Konkurencja podatkowa w krajach UE to wymierne straty dla podatników. Komisja Europejska chce to zmienić

Inicjatywa KE ma na celu m.in. zmniejszenie kosztów przestrzegania przepisów podatkowych i stworzenie spójnego podejścia do opodatkowania osób prawnych w UE.

Globalne zmiany podatkowe

Działania KE są częścią globalnych zmian podatkowych. Pomysł BEFIT wywodzi się z porozumienia zawartego w 2021 r. przez 140 państw uczestniczących w forum OECD/G-20. Pierwszy z filarów porozumienia przewiduje regulacje ograniczające możliwości erozji bazy podatkowej i przenoszenia zysków z działalności gospodarczej.

Przepisy są również odpowiedzią na niektóre problemy działalności w środowisku cyfrowym. Drugi filar wskazuje, że efektywna stawka opodatkowania korporacji o rocznych skonsolidowanych obrotach na poziomie co najmniej 750 mln EUR będzie musiała wynosić przynajmniej 15 proc. Obecnie KE wdraża globalną reformę opodatkowania dochodów przedsiębiorstw międzynarodowych opartą na dwóch filarach (tzw. BEPS 2.0).

Filar I reguluje nowe modele biznesowe, niewymagające fizycznej obecności przedsiębiorstwa na danym rynku. Projekt zakłada przyznanie prawa do opodatkowania państwom, w których następuje konsumpcja dóbr i usług.

REKLAMA

Filar II obejmuje wypracowanie globalnych zasad przeciwdziałania erozji podstawy opodatkowania przez wprowadzenie minimalnego globalnego poziomu efektywnego opodatkowania dużych grup przedsiębiorstw wielonarodowych.

Przerwać wyścig

Jednym z narzędzi służących realizacji tego założenia jest prawo do opodatkowania przez jurysdykcję źródła w formie nakładania dodatkowego opodatkowania na niektóre płatności dokonywane przez podmioty powiązane. Jednym z celów proponowanych zmian jest przerwanie międzynarodowego wyścigu w obniżaniu stawek podatkowych i ograniczenie nieuczciwej konkurencji podatkowej.

Konkurencja tego rodzaju może zniekształcać decyzje biznesowe podejmowane przez przedsiębiorstwa. Różnice w opodatkowaniu przedsiębiorstw zakłócają swobodę przepływu kapitału i stymulują przepływ do państw o niższych podatkach. Związany z tym problem nieuczciwej konkurencji podatkowej stanowi uzasadnienie potrzeby harmonizacji regulacji dotyczących opodatkowania. Częściowa harmonizacja zasad opodatkowania, skierowana do przedsiębiorstw działających transgranicznie, będzie łagodzić konkurencję podatkową wśród państw UE, polegającej na obniżaniu efektywnych stóp opodatkowania.

CIT systematycznie malał

Stawki CIT w krajach UE malały systematycznie od lat 90., co wynikało m.in. z nacisku na budowanie atrakcyjności inwestycyjnej opartej na niskich podatkach. O ile w 1999 r. średnia stawka CIT wynosiła ok. 35 proc., o tyle w latach 2020-2022 było to 21,4 proc. Spadek stawek PIT i CIT w praktyce często oznaczał wzrost podatków pośrednich, np. VAT.

REKLAMA

Komisja Europejska od kilkunastu lat podejmuje działania w kierunku ujednolicenia zasad ustalania podstawy opodatkowania. Jednak dotychczasowe wysiłki w obszarze harmonizacji opodatkowania dochodu, głównie spółek wchodzących w skład grup kapitałowych prowadzących transgraniczną działalność gospodarczą, nie zakończyły się sukcesem wdrożeniowym.

Beneficjentem nieuczciwej konkurencji podatkowej w Unii Europejskiej jest kilka krajów. W 2019 r., wpływy podatkowe pochodzące ze sztucznego transferowania zysków w Irlandii, Luksemburgu i Belgii sięgały odpowiednio 59, 56 i 38 proc. całkowitych przychodów z CIT. Najwyższe straty zanotowano w Niemczech (ok. 23 mld USD) oraz Wielkiej Brytanii (ok. 21 mld USD).

Globalny wzrost minimalnych efektywnych stawek CIT do 10 proc. przyczyni się do zwiększenia dochodów budżetowych krajów UE o 38,8 mld EUR. W przypadku proponowanej przez OECD i KE stawki 15 proc. będzie to aż 86,6 mld EUR. Polska będzie wyraźnym beneficjentem zmian – może zyskać na 15-proc. stawce podatkowej nawet 4,1 mld EUR rocznie.

Prostszy system podatkowy

Zmiany zaproponowane przez KE w dyrektywie BEFIT doprowadzą do uproszczenia i uspójnienia systemu podatkowego dla korporacji międzynarodowych działających w UE. Przyczynią się także do ograniczenia zjawiska nieuczciwej konkurencji podatkowej i poprawy ściągalności podatku CIT.

REKLAMA

Od czasów kryzysu finansowego spada udział przychodów z CIT w całkowitych przychodach podatkowych w Unii Europejskiej. W 2007 r. przychody z CIT w krajach unijnych stanowiły średnio 8 proc. całkowitych przychodów podatkowych. Wskutek kryzysu finansowego w 2009 r. udział obniżył się do zaledwie 5,4 proc.

W kolejnych latach następowała powolna odbudowa roli CIT w odniesieniu do całkowitych przychodów podatkowych, jednak w 2021 r. przychody z CIT odpowiadały średnio za 7 proc. przychodów podatkowych w krajach UE, a zatem od czasów kryzysu finansowego nie było ani jednego roku, w którym średnie przychody z CIT stanowiłyby przynajmniej taką samą część wszystkich przychodów podatkowych jak w 2007 r.

Korzyści dla Europy i Polski

Beneficjentami zmian zaproponowanych w dyrektywie BEFIT mogą być nie tylko kraje, które dzisiaj tracą najwięcej na wewnątrzunijnej konkurencji podatkowej, Niemcy, Francja, Włochy czy Hiszpania, ale także państwa, których straty z tego tytułu są umiarkowane, m.in. Polska oraz państwa czerpiące zyski ze status quo, Holandia, Belgia, Irlandia czy Luksemburg.

EU Tax Observatory szacuje, że obowiązywanie minimalnej stawki efektywnego opodatkowania na poziomie 15 proc. wiązałoby się z wyższymi wpływami budżetowymi w skali UE na poziomie co najmniej 86,6 mld EUR, a głównymi beneficjentami nowej propozycji byłyby Belgia, Niemcy i Irlandia. Wzrost wpływów podatkowych wyniesie kolejno 21,8, 15,6 i 13,7 mld EUR.

REKLAMA

Polska może zyskać dodatkowo nawet 13-14 mld PLN rocznie w przypadku obowiązywania w UE systemu z efektywną minimalną stawką CIT na poziomie 15 proc. Dzisiaj Polska należy do grupy krajów, które w umiarkowanym stopniu tracą na występowaniu zjawiska nieuczciwej konkurencji podatkowej (straty z tego tytułu wynosiły w ostatnich latach ok. 7-8 proc. całkowitych przychodów podatkowych z CIT i przekraczały 4 mld PLN rocznie), a dzięki zmianom mogłaby całkowicie zniwelować ten problem.

• Profil zaufany wygasa. Zostały ostatnie godziny na przedłużenie jego ważności
• Eksperci: zawsze różnie liczono dług i zawsze były rozbieżności, nic teraz nie ukryto

PolskieRadio24.pl/ IAR/ PIE/ mib