Tajna seria banknotów w NBP. Przygotowana na wypadek wojny
2024-01-26, 14:46
Historię zbioru numizmatycznego obejmującego m.in. banknoty tajnej serii E-71 przybliżył Narodowy Bank Polski w nagraniu na YouTube. - Banknoty mogły zostać przygotowane do wprowadzenia np. do obiegu na obszarach zajętych przez Ludowe Wojsko Polskie - powiedział prezes NBP Adam Glapiński.
Glapiński przypomniał, że kilka lat temu w NBP odtajniono "trzy drewniane wojskowe skrzynie oznaczone jako +tajne specjalnego znaczenia+, przechowywane w skarbcach NBP od dziesięcioleci".
- Po ich komisyjnym otwarciu okazało się, że zawierają trzy identyczne komplety materiałów, służących do produkcji banknotów opatrzonych kryptonimem E-71. Kryptonim wskazuje na rok, w którym zakończono prace projektowe. Każda skrzynia zawierała materiały niezbędne do produkcji 11 nominałów banknotów - od 1 do 2000 zł - wyjaśnił, cytowany w piątkowym komunikacie NBP.
Dodał, że "decyzja o powstaniu banknotów nie została podjęta w NBP".
- Banknoty powstały na zlecenie Komitetu Obrony Kraju […] na mocy tajnych uchwał dotyczących obsługi przez NBP obiegu pieniężnego i zabezpieczenia produkcji banknotów w czasie zagrożenia bezpieczeństwa PRL i w czasie wojny - powiedział prezes NBP.
Zaprojektowane na wypadek wojny
Jak poinformował, "banknoty o kryptonimie E-71 zostały zaprojektowane w okresie reżimu komunistycznego na wypadek konfliktu zbrojnego pomiędzy Związkiem Sowieckim i jego satelitami a państwami NATO".
- W skrzyniach przechowywanych w skarbcach NBP były ukryte arkusze znaków pieniężnych obejmujących 11 nominałów, banknoty próbne i projekty graficzne z serii "Miasta polskie", opracowane przez Andrzeja Heidricha w latach 60. ubiegłego wieku, a także dokumentacja techniczna opisująca uruchomienie produkcji tajnej serii banknotów - podkreślił Glapiński.
W ocenie prezesa NBP "trudno jest dzisiaj w sposób jednoznaczny ustalić, jakie było ich przeznaczenie".
- Banknoty mogły zostać przygotowane, zgodnie z opracowanymi przez komunistyczne władze planami wojny napastniczej, do wprowadzenia np. do obiegu na obszarach zajętych przez Ludowe Wojsko Polskie, m.in. na terenach Danii i północnych Niemiec - zwrócił uwagę.
Glapiński wskazał, że "banknoty niskich nominałów były proste w formie, na stronie przedniej zawierały tylko oznaczenia nominału, napis NBP oraz napisy określające emitenta, a banknoty o nominałach od 20 do 2000 zł zawierały wizerunki miast polskich".
- Najniższe nominały złotych nie posiadały znaków wodnych i miały najprawdopodobniej w sytuacji wojny, z uwagi na zwiększone zapotrzebowanie na metal, zastąpić bilon - powiedział.
Zaznaczył, że "banknoty serii E-71 nie zachowały się do czasów współczesnych".
- Wszystkie je zniszczono w latach 2001-2003, co samo w sobie jest skandalem. W NBP przechowywane są obecnie dwie spośród odkrytych skrzyń - zawartość jednej z nich jest pokazywana na wystawach w oddziałach okręgowych NBP, a druga znajduje się w tym skarbcu. Trzecia skrzynia została przekazana do Polskiej Wytwórni Papierów Wartościowych - podsumował Glapiński.
PR24/IAR/PAP/mib