej. - Teraz, kiedy słyszę od kogoś, że przypominam dziadka, to jest to dla mnie największy komplement. A babcia jest moim "babineksem". Najlepszym ziomeczkiem, przyjaciółką, wsparciem, nauczycielką i stylistką.

Urszula, Dagmara i Patrycja Blindow

"Kusturica przynosi pecha"

Legendy o braku prądu, o tym, jak smakuje ścieżka dźwiękowa na taśmie filmowej i dlaczego Emir Kusturica przynosi pecha - historia "Żeglarza" utkana jest z anegdot. - W trakcie pokazu "Czarnego kota, białego kota" mieliśmy awarię prądu i babcia zarzekała się, że żadnego Kusturicy już nie będzie pokazywać - wspomina gość Czwórki. - Tego typu historie rodzą się przy okazji, a takich okazji w "Żeglarzu" nie brakuje. Co roku w wakacje przestawiamy się na tryb jastarniański. I ciągle ze sobą gadamy - dodaje najstarsza "Żeglarka", Urszula Blindow.

***

Tytuł audycji: Pasjonauci

Prowadził: Beata Kwiatkowska

Goście: Patrycja i Urszula Blindow (kino "Żeglarz" w Jastarni)

Data emisji: 31.07.2021

Godzina emisji: 11.15

kul