Artyści, bohaterowie, politycy, duchowni. Wspominamy tych, którzy odeszli w ciągu minionych 12 miesięcy

Przypominamy sylwetki osób, które pożegnaliśmy w ciągu ostatnich dwunastu miesięcy w Polsce.

LISTOPAD 2021

Ojciec Jerzy Tomziński, 102 lata

14 listopada 2021 roku zmarł ojciec Jerzy Tomziński, były przeor klasztoru paulinów na Jasnej Górze i wieloletni generał zakonu. Duchowny miał 102 lata.

Ojciec Jerzy Tomziński był najstarszym paulinem w zakonie i ostatnim żyjącym polskim uczestnikiem Soboru Watykańskiego II. Nazywany "legendą Jasnej Góry", był świadkiem przełomowych wydarzeń w historii Polski i Kościoła. Zainicjował i przewodniczył pierwszej modlitwie Apelu Jasnogórskiego w 1953 roku, a trzy lata później uczestniczył w Jasnogórskich Ślubach Narodu. Łączyła go wieloletnia przyjaźń z kardynałem Stefanem Wyszyńskim i kardynałem Karolem Wojtyłą, późniejszym papieżem Janem Pawłem II.

Z inicjatywy ojca Tomzińskiego odbyła się peregrynacja po kraju kopii Cudownego Obrazu Matki Bożej Jasnogórskiej. Paulin przygotowywał centralne uroczystości Millenium Chrztu Polski w 1966 roku, a w 1991-ym brał udział w organizacji Światowego Dnia Młodzieży w Częstochowie z udziałem Jana Pawła II. Sprawując funkcję przeora Jasnej Góry, odpowiadał za przebieg wszystkich najważniejszych uroczystości jasnogórskich, w których uczestniczył papież Polak.

Kamil Durczok, 53 lata

16 listopada 2021 roku w Uniwersyteckim Centrum Klinicznym w Katowicach zmarł Kamil Durczok. Śmierć dziennikarza wynikła z - jak podała placówka - zaostrzenia przewlekłej choroby i zatrzymania krążenia. Durczok urodził się w 1968 r. w Katowicach, pracował m.in. w TVP i TVN, w obu stacjach prowadził programy informacyjne i publicystyczne. Miał 53 lata.

Był laureatem wielu nagród branżowych, m.in. nagrody Grand Press dla dziennikarza roku (2000), Złotej Telekamery w kategorii Informacje (2008) oraz Wiktora dla najwyżej cenionego dziennikarza, komentatora i publicysty (2004). Przeszedł chorobę nowotworową, przyznał się też do zmagań z chorobą alkoholową. Pod koniec życia miewał problemy z prawem.

Andrzej Urny, 64 lata

30 listopada 2021 roku zmarł Andrzej Urny, gitarzysta i producent muzyczny. Artysta współpracował między innymi z zespołami Dżem, Perfect, a także Martyną Jakubowicz czy Józefem Skrzekiem. Jak poinformowamo, zmarł "po ciężkiej chorobie".

Z Dżemem nagrał m.in. takie przeboje jak "Paw" i "Whisky", gitarę Urnego słychać też m.in. na legendarnym albumie Perfectu "UNU". Artysta grał i tworzył także w zespołach Svora (1984), Woo Boo Doo (1984-85), Young Power (1986-87), Chuligani (1987-89), Czarne Komety z Południa (1992-93), Kyks-Urny-Kawa-Skolik (2001) czy Okitoki (2002).

GRUDZIEŃ 2021

Krystyna Melion, 92 lata

5 grudnia 2021 roku odeszła Krystyna Melion. Nazywana była "żywą encyklopedią reportażu radiowego". Była autorką kilkuset reportaży i dokumentów radiowych. W 2015 roku została uhonorowana Nagrodą Specjalną Studia Reportażu i Dokumentu Polskiego Radia.

POSŁUCHAJ Powstańcze reportaże Krystyny Melion >>>>

Krystyna Melion była rodowitą warszawianką, działała w Armii Krajowej uczestniczyła w Powstaniu Warszawskim. To między innymi wydarzeniom w czasie II wojny światowej poświęcone były jej materiały. Wybitna reportażystka wychowała kilka pokoleń dziennikarzy radiowych.

Antoni Gucwiński, 89 lat

8 grudnia 2021 roku zmarł Antoni Gucwiński, wieloletni dyrektor ogrodu zoologicznego we Wrocławiu. Był znany nie tylko ze swojej pracy w tej instytucji, ale także z tworzenia programu "Z kamerą wśród zwierząt", realizowanego w latach 1971-2002. Prowadził go wraz ze swoją żoną. Antoni Gucwiński opublikował przeszło 100 artykułów naukowych i popularnonaukowych oraz kilkanaście książek.

Był laureatem wielu nagród - w 1977 r. otrzymał Medal Komisji Edukacji Narodowej, dwukrotnie (w 1986 r. oraz 1988 r.) otrzymał Wiktora w kategorii "Osobowość telewizyjna". W 1987 r. został mu przyznany Medal Włoskiej Akademii Nauk, a w 1993 r. za działalność na rzecz edukacji ekologicznej i przyrodniczej otrzymał Medal Konrada Lorenza. W 1998 r. otrzymał Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski, w roku 2001 r. został mu przyznany przez Akademię Rolniczą we Wrocławiu doktorat honoris causa, a w 2003 roku otrzymał Order Uśmiechu.

Sylwester Chęciński, 91 lat

W grudniu pożegnano także reżysera legendarnych polskich komedii Sylwestra Chęcińskiego. To on nakręcił słynną trylogię o Kargulach i Pawlakach - "Sami swoi", "Nie ma mocnych" i "Kochaj albo rzuć". Inne znane dzieła Chęcińskiego to "Wielki Szu" i "Rozmowy kontrolowane".

Sylwester Chęciński urodził się w maju 1930 roku w Suścu (pod Tomaszowem Lubelskim), po 1945 na stałe zamieszkał na Dolnym Śląsku. Był absolwentem Łódzkiej Szkoły Filmowej, debiutował w 1961 roku filmem dla dzieci "Historia złotej ciżemki". W 2006 r. został odznaczony Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski, a w 2014 Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. W 2015 roku reżyser otrzymał tytuł honorowego obywatela Dolnego Śląska. Był także laureatem przyznanej w 2007 roku Nagrody Stowarzyszenia Filmowców Polskich za wybitne osiągnięcia artystyczne i wkład w rozwój polskiej kinematografii. Pośmiertnie odznaczony został przez prezydenta Andrzeja Dudę Krzyżem Wielkim Odrodzenia Polski.

Włodzimierz Pac, 54 lata

9 grudnia 2021 r. w Mińsku zmarł Włodzimierz Pac, wieloletni korespondent Polskiego Radia na Białorusi i w Rosji. Dla publicznego nadawcy pracował od lat 90. ubiegłego wieku. Dziennikarz utrzymywał kontakty z białoruską opozycją demokratyczną i Polakami na Białorusi. Relacjonował organizowane przez nich inicjatywy.

Były ambasador Białorusi w Polsce Paweł Łatuszka wspominał w rozmowie z IAR, że Włodzimierz Pac zawsze starał się mówić prawdę o tym, co dzieje się na Białorusi. Zwrócił uwagę, że jako dziennikarz na Białorusi wiele ryzykował, bo pracownicy mediów są prześladowani przez reżim Aleksandra Łukaszenki. 

Włodzimierz Pac został pośmiertnie odznaczony przez Prezydenta RP Złotym Krzyżem Zasługi.

Posłuchaj

Ksiądz Adrian Charytoniuk pożegnał zmarłego dziennikarza (IAR) 0:27

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

 

Tadeusz Ross, 83 lata

14 grudnia 2021 r. zmarł Tadeusz Ross, aktor, scenarzysta, satyryk i polityk. W 1959 roku ukończył Państwową Wyższą Szkołę Teatralną w Warszawie. Zagrał m.in. w "Kanale", "Klanie" czy w "Szach i Mat!". Był twórcą programów satyrycznych, m.in. "Rossmówki", które dla Programu 3 Polskiego Radia współtworzył z Piotrem Fronczewskim. Był autorem scenariuszy kilku odcinków serialu "Miodowe lata". W latach 90. Ross stworzył program Zulu-Gula, w którym odgrywał tytułową postać, przybysza z fikcyjnego kraju, specyficznie ubranego i mówiącego, który z zaciekawieniem przyglądał się polskiej rzeczywistości.

W 2000 roku Tadeusz Ross zajął się polityką. Dołączył do Platformy Obywatelskiej. Z ramienia tej partii był stołecznym radnym, posłem i europosłem.

Andrzej Rozpłochowski, 71 lat

20 grudnia 2021 r. odszedł Andrzej Rozpłochowski. Był działaczem opozycji demokratycznej w PRL. Uchodził za jednego z najważniejszych działaczy Solidarności na Śląsku. Zmarł w wieku 71 lat w wyniku zakażenia koronawirusem.

Andrzej Rozpłochowski w 1980 roku został przewodniczącym Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego w Hucie Katowice, był też wśród sygnatariuszy tzw. porozumień sierpniowych (porozumienie w Hucie Katowice podpisane 11 września 1980 roku). W 1981 roku był delegatem na I Krajowy Zjazd Delegatów NSZZ "Solidarność" w Gdańsku, był członkiem Komisji Krajowej. Internowano go w stanie wojennym, wolność odzyskał w 1984 r. Pod koniec lat 80. XX wieku wyjechał do USA, gdzie angażował się w działalność tamtejszej Polonii. Do Polski wrócił w 2010 r. Działał społecznie, często gościł jako komentator w Polskim Radiu 24.

STYCZEŃ 2022

Andrzej Nowak, 63 lata

4 stycznia 2022 r. w wieku 63 lat zmarł w Opolu Andrzej Nowak, współzałożyciel legendy polskiego rocka - zespołu TSA. Najbardziej znane utwory Nowaka to "51", "Trzy Zapałki", "Heavy Metal Świat", "Kocica" i "Chodzą Ludzie". Artysta współpracował też z Martyną Jakubowicz i Tadueszem Nalepą.

Wziął udział także w legendarnej sesji nagraniowej "I Ching" (1982/1983) z udziałem m.in. muzyków grup Perfect (Zbigniew Hołdys, Andrzej Nowicki, Piotr Szkudelski, Andrzej Urny), TSA (także Janusz Niekrasz), Osjan (Wojciech Waglewski), Porter Band (Wojciech Morawski), Breakout (Tadeusz Trzciński), Krzak (Jerzy Kawalec) i Maanam (Paweł Markowski). W 1999 roku założył zespół Złe Psy, z którym wystąpił w Trójce w 2017 roku.

Karol "Pjus" Nowakowski, 40 lat

W styczniu pożegnaliśmy także rapera Pjusa, członka zespołu 2cztery7, który nagrywał też m.in. z Molestą Ewenement, Pezetem i Eldo. Karol Nowakowski w marcu skończyłby 40 lat, zmarł 12 stycznia 2022 r.

W 2004 roku zdiagnozowano u niego bardzo rzadką chorobę, neurofibromatozę typu 2. Nerwy słuchowe rapera objęły zmiany nowotworowe. Dzięki akcji charytatywnej zorganizowanej przez środowisko muzyczne zostały zebrane środki finansowe na kilka operacji obejmujących usunięcie guzów nerwów słuchowych oraz guza kręgosłupa.

Zabiegi te sprawiły, że Pjus stracił zmysł słuchu. Udało się go jednak w dużym stopniu przywrócić dzięki specjalnym implantom. Po zakończeniu leczenia artysta nagrał album "Life After Deaf", czyli "Życie Po Byciu Głuchym".

W 2017 r. wydał kolejny album "Słowowtóry". Jego teksty wykonywali na płycie inni raperzy, ponieważ nawrót choroby nowotworowej osłabił jego głos.

Janina Gruszczyńska-Jasiak, 99 lat

5 stycznia zmarła Janina Gruszczyńska-Jasiak ps. Janka, uczestniczka powstania warszawskiego, sanitariuszka harcerskiego batalionu "Wigry".

"Sanitariuszka harcerskiego batalionu Wigry w trakcie powstania warszawskiego, naoczny świadek tragicznego wybuchu transportera min na Starym Mieście, osoba, której wojenne przeżycia mogłyby obdzielić kilka osób, ale też kobieta wielkiej klasy, pogody ducha i poczucia humoru, a co najważniejsze dla nas, ogromna i serdeczna przyjaciółka Grupy Historycznej »Gustaw - Harnaś«" – napisali o zmarłej członkowie grupy.

Janina Gruszczyńska-Jasiak urodziła się 11 grudnia 1922 roku w Warszawie.  W czasie wojny używała pseudonimu "Janka" lub "Porzęcka". Od 2 do 6 sierpnia 1944 r. pełniła służbę sanitariuszki w szpitalu na ul. Mariańskiej. 13 sierpnia 1944 r. została ranna podczas eksplozji zdobycznego niemieckiego ciężkiego nosiciela ładunków wybuchowych.

Piotr Rzewuski, 65 lat

Także z początkiem stycznia zmarł Piotr Rzewuski, działacz NSZZ "Solidarność", Grup Oporu Solidarni i Solidarności Walczącej. Tuż po wprowadzeniu stanu wojennego współtworzył Międzyzakładowy Komitet Koordynacyjny NSZZ "Solidarność", jedną z największych i najdłużej działających struktur podziemia antykomunistycznego w Warszawie. 

4 listopada 1982 r. został aresztowany i osadzony w areszcie na Rakowieckiej. W sierpniu 1983 r. został zwolniony na mocy amnestii. Znalazł zatrudnienie w Ośrodku Opieki Społecznej Praga-Południe. 29 lipca 1985 r. został ponownie aresztowany i skazany przez Sąd Rejonowy dla Warszawy Pragi-Południe na 2,5 roku więzienia za udział w akcjach ulotkowych. Wolność odzyskał we wrześniu 1986 r. po kolejnej amnestii ogłoszonej przez władze. Powrócił do działalności podziemnej. Współpracował z Komisją Interwencji i Praworządności Regionu Mazowsze, organizował przerzut powielacza i materiałów poligraficznych dla opozycji antykomunistycznej w Czechosłowacji. Po 1989 r. był przedsiębiorcą.

Jako działacz społeczny na warszawskiej Pradze był inicjatorem budowy pomnika generała Józefa Hallera na placu jego imienia oraz organizatorem wielu uroczystości patriotycznych. W 2009 r. został odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.

Andrzej Kozioł, 73 lata

13 stycznia zmarł Andrzej Kozioł, muzyk i wokalista zespołu VOX. Historia zespołu sięga roku 1987, kiedy Witold Paszt założył męski kwartet wokalny, w którego składzie znaleźli się również: Andrzej Kozioł, Ryszard Rynkowski i Jerzy Słota. Na oryginalny styl zespołu składały się muzyka z pogranicza pop, funk, jazzu i pieśni gospel.

Na swoim koncie zespół miał występy na Krajowym Festiwalu Piosenki Polskiej w Opolu, Festiwalu Interwizji w Sopocie, a także w Bratysławie i Rostocku. Koncertował także w NRD, RFN, Holandii, Szwecji, Kubie, Czechosłowacji, ZSRR oraz w Stanach Zjednoczonych i w Kanadzie. Serca publiczności podbiły takie przeboje zespołu jak: "Bananowy song", "Rycz mała, rycz", "Szczęśliwej drogi, już czas", czy "Zabiorę Cię, Magdaleno".

Antonina Girycz-Dzienisiewicz, 82 lata

19 stycznia wieczorem w wieku 82 lat zmarła Antonina Girycz–Dzienisiewicz, aktorka teatralna, filmowa, radiowa i dubbingowa. Przez ponad 30 lat występowała na scenie warszawskiego Teatru Współczesnego. "Nie była aktorką pierwszoplanową, ale jej charakterystyczne postaci drugoplanowe, epizody oraz kreacje dubbingowe na długo zostaną w pamięci widzów" - czytamy w informacji przesłanej przez rodzinę.

Jak podaje Encyklopedia Teatru Polskiego wystąpiła w 156 audycjach i słuchowiskach Teatru Polskiego Radia, m.in. w: "Co tu kłopotu", "Komu bije dzwon" i "Sława i chwała". Kreacje głosowe tworzyła też w dubbingu w bajkach i filmach dla dzieci, m.in. jako Swatka w "Mulan", babcia Georginia w "Charlie i fabryka czekolady" czy matka Gru w "Jak ukraść księżyc".

Janina Traczykówna, 91 lat

22 stycznia zmarła Janina Traczykówna, aktorka teatralna, filmowa i telewizyjna. Wystąpiła w kilkudziesięciu produkcjach filmowych, widzowie zapamiętali ją między innymi w roli Michaliny Ostrzeńskiej w "Nocach i dniach" Jerzego Antczaka czy matki Adasia Miauczyńskiego w "Dniu świra" Marka Koterskiego. Zmarła w wieku 91 lat.

Występowała w Teatrach Dramatycznych w Szczecinie, gdzie debiutowała wcielając się w postać Stelli w "Fantazym" Juliusza Słowackiego. Grała w warszawskim Teatrze Domu Wojska Polskiego, a w latach 1957-1992 w stołecznym Teatrze Dramatycznym.

Na jego scenie stworzyła kilkadziesiąt kreacji aktorskich. W latach 60. razem z Janem Kobuszewskim wystąpiła w pierwszym polskim serialu "Barbara i Jan", wcielając się w postać tytułowej Barbary, dziennikarki warszawskiej gazety "Echo". Grała w filmach Stanisława Barei - "Brunet wieczorową porą" i Miś", a także u Marka Koterskiego - "Wszyscy jesteśmy Chrystusami". W 2009 roku wystąpiła w "Ostatniej akcji" Michała Rogalskiego z plejadą polskich gwiazd, między innymi z Barbarą Krafftówną, Aliną Janowską i Janem Machulskim.

Janina Traczykówna grała w licznych spektaklach Teatru Telewizji i w Teatrze Polskiego Radia, gdzie pojawiła się w około 170 słuchowiskach, zarówno w repertuarze klasycznym, jak i współczesnym.

Barbara Krafftówna, 93 lata

Styczeń 2022 roku zapisał się czarnymi zgłoskami w historii polskiego teatru, filmu i sceny. 23 stycznia zmarła bowiem Barbara Krafftówna, urodzona 5 grudnia 1928 r. w Warszawie, która wiele lat cieszyła się sympatią widzów i słuchaczy. Już w czasie wojny uczyła się tańca i pantomimy; uczęszczała też na zajęcia konspiracyjnego Studia Dramatycznego Iwa Galla. W 1945 roku na nowo podjęła naukę w Studiu, które po wojnie działało przy Teatrze Starym w Krakowie. W 1946 r. wyjechała, wraz z grupą uczniów Studia, do Gdyni, gdzie Gall objął dyrekcję Teatru Wybrzeże. Debiutowała tam w listopadzie 1946r. rolą Rybaczki w "Homerze i orchidei", sztuce Tadeusza Gajcego. W 1947 r. zdała eksternistyczny egzamin aktorski w Studio Galla.

Po Teatrze Wybrzeże występowała kolejno w teatrach: im. Stefana Jaracza w Łodzi (1949-50), Dramatycznym we Wrocławiu (1950-53, 1957-64, 1981-82), następnie w teatrach warszawskich: Nowej Warszawy (1953-56), Komedia (1956-57), Narodowym (1964-69), Syrena (1969) i Współczesnym (1981-82).

W 1953 r. Barbara Krafftówna zadebiutowała w filmie Jana Rybkowskiego, epizodem w "Sprawie do załatwienia". Krytycy filmowi uważają, że najlepsze swoje role zagrała u Wojciecha Jerzego Hasa - m.in. pełną liryzmu barmankę Zosię w "Złocie" (1961), wyniosłą i władczą postać pięknej Camilli de Tormez, macochy Paszeki w "Rękopisie znalezionym w Saragossie" (1964) oraz skromną postać Jadwigi w "Szyfrach" (1966). Za najwybitniejszą kreację Krafftówny uważa się postać aktorki Felicji, którą stworzyła w filmie "Jak być kochaną" (1962). Ten ostatni film przyniósł jej w 1963 r. nagrodę za wybitną kreację aktorską na festiwalu w San Francisco.

Poza filmem i teatrem Barbara Krafftówna miała jeszcze jedną pasję - kabaret. Z powodzeniem występowała u Jana Pietrzaka w kabarecie "Pod Egidą" oraz w "Kabarecie Starszych Panów". Charakterystyczny głos pozwalał jej na różnorodną interpretację materiału muzycznego: od żartobliwego songu "W czasie deszczu dzieci się nudzą" przez liryczne "Zakochałam się w czwartek przypadkiem" po operetkowe "Przeklnę cię".

Czytaj także: 

• Pożegnanie Barbary Krafftówny. Prezydent: przyciągała swoim kunsztem i osobowością
• "Nestorka". Barbara Krafftówna w roli głównej
• Marcin Troński: Krafftówny nie trzeba było reżyserować

Jacek Trznadel, 91 lat

Prof. Jacek Trznadel był krytykiem literackim i poetą. Przyczynił się w 1997 roku do pierwszego polskiego wydania dzieła Józefa Mackiewicza "Katyń. Zbrodnia bez sądu i kary", które czekało na polską edycję 48 lat. Najbardziej znaną publikacją Jacka Trznadla jest "Hańba domowa" - zbiór wywiadów z pisarzami tworzącymi w okresie polskiego stalinizmu. Najważniejsza rozmowa w publikacji przeprowadzona została ze Zbigniewem Herbertem. Jacek Trznadel opracował i wydał po raz pierwszy "Zdziczenie obyczajów pośmiertnych" Bolesława Leśmiana.

Na przełomie lat 80. i 90. był jednym z współzałożycieli Niezależnego Komitetu Historycznego Badania Zbrodni Katyńskiej oraz inicjatorów powołania Polskiej Fundacji Katyńskiej. W 2010 roku w liście otwartym do premiera Donalda Tuska zwrócił się o powołanie międzynarodowej komisji technicznej dla zbadania przyczyn katastrofy polskiego Tu-154 w Smoleńsku. W 2011 roku opublikował książkę "Wokół zamachu smoleńskiego".
W 2020 roku Jacek Trzn​adel został odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.

Tadeusz Bradecki, 67 lat

25 stycznia zmarł Tadeusz Bradecki, aktor i reżyser teatralny, przez wiele lat związany z krakowskim Starym Teatrem, a także warszawskim Teatrem Narodowym. Był absolwentem krakowskiej PWST, siedem lat później otrzymał tamże tytuł reżysera dramatu. Odbył staż we wrocławskim Teatrze Laboratorium, a następnie staż aktorski u Petera Brooka.

Tadeusz Bradecki wyreżyserował ponad sto przestawień w teatrach polskich i zagranicznych. (m.in. w Korei, Kanadzie, Francji i Austrii). Jako aktor wystąpił w filmach Krzysztofa Kieślowskiego, Krzysztofa Zanussiego i Tadeusza Konwickiego. Bradecki był również autorem dramatów takich jak "Wzorzec dowodów metafizycznych", "Nokturn" i "Saragossa".

Jacek Smagowicz, 78 lat

Urodził się w lipcu 1943 r. w Warszawie. W 1977 r. uczestniczył w czarnym marszu po śmierci Stanisława Pyjasa. Od 1976 r. był współpracownikiem KOR/KSS KOR, a od 1979 r. KPN. Brał udział w manifestacjach niepodległościowych, kolportował niezależne wydawnictwa. Od września 1980 był członkiem i działaczem NSZZ "Solidarność". Od 1990 członek Zarządu Regionu NSZZ "Solidarność" Małopolska, w latach 1992-2010 członek Prezydium Komisji Krajowej NSZZ "Solidarność".

Po wprowadzeniu stanu wojennego był organizatorem strajku okupacyjnego w Polmozbycie Kraków, później uczestniczył w strajku w Nowohuckim Przedsiębiorstwie Instalacji Przemysłowych Montin. Był wielokrotnie zatrzymywany, a także skazywany przez kolegia do spraw wykroczeń na kary grzywny oraz aresztowany. 

28 sierpnia 2006 został odznaczony przez prezydenta Lecha Kaczyńskiego Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski za wybitne zasługi w działalności na rzecz przemian demokratycznych w Polsce, za osiągnięcia w pracy zawodowej i społecznej. W 2018 został odznaczony Medalem "Pro Bono Poloniae". W 2021 został laureatem nagrody honorowej "Świadek Historii" przyznanej przez Instytut Pamięci Narodowej.

LUTY 2022

Jerzy Osiatyński, 81 lat

Jerzy Osiatyński urodził się w Rydze 2 listopada 1941 r. W 1964 r. ukończył Szkołę Główną Planowania i Statystyki w Warszawie (obecnie Szkoła Główna Handlowa). W 1989 r. uzyskał tytuł profesora nauk ekonomicznych.

W latach 1989-91 był ministrem - kierownikiem Centralnego Urzędu Planowania w rządzie Tadeusza Mazowieckiego. Był posłem na Sejm X, I, II i III kadencji. Zasiadał w wielu sejmowych komisjach i podkomisjach zajmujących się finansami publicznymi, integracją europejską, kontrolą publiczną, audytem oraz polityką ekonomiczną. Od 1992 r. do 1993 r. pełnił funkcję ministra finansów w rządzie Hanny Suchockiej.

W latach 1995-2008 Jerzy Osiatyński pełnił funkcję konsultanta Banku Światowego oraz innych organizacji międzynarodowych i pozarządowych w dziedzinie transformacji gospodarczej. Od stycznia do 10 kwietnia 2010 r. był członkiem Narodowej Rady Rozwoju przy Prezydencie RP, do której powołał go Lech Kaczyński. W latach 2001-2006 członkiem Rady Strategii Społeczno-Gospodarczej przy premierze, a w latach 2004-2006 r. jej wiceprzewodniczącym.

Jarosław Marek Rymkiewicz. 86 lat 

5 lutego zmarł poeta i dramaturg Jarosław Marek Rymkiewicz. Debiutował jako poeta w 1957 roku tomikiem "Konwencje". Swój program poetycki oparł na klasycyzmie rozumianym jako odwołanie się do tradycji literackiej, zwłaszcza barokowej, a sformułował go w pracy "Czym jest klasycyzm. Manifesty poetyckie" z 1967 r. Potem ukazały się takie tomiki, jak: "Człowiek z głową jastrzębia" (1960), "Metafizyka" (1963), "Co to jest drozd" (1973).

Jako autor dramatyczny debiutował pod koniec lat 50. XX w. na łamach miesięcznika "Dialog" dwiema imitacjami dramatów antycznych - "Eurydyka, czyli każdy umiera tak, jak mu wygodniej" (1957) i "Odys w Berdyczowie" (1958). W latach 60. publikował co kilka lat nowe komedie i tragifarsy pisane bujnym, wręcz barokowym językiem. Były to m.in. "Król w szafie" (1960), "Lekcja anatomii profesora Tulpa: według Rembrandta" (1964), "Porwanie Europy" (1971), "Niebiańskie bliźnięta" (1973) i "Dwór nad Narwią" (1979).

Poeta był również autorem kongenialnych przekładów sztuk z okresu hiszpańskiego Złotego Wieku pióra Pedro Calderona de la Barca - "Życie jest snem", "Księżniczka na opak wywrócona" i "Niewidzialna kochanka". Tłumaczył też utwory dramatyczne hiszpańskiego poety Federico Garcii Lorki - "Dom Bernardy Alba" i "Yerma, czyli bezpłodna". Jego imitacje dramatów Calderona z sukcesami inscenizowano w Teatrze Polskiego Radia i Teatrze TVP.

Czytaj także: 

• Jarosław Marek Rymkiewicz upamiętniony przez Sejm. Przyjęto specjalną uchwałę
• Jarosław Marek Rymkiewicz – patriota z radykalną wizją polskości
• "Reytan. Upadek Polski". Proza J.M. Rymkiewicza w Trójce [POSŁUCHAJ]

Minister kultury i dziedzictwa narodowego Piotr Gliński w 2016 r. wyróżnił Rymkiewicza "za całokształt twórczości jako eseistę, dramaturga i autora m.in. tomu »Zachód słońca w Milanówku«". W tym też roku pisarz otrzymał Nagrodę im. Lecha Kaczyńskiego. 

Zbigniew Namysłowski, 82 lata

7 lutego 2022 roku odszedł legendarny polski saksofonista, kompozytor i lider zespołów jazzowych Zbigniew Namysłowski. Współpracował między innymi z Krzysztofem Komedą, Czesławem Niemenem, Michałem Urbaniakiem, Krzysztofem Herdzinem i Leszkiem Możdżerem.

Nagrał ponad 30 autorskich płyt. Takie albumy, jak "Winobranie", "Kuyaviak Goes Funky" czy "Air Conditon" zdobyły ogromną popularność oraz zostały uznane przez magazyn "Jazz Forum" za płyty wszech czasów w polskim jazzie. Jego album "Lola" z 1964 r. to pierwsza płyta nagrana przez polskiego jazzmana, która ukazała się poza granicami Polski - powstała w Lon­dy­nie w wy­twór­ni Decca, tam, gdzie na­gry­wa­li The Rol­ling Sto­nes.

Do najbardziej znanych kompozycji Namysłowskiego należą: "Der Schmalz Tango", "Jasmin Lady", "Double Trouble Blues", "Western Ballad", "Quiet Afternoon", "Sprzedaj mnie wiatrowi". Jest on też autorem wielu utworów inspirowanych folklorem. "Piątawka", "Siódmawka", "Zabłąkana owiecka", "1.2.3.4...", "W to Mi Graj", "Bop-Berek", to niektóre z nich. Chętnie łączył jazz z muzyką klasyczną. Jest autorem projektów m.in. "Mozart in Jazz" oraz "Mozart Goes Jazz".

Czytaj także: 

• Zbigniew Namysłowski: zaczęło się od saksofonu Krzysztofa Komedy
• Zbigniew Namysłowski: zaczynałem od wiolonczeli

Namysłowski jest laureatem ogromnej liczby nagród i zwycięzcą wielu ankiet czytelników i krytyków prestiżowych polskich i światowych magazynów muzycznych. Prezydent RP uhonorował go Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.

Zdzisław Jan Ryn, 84 lata

Prof. Zdzisław Ryn był wybitnym polski psychiatrą, dyplomatą, podróżnikiem i zdobywcą szczytów gór Ameryki Południowej. Specjalizował się w psychiatrii klinicznej, sądowej, społecznej i patologii obozów koncentracyjnych, medycynie górskiej, psychologii alpinizmu, antropologii Indian Ameryki Południowej. Był też wybitnym ekspertem etyki medycznej.

Był autorem blisko tysiąca publikacji naukowych, popularnonaukowych, reportaży, filmów, audycji radiowych i telewizyjnych. Wśród nich książek "Medycyna za drutami obozu", poświęconej tematyce Auschwitz, "Medycyna i alpinizm" czy "Ignacy Domeyko. Kalendarium życia".

W latach 1991-1996 był ambasadorem RP w Chile, a w latach 2007-2008 kierował polską placówką w Argentynie. Pełnił także funkcję konsula honorowego Chile w Krakowie. Wyróżniony najwyższymi odznaczeniami Chile, Peru, Argentyny i Polski.

Jerzy Bartmiński, 83 lata

Zmarły 8 lutego prof. Jerzy Bartmiński był językoznawcą, wykładowcą Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Instytutu Slawistyki Polskiej Akademii Nauk, Polskiej Akademii Umiejętności oraz twórcą Lubelskiej Szkoły Etnolingwistycznej.

Prof. Bartmiński przez lata współpracował także z Polskim Radiem, był m.in. przewodniczącym Rady Naukowej Radiowego Centrum Kultury Ludowej w latach 90. W Radiu Lublin przed laty współtworzył Studio Historii Mówionej. - Śmierć profesora Jerzego Bartmińskiego to wielka starta dla kultury i humanistyki, nie tylko Lubelszczyzny - mówi kierowniczka redakcji reportażu Radia Lublin Czesława Borowik.

Daniel Passent, 83 lata

W połowie lutego zmarł Daniel Passent, publicysta, przez lata związany z tygodnikiem "Polityka". "Do zespołu dołączył w 1959 r. Od lat co tydzień publikował felietony poświęcone sprawom politycznym, społecznym, gospodarczym, międzynarodowym, ale i kulturalnym, dzielił się w nich wrażeniami z lektur, wspominał, żegnał przyjaciół (...) Opublikował w sumie ponad 1700 wpisów, chętnie czytanych i gorąco dyskutowanych - napisano na stronie "Polityki". 

Daniel Passent urodził się 28 kwietnia 1938 r. w Stanisławowie w rodzinie pielęgniarki i agronoma. Działalność dziennikarską rozpoczął w 1954 r., pisząc do "Sztandaru Młodych", będąc jeszcze studentem UW. Od 1959 r. związany był z tygodnikiem "Polityka", dla którego pracował jako korespondent z wojny wietnamskiej oraz felietonista. Współpracował także z kabaretami, m.in. "Pod Egidą" i "Dudek", dla których pisywał skecze i monologi.

Swoimi tekstami z lat 80., w których bronił decyzji o wprowadzeniu w Polsce stanu wojennego, a także usprawiedliwiał politykę ówczesnych władz, Passent wzbudził kontrowersje i był krytykowany. Bard Jacek Kaczmarski zadedykował mu nawet utwór "Marsz intelektualistów", którą napisał dla tych, "którzy swoją inteligencją i swoim wykształceniem zdecydowali się służyć reżimowi wojskowemu w Polsce".

Witold Paszt, 68 lat

18 lutego zmarł wokalista zespołu VOX Witold Paszt. Karierę muzyczną rozpoczął w 1977 roku. Pierwszy zespół, jaki stworzył, nosił nazwę Victoria Singers. - To były dwie dziewczyny i dwóch chłopaków, którzy występowali w hotelu Victoria. Ja wtedy grałem z Haliną Frąckowiak - opowiadał w Polskim Radiu basista Budki Suflera Mietek Jurecki.

W 1978 roku Witold Paszt założył słynną do dziś grupę VOX - męski kwartet wokalny, w którym wspólnie z nim śpiewali: Andrzej Kozioł, Ryszard Rynkowski (rozpoczął karierę solową w 1987) i Jerzy Słota.Artyści zagrali dziesiątki koncertów w Polsce, koncertowali także w Holandii, NRD, RFN, Szwecji, Czechosłowacji, Kanadzie, USA, Australii oraz na Kubie.

Wokalista był kilkukrotnie zakażony koronawirusem. Publicznie przyznawał, że bardzo ciężko przeszedł chorobę.

Posłuchaj

Nie żyje Witold Paszt. Lider zespołu Vox zmarł w wieku 68 lat (Muzyczna Jedynka) 39:49

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

Jan Pieńkowski, 85 lat

Jan Pieńkowski był niezwykle oryginalnym ilustratorem, pisarzem i projektantem książek typu pop-up, którego polskie dzieciństwo i doświadczenia uchodźcy wojennego wpłynęły na twórczość. Opublikował ponad 140 książek dla dzieci, a istotę swojej bogatej twórczości opisywał po prostu jako opowiadanie historii obrazami.

Pieńkowski urodził się w 1936 r. w Warszawie. Po upadku Powstania Warszawskiego, w którym jego ojciec walczył, jego rodzinie udało się wyjechać z okupowanej Polski i w 1946 r. dotarła do Wielkiej Brytanii. Po ukończeniu studiów w Cambridge założył firmę produkującą rozkładane kartki bożonarodzeniowe, ale w wolnym czasie zaczął rysować ilustracje do książek dla dzieci, co wkrótce stało się jego głównym zajęciem. Jak wyjaśniał sam Pieńkowski, jego zainteresowanie wycinankami wzięło się z czasów wojny, kiedy to w schronie przeciwlotniczym w Warszawie jeden z żołnierzy pokazywał mu robione z gazet fantastyczne kształty.

MARZEC 2022

Aleksander Tarnawski, 101 lat

4 marca zmarł major Aleksander Tarnawski, pseudonim "Upłaz" i "Wierch", żołnierz Armii Krajowej i Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. Był ostatnim żyjącym cichociemnym - jednym z 316 żołnierzy zrzuconych do okupowanej przez Niemców Polski podczas II wojny światowej. 8 stycznia skończył 101 lat. Pośmiertnie został awansowany na stopień pułkownika i odznaczony Medalem Stulecia Odzyskanej Niepodległości.

Po wybuchu wojny, w grudniu 1939 roku, przedostał się do Francji, potem do Wielkiej Brytanii, gdzie służył w wojskach pancernych. Zgłosił się do służby w Armii Krajowej i po konspiracyjnym przeszkoleniu, w kwietniu 1944 roku, został zrzucony na teren Polski. Dostał przydział do Okręgu Nowogródek AK. Pełnił służbę do lipca 1944 roku. Przeszedł szlak wojenny przez Grodno w kierunku Warszawy.

Po wojnie mówił, że najważniejszą rolą cichociemnych było pokazanie ludziom w okupowanym kraju, że na Zachodzie o nich nie zapomniano.

Aleksander Tarnawski nie lubił patosu, nie chciał, by określano go mianem "bohatera". - Oczywiście byłem patriotą. Ale to było coś naturalnego. Bez wielkich haseł, bez podniosłości i egzaltacji - powiedział w jednym z wywiadów.

Tadeusz Borowski, 80 lat 

4 marca 2022 roku zmarł aktor teatralny, filmowy, telewizyjny i dubbingowy Tadeusz Borowski. Od 1972 roku związany był z Teatrem Ateneum - tylko tam stworzył blisko 60 kreacji. 

Tadeusz Borowski urodził się 9 lipca 1941 roku w Warszawie. W 1963 roku ukończył Państwową Wyższą Szkołę Teatralną w Warszawie. 18 października 1963 roku zadebiutował jako Zdziebełko w spektaklu "Skąpiec" Moliera w reż. Kazimierza Brauna w Teatrze Wybrzeże w Gdańsku. Był aktorem Teatru Wybrzeże w Gdańsku (1963-1966), Teatru Narodowego w Warszawie (1966-1969 i 1970-1972), Teatru im. Juliusza Osterwy w Lublinie (1969-1970) oraz Teatru Ateneum im. Stefana Jaracza w Warszawie, z którym był związany od 1972. 

Tadeusz Borowski występował także w Teatrze Telewizji. Wystąpił m.in. w "Za kulisami" Cypriana Kamila Norwida w reż. Kazimierza Brauna, "Braciach Karamazow" Fiodora Dostojewskiego w reż. Jerzego Krasowskiego, "Akcie przerwanym" Tadeusza Różewicza (1970) i "Balu manekinów" Brunona Jasieńskiego w reż. Janusza Warmińskiego (1979). Jako aktor filmowy pojawił się m.in. w "Zarazie", "Wielkiej majówce", czy w filmie "Chopin. Pragnienie miłości". Był także aktorem dubbingowym. Jego głos można było usłyszeć w wielu filmach. 

Alicja Kapuścińska, 89 lat

7 marca zmarła żona wieloletniego korespondenta PAP, reportera i pisarza Ryszarda Kapuścińskiego, Alicja Kapuścińska - lekarka pediatra, specjalistka od celiakii. 

Alicja Kapuścińska urodziła się 4 marca 1933 r. Po maturze najpierw studiowała Historię na Uniwersytecie Warszawskim. To tam poznała męża. Po ukończeniu studiów w Akademii Medycznej pracowała w Szpitalu Dziecięcym na ul. Działdowskiej w Warszawie. Specjalizowała się w celiakii. Aż do emerytury pracowała w Klinice Dziecięcej warszawskiej Akademii Medycznej. Była honorową patronką Nagrody im. Ryszarda Kapuścińskiego za najlepszą książkę reporterską.

Ludwik Erhardt, 87 lat

Także w marcu zmarł muzykolog i dziennikarz muzyczny, wieloletni redaktor naczelny "Ruchu Muzycznego", Ludwik Erhardt. W 1956 r. ukończył studia z zakresu muzykologii na Uniwersytecie Warszawskim, a od 1958 r był członkiem redakcji czasopisma "Ruch Muzyczny", stery którego objął - jako redaktor naczelny - w latach 1971–2008. Był członkiem Związku Kompozytorów Polskich, jest także autorem książek o historii muzyki poważnej. 

Czytaj także: 

• Ludwik Erhardt. Opowieści muzyczne
• Dzieciństwo Erhardta. Gdy panienki umiały grać

- Ludwik Erhardt był niestrudzonym popularyzatorem muzyki w mediach - mówiła krytyk muzyczny Dorota Kozińska w Programie 2 Polskiego Radia. - Istniał w przestrzeni medialnej pod różnymi postaciami. Warto przypomnieć, że przez dziesiątki lat kierowania redakcją "Ruchu Muzycznego" był autorem artykułów wstępnych do wszystkich numerów tego pisma, choć nie były one w żaden sposób sygnowane. To była kwintesencja jego wiedzy, poczucia humoru i opanowania polszczyzny, język traktował jako narzędzie, należy o niego dbać, aby nie wyrządzić nim nikomu krzywdy - przypomniała.

Posłuchaj

Ludwik Erhardt nie żyje. Był "Redaktorem Wielkim" (Audycja specjalna/Dwójka) 1:11:42

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

Zofia Gołubiew, 79 lat

9 marca odeszła historyk sztuki i była wieloletnia dyrektor Muzeum Narodowego w Krakowie Zofia Gołubiew.  Z wykształcenia była historykiem sztuki, absolwentką Uniwersytetu Jagiellońskiego.

W krakowskim Muzeum Narodowym pracowała od 1972 roku, a latach 2000-2015 kierowała tą instytucją. "Za jej dyrekcji w MNK wyremontowano wiele oddziałów i otwarto nowe, jak Europeum czy udostępnione ponownie po ponad 70 latach Muzeum im. Emeryka Hutten-Czapskiego. Urządzono nowe galerie i ogłoszono międzynarodowy konkurs na modernizację gmachu głównego. Podczas remontu galerii w Sukiennicach Gołubiew zdecydowała, że zamiast zamykać dzieła sztuki w magazynach można pokazać je w innym miejscu - na Zamku Królewskim w Niepołomicac" - wspominało Zofię Goubiew Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. 

Zofia Gołubiew była autorką lub współautorką głośnych wystaw Siemiradzkiego, Grottgera, Kantora, Matejki, Wróblewskiego, Lebensteina. Od 2001 roku była członkiem Społecznego Komitetu Odnowy Zabytków Krakowa, uczestniczyła także w Radzie do Spraw Muzeów działającej przy Ministrze Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Została uhonorowana wieloma nagrodami i odznaczeniami, m.in. Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski, Złotym Medalem Zasłużony Kulturze "Gloria Artis”, Krzyżem Małopolski, odznaką "Honoris Gratia”.

Czytaj także:

• Pogrzeb Zofii Gołubiew. Prezydent: to była wybitna postać życia kulturalnego

Marian Zembala, 72 lata

Zmarły 20 marca prof. Marian Zembala był wybitnym kardiochirurgiem, wieloletnim dyrektorem Śląskiego Centrum Chorób Serca w Zabrzu. W 1997 r. dokonał pierwszego w Polsce przeszczepu pojedynczego płuca, a w 2001 r. - również pierwszy raz w Polsce - przeszczepił choremu płuca i serce. W 2015 r. był ministrem zdrowia. Mieszkał w Tarnowskich Górach.

W 2012 r. profesor otrzymał papieski medal Pro Ecclesia et Pontifice - Dla Kościoła i Papieża. To jedno z najważniejszych odznaczeń przyznawanym przez urząd papieski osobom świeckim. - Ten medal to pokłon dla wszystkich, którzy służą bliźnim. Ja jestem tylko jednym z bardzo wielu z nich. Służenie bliźnim jest służeniem Bogu, nie trzeba się tego wstydzić. A służba bliźnim - nie tylko w medycynie, ale w każdym działaniu - jest potrzebą chwili - mówił wówczas, podkreślając, że chrześcijańskie wartości leżą u podstaw dzisiejszej Europy.

Czytaj także:

• "Odszedł nestor polskiej kardiologii". Mateusz Morawiecki wspomina prof. Mariana Zembalę
• Nie żyje prof. Marian Zembala. Prezydent: to był człowiek o wielkiej osobowości

Marek Pasionek, 61 lat

31 marca zmarł Marek Pasionek, zastępca Prokuratora Generalnego. W prokuratorze przepracował ponad 30 lat, od 1989 r. Prowadził największe śledztwa w sprawach dotyczących przestępczości zorganizowanej. W latach 1993-1997 był pięciokrotnie uhonorowany przez ówczesnych ministrów sprawiedliwości nagrodami za szczególne osiągnięcia w pracy śledczej. W 2004 r. odznaczono go Srebrnym Krzyżem Zasługi. Od 12 grudnia 2005 r. do 25 maja 2007 r. był podsekretarzem stanu w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów. Od 2007 r. był prokuratorem Naczelnej Prokuratury Wojskowej w Warszawie.

W 2010 r. Pasionek był prokuratorem nadzorującym śledztwo Wojskowej Prokuratury Okręgowej w Warszawie w sprawie katastrofy samolotu Tu-154 w Smoleńsku. Po 2016 r. w ramach powierzonej funkcji zastępcy Prokuratora Generalnego nadzorował pracę Zespołu Śledczego Nr 1 zajmującego się wyjaśnianiem przyczyn katastrofy smoleńskiej.

KWIECIEŃ 2022

Ludwik Dorn, 67 lat

Ludwik Dorn urodził się 5 czerwca 1954 w Warszawie. Z postawą antykomunistyczną Ludwik Dorn zetknął się już w czasach liceum - uczęszczał do VI LO im. Tadeusza Reytana, którego kadrę stanowili w większości profesorowie wykształceni przed wojną. W liceum także zaangażował się w działalność harcerską w szeregach Czarnej Jedynki. Wraz z innymi członkami Czarnej Jedynki był działaczem powstałego w 1976 r. Komitetu Obrony Robotników. Już we wrześniu tego samego roku został dwukrotnie zatrzymany przez milicję i pobity. W 1977 r. był współzałożycielem "Głosu". - W piśmie postawiliśmy w ramach środowiska KOR-owskiego, że celem nie jest żadna liberalizacja socjalizmu, ale jego likwidacja - wspominał po latach w wywiadzie.

Czytaj także:

• "Odszedł wybitny polityk". Uroczystości pogrzebowe Ludwika Dorna
• Prezydent: Ludwik Dorn był ważną dla Polski postacią. Jego śmierć to dla mnie smutna wiadomość

W czasie karnawału Solidarności był pracownikiem Ośrodka Badań Społecznych przy zarządzie Regionu "Mazowsz" NSZZ "Solidarność". Współzakładał radykalnie antykomunistyczne Kluby Służby Niepodległości. Po wprowadzeniu stanu wojennego ukrywał się i kontynuował działalność opozycyjną. W 1989 roku krytycznie oceniał porozumienia okrągłego stołu i nadmierną, jego zdaniem, ostrożność większości opozycji w stawianiu żądań wobec komunistów. 

W 1989 r. wraz z Antonim Macierewiczem, Dorn założył Zjednoczenie Chrześcijańsko-Narodowe, które opuścił po czterech tygodniach na skutek sporów wewnętrznych. Rok później został członkiem założonego przez Jarosława Kaczyńskiego Porozumienia Centrum. Uważał, że to ta partia najlepiej wyraża postulat przyspieszenia przemian i wzmocnienia instytucji państwa. Stał się jednym z bliskich współpracowników Jarosława Kaczyńskiego.

W rządzie - najpierw Kazimierza Marcinkiewicza, a potem Jarosława Kaczyńskiego - Dorn pełnił funkcję wicepremiera i ministra spraw wewnętrznych i administracji. W lutym 2007 r. zrezygnował z kierowania MSWiA, bo - jak mówił - miał odmienną niż premier opinię w ważnej sprawie resortowej. W listopadzie 2007 roku Dorn złożył rezygnację z funkcji wiceprezesa PiS, jako powód podając politykę Jarosława Kaczyńskiego, z którą się nie zgadza. 

Posłuchaj

W liście, odczytanym w czasie uroczystości pogrzebowych, Andrzej Duda podkreślił znaczenie zasług Ludwika Dorna dla PolskI (IAR) 0:20

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

 

Ewa Michałowska, 58 lat

Zmarła 10 kwietnia Ewa Michałowska była reportażystką, od 1991 roku związaną ze z Polskim Radiem - najpierw z Redakcją Reportażu, potem ze Studiem Reportażu i Dokumentu Polskiego Radia. Najczęściej podejmowała tematy społeczne dotyczące dzieci i młodzieży. Przez wiele lat poruszała tematy osób upośledzonych umysłowo. 

"Z głębokim żalem i smutkiem zawiadamiamy, że wczoraj w wieku 58 lat zmarła nasza redakcyjna koleżanka Ewa Michałowska - laureatka wielu nagród i wyróżnień w krajowych i międzynarodowych konkursach. Laureatka Złotego Mikrofonu" - napisano na profilu SRiD Polskiego Radia w serwisie społecznościowym.

Jacek "Budyń" Szymkiewicz, 47 lat

Urodzony 17 sierpnia 1974 r. w Trzebiatowie wokalista, multiinstrumentalista i autor tekstów od 1996 r. był związany ze szczecińską grupą Pogodno, z którą nagrał dziesięć płyt m.in. "Pogodno", "Pielgrzymka psów", "Opherafolia" i ostatnią, w 2017 r., "Sokiści chcą miłości".

Współtworzył, wraz z Piotrem "Bajzlem" Piaseckim, duet Babu Król, który zadebiutował albumem "Sted" z aranżacjami utworów Edwarda Stachury. Solowo wydał m.in. album "Kilof" i "Baset/Dublin One Way" (połączony ze słuchowiskiem Krzysztofa Czeczota). Z zespołem Chango pod koniec ubiegłego roku wydał album "Ukryte do wiadomości". Był także twórcą muzyki do spektakli teatralnych.

Andrzej Korzyński, 82 lata

18 kwietnia dotarła do nas wiadomość o śmierci znakomitego kompozytora pianisty, aranżera i autora muzyki filmowej Andrzeja Korzyńskiego. Był twórcą m.in. takich przebojów jak "Żółte kalendarze", czy "Do łezki łezka" oraz kompozytorem muzyki do takich filmów jak m.in. "Na srebrnym globie", "Człowiek z marmuru" czy "Akademia pana Kleksa", związanego także ze "Studiem Rytm" Polskiego Radia.

Czytaj także:

• Andrzej Korzyński: dzięki radiu dużo się nauczyłem
• Andrzej Korzyński, "Meluzyna", Franek Kimono i "Mydełko Fa". Odszedł mistrz muzycznych żartów, na których wychowaliśmy się wszyscy

Urodzony w marcu 1940 r. Andrzej Korzyński był absolwent Wydziału Kompozycji i Dyrygentury Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej w Warszawie. W czasie studiów współpracował, jako pianista i kompozytor, z akademickim kabaretem Manekin. W 1965 r. był jednym ze współtwórców Młodzieżowego Studia "Rytm" w Polskim Radiu, które prezentowało m.in. twórczość młodych muzyków wykonujących bigbit. Nagrywano tam piosenki m.in. Marka Grechuty, Czesława Niemena, Czerwonych Gitar, Breakout, Trubadurów, Stana Borysa, Wojciecha Gąssowskiego.

Andrzej Korzyński skomponował wiele przebojów polskiej muzyki rozrywkowej lat 60-tych. Śpiewali je m.in.: Grupa ABC, Niebiesko-Czarni, Czesław Niemen, Ada Rusowicz, Katarzyna Sobczyk i Piotr Szczepanik. W 1983 r. wymyślił postać Franka Kimono, w którego wcielił się Piotr Fronczewski, dla którego Korzyński komponował piosenki.

Andrzej Korzyński stworzył również muzykę do ponad 150 filmów i seriali, są wśród nich filmy: Andrzeja Żuławskiego, Andrzeja Wajdy (m.in. "Wszystko na sprzedaż", "Człowiek z marmuru”, "Człowiek z żelaza”), Sylwestra Chęcińskiego (jak "Nie ma mocnych", "Kochaj albo rzuć”, "Wielki Szu"). Odznaczony został Srebrnym Medalem Zasłużony Kulturze Gloria Artis.

Andrzej Siezieniewski, 71 lat

21 kwietnia zmarł były prezes Polskiego Radia Andrzej Siezieniewski. Z publicznym nadawcą związany był przez blisko 40 lat. W 1996 został dyrektorem Informacyjnej Agencji Radiowej. Pełnił tę funkcję dwa lata. W latach 2002-2006 i 2011-2016 był prezesem Polskiego Radia.

W 1999 roku został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, w 2005 roku - Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski, a w 2013 roku - Krzyżem Komandorskim. W 2005 roku został uhonorowany Srebrnym Medalem "Zasłużony Kulturze Gloria Artis". W 2012 otrzymał odznakę honorową "Za Zasługi dla Związku Kombatantów RP i Byłych Więźniów Politycznych".

Ks. Adam Lepa, 83 lata

Zmarły 27 kwietnia Ks. biskup Adam Lepa przez całe życie był związany z Łodzią. tym mieście urodził się 17 marca 1939 r., ukończył studia teologiczne w łódzkim Wyższym Seminarium Duchownym i tu otrzymał święcenia prezbiteratu - w 1962 r. z rąk biskupa Jana Wawrzyńca Kulika, biskupa pomocniczego łódzkiego. W 1965 r. ukończył studia w zakresie katechetyki w Akademii Teologii Katolickiej w Warszawie. Studia specjalistyczne w zakresie pedagogiki odbył na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. Uwieńczył je doktoratem w 1974.

Był proboszczem w dwóch parafiach łódzkich: w latach 1978-1981 w parafii św. Urszuli i w latach 1981-1988 w parafii Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny. Przewodniczył też komitetowi organizującemu łódzki etap podróży apostolskiej Jana Pawła II do Polski w 1987 r. W grudniu 1987 papież Jan Paweł II mianował go biskupem pomocniczym diecezji łódzkiej i biskupem tytularnym afrykańskiej Regiany. Święcenia biskupie otrzymał w styczniu 1988.

W latach 1989-1994 był przewodniczącym Komisji Episkopatu Polski ds. Środków Społecznego Przekazu i członkiem Europejskiego Komitetu Biskupów ds. Mediów (CEEM). Członkiem Komisji Głównej II Polskiego Synodu Plenarnego był w latach 1991-1999. Jako delegat Konferencji Episkopatu Polski uczestniczył w Synodzie Biskupów dla Europy w 1999. W latach 1988-1993 ks. bp Lepa był rektorem Wyższego Seminarium Duchownego w Łodzi. Był też założycielem "Łódzkich Studiów Teologicznych" i ich pierwszym redaktorem naczelnym.

Ksiądz bp Lepa był autorem 12 książek i kilkuset artykułów naukowych i prasowych poświęconych głównie problematyce mediów.

Marek Goliszewski, 69 lat

Zmarły 31 marca Marek Goliszewski ukończył Szkołę Główną Planowania i Statystyki w Warszawie (obecnie SGH) i Uniwersytet Warszawski. W 1979 został członkiem Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego. Goliszewski był też założycielem i pierwszym przewodniczącym Rady Przedsiębiorczości, która jest forum współpracy przedstawicieli największych organizacji reprezentujących przedsiębiorców i pracodawców w Polsce. W 2021 ponownie został jej przewodniczącym.

Założony przez niego w 1991 roku Business Centre Club to prestiżowy klub biznesu dla przedsiębiorców i największa w kraju ustawowa organizacja indywidualnych pracodawców. Członkowie Klubu zatrudniają ponad 400 tysięcy pracowników, przychody firm to ponad 200 miliardów złotych, a siedziby rozlokowane są w blisko 250 miastach.

MAJ 2022

Wademar Paruch, 57 lat

8 maja zmarł prof. Waldemar Paruch, naukowiec, działacz społeczny i były szef rządowego Centrum Analiz Strategicznych. Był absolwentem historii i politologii na Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej i wykładowcą tej uczelni. W 2015 r. z rąk prezydenta Andrzeja Dudy prof. Waldemar Paruch otrzymał tytuł profesora nauk społecznych.

Prof. Paruch był członkiem komitetu naukowego II i III Konferencji Smoleńskiej z lat 2013-2014 poświęconej katastrofie samolotu Tu-154 w Smoleńsku z 10 kwietnia 2010. W 2018 r. został pełnomocnikiem prezesa Rady Ministrów ds. utworzenia i funkcjonowania Centrum Analiz Strategicznych, a następnie szefem CAS, którym kierował do 2019 r. Był też przewodniczącym zespołu doradczego ds. rozwoju szkolnictwa wyższego i nauki w Ministerstwie Nauki i Szkolnictwa Wyższego oraz członkiem gabinetu politycznego ministra edukacji i nauki Przemysława Czarnka.

W trakcie działalności naukowej prof. Waldemara Parucha ukazało się 240 publikacji naukowych jego autorstwa, w tym około 30 opracowań zwartych - monografie autorskie, współautorskie i redagowane. Prof. Paruch wziął udział w 80 konferencjach krajowych i międzynarodowych; był też organizatorem bądź współorganizatorem 11 konferencji krajowych i międzynarodowych.

Czytaj także:

• "Żegnam naszego kolegę, przyjaciela i doradcę". Prezes PiS podczas pogrzebu prof. Waldemara Parucha
• "Niezwykle pracowity i błyskotliwy". Prof. Mieczysław Ryba wspomina prof. Waldemara Parucha

Maryna Miklaszewska, 75 lat

11 maja zmarła Maryna Miklaszewska, dziennikarka Polskiego Radia, bohemistka, pisarka i działaczka opozycji niepodległościowej. Maryna Miklaszewska była związana z Polskim Radiem. W latach 1977-1982 pracowała w redakcji literackiej Programu 3, z której została zwolniona w wyniku weryfikacji dziennikarzy w czasie stanu wojennego. Następnie współpracowała z drugim obiegiem wydawniczym oraz podziemnym radiem "Solidarność". W latach 1989-1992 była redaktorką Programu 1, a w czerwcu 1989 - autorką radiowych audycji wyborczych podczas wyborów parlamentarnych.

W Polskim Radiu 24, wspólnie z Magdaleną Mertą, prowadziła cykliczną audycję "Polki" poświęconą najważniejszym kobietom polskiej historii.

Miklaszewska tłumaczyła wiersze i teksty piosenek Karela Kryla oraz literaturę czeską, głównie powstającą w środowisku opozycyjnym (m.in. Vaclava Havla). Jest autorką powieści kryminalnej "Portret pamięciowy" i scenariusza spektaklu Teatru Telewizji "Hrabia", nagrodzonego przez ministra kultury i sztuki. Razem z siostrą Agatą napisała libretto i teksty piosenek do musicalu "Metro". W roku 2005 "Dialog" opublikował jej sztukę "Strajk" - pierwszy musical o Stoczni Gdańskiej w 1980 roku. W 2007 roku wydała opartą na faktach powieść "Wojtek z armii Andersa", opowiadającą o epizodzie z dziejów II wojny światowej - o niedźwiedziu brunatnym, który przeszedł cały szlak bojowy z 2 Korpusem Polskim gen. Władysława Andersa - od wyjścia z ZSRR, do demobilizacji po wojnie w Wielkiej Brytanii.

Postanowieniem z 4 grudnia 2007 roku została odznaczona Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski przez prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego wraz z innymi działaczami ruchu Solidarność Polsko-Czesko-Słowacka. W 2010 była wśród założycieli Stowarzyszenia Polska Jest Najważniejsza, w skład którego weszli niektórzy członkowie warszawskiego komitetu poparcia Jarosława Kaczyńskiego w wyborach prezydenckich.

Posłuchaj

Jarosław Kaczyński o Marynie Miklaszewskiej (IAR) 0:28

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

 

Czytaj także:

• Pogrzeb Maryny Miklaszewskiej. Jarosław Kaczyński: kochała Polskę, wiedziała gdzie jest prawda
• Wspomnienie Maryny Miklaszewskiej. Magdalena Piejko: miała serdeczny ton do nowo poznanych

Ignacy Gogolewski, 90 lat

15 maja odszedł Ignacy Gogolewski, aktor, scenarzysta i reżyser teatralny. Urodził się w 1931 roku w Ciechanowie. W 1953 roku Ignacy Gogolewski ukończył wydział aktorski PWST w Warszawie i wkrótce został zaangażowany do stołecznego Teatru Polskiego. Na tej scenie miał miejsce jego debiut teatralny. Miał za sobą blisko 70 latach kariery. Aktor wcielił się również rolę Antka Boryny w "Chłopach" w reżyserii Jana Rybkowskiego, a także Bielajewa w sztuce Turgieniewa "Miesiąc na wsi". Prawdziwy rozgłos przyniosła mu jednak rola Konrada w "Dziadach" w reżyserii Aleksandra Bardiniego. Miał wówczas zaledwie 24 lata. Wcześniej postać tę grali aktorzy powyżej czterdziestki.

Istnieje przekonanie, że Ignacy Gogolewski to "ostatni polski romantyczny aktor". - W tym nie m żadnej przesady - mówił w Programie 2 Polskiego Radia krytyk teatrany Tomasz Mościcki. - Należał do panteonu także przez świadomość, którą w sobie nosił, tego kto go wychowywał - przekonywał. Zdaniem Jana Englerta, dyrektora artystycznego Teatru Narodowego w Warszawie, Ignacy Gogolewski ma zasłużone miejsce w panteonie polskiej kultury. - Wspaniały wykonawca wielkich ról romantycznych, bohater wielu filmów Jerzego Antczaka i nie tylko. W liczbach nie da się wyrazić tego, co miał: aury, charyzmy - mówił Jan Englert. - Przyciągał uwagę na scenie i na ekranie.

Ignacy Gogolewski był także związany z Teatrem Polskiego Radia. - Nie znam słów godnych tego pożegnania. Dlatego, że musielibyśmy pożegnać nasze przeżycia, nasze wzruszenia, nasze uśmiechy i łzy - mówił w Polskim Radiu 24 dyrektor tej instytucji Janusz Kukuła.

• Ignacy Gogolewski: mojego artystycznego życia nie zmarnowałem
• Ignacy Gogolewski: wszyscy jesteśmy aktorami

Jerzy Trela, 80 lat

Także 15 maja, w wieku 80 lat zmarł Jerzy Trela, wybitny aktor teatralny i filmowy. Stworzył wiele znakomitych kreacji teatralnych między innymi w "Dziadach", "Wyzwoleniu" i "Hamlecie", zagrał w ponad siedemdziesięciu filmach oraz w 140 spektaklach Teatru Telewizji. Aktor był związany na stałe z Krakowem, a od 1970 roku z tamtejszym Teatrem Starym.

To właśnie w krakowskim Teatrze Starym stworzył najważniejsze i najtrwalej zapisane w historii polskiego teatru role - Gustawa Konrada w "Dziadach" Mickiewicza i Konrada w "Wyzwoleniu" w reżyserii Konrada Swinarskiego (nagroda główna za rolę Konrada na XVI Kaliskich Spotkaniach Teatralnych). Ale grał też u Andrzeja Wajdy, Jerzego Jarockiego, Jerzego Grzegorzewskiego, Tadeusza Bradeckiego czy Krzysztofa Jasińskiego, z którym współtworzył Teatr STU.

Równolegle do teatralnej rozwijała się jego kariera telewizyjna i filmowa. Zagrał w wielu spektaklach Teatru Telewizji, które znalazły się w tzw. złotej setce. W 2011 roku otrzymał Wielką Nagrodę Festiwalu Dwa Teatry za wybitne kreacje aktorskie w spektaklach Teatru Polskiego Radia i Teatru Telewizji Polskiej, w 2017 roku z kolei Teatr Polskiego Radia nagrodził go Wielkim Splendorem, w uznaniu jego nieocenionego wkładu w rozwój tej dziedziny sztuki.

W 2010 roku Jerzy Trela otrzymał tytuł Mistrza Mowy Polskiej, któremu patronuje Polskie Radio. Wzruszony laureat zachęcał, abyśmy na co dzień pamiętali o poezji Kochanowskiego, Mickiewicza i Krasińskiego.

Czytaj także:

• "Mistrzowie w swoim fachu". KPRP żegna Jerzego Trelę i Ignacego Gogolewskiego
• Wspomnienie o Jerzym Treli. "Kochał teatr w sobie, a nie siebie w teatrze"

- Jako szesnastolatka chodziłam do Starego Teatru na "Dziady". Nawet się w Jerzym Treli podkochiwałam, tak jak się nastolatka podkochuje w idolu - wspominała w Programie 2 Poskiego Radia rektor Akademii Sztuk Teatralnych im. Stanisława Wyspiańskiego w Krakowie Dorota Segda.

Jerzy Trela "dostał od Boga takie ciało, które od razu jest instrumentem" - mówił Polskiemu Radiu Olgierd Łukaszewicz - Gdziekolwiek je wstawić – czy w grupę kontrabasów, bo miał piękny głos, czy dać mu solową partię główną – to za każdym razem reżyser mógł być pewien, że to będzie mocny punkt w obsadzie. Jest takie powiedzenie Jerzego Bińczyckiego, przyjaciela Jurka, że Aztekowie robili zwykłe naczynia ze złota. I właśnie taki przykładem jest Jurek - opowiadał aktor.

Posłuchaj

Anna Dymna o Jerzym Treli (IAR) 0:31

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

 

Maja Lidia Kossakowska, 50 lat 

23 maja zmarła tragicznie Maja Lidia Kossakowska. Nazywana była "pierwszą damą polskiej fantastyki". Kobieta zginęła w pożarze domku letniskowego w Starych Załubicach (woj. mazowieckie).

Jej najbardziej znana powieść to "Siewca Wiatru" (będący częścią cyklu "Zastępy Anielskie"). W 2007 roku pisarka została uhonorowana nagrodą im. Janusza Zajdla (wręczaną za najlepsze polskiej utwory fantastyczne). Wyróżniono w ten sposób jej opowiadanie "Smok tańczy dla Chung Fonga". Kolejny raz "Zajdla" wręczono jej w 2012 roku za powieść "Grillbar Galaktyka".

Maria Mirecka-Loryś, 106 lat

29 maja w Warszawie zmarła najstarsza polska kobieta-weteran walk niepodległościowych - mjr Maria Mirecka-Loryś "Marta". Działała ona w strukturze konspiracyjnej podporządkowanej Stronnictwu Narodowemu. Wiosną 1940 roku została komendantką Narodowej Organizacji Wojskowej Kobiet w powiecie niżańskim, następnie komendantką NOWK Okręgu Rzeszowskiego. Pełniła również rolę kurierki Komendy Głównej Narodowej Organizacji Wojskowej, a po scaleniu NOW z Armią Krajową kierowała Wojskową Służbą Kobiet Rzeszowskiego Podokręgu Armii Krajowej. Od wiosny 1945 roku awansowana na Komendantkę Główną Narodowego Zjednoczenia Wojskowego Kobiet.

Po wojnie przedostała się na Zachód, do Włoch, Wlk. Brytanii i USA. W Stanach Zjednoczonych włączyła się w działalność niepodległościową w organizacjach polonijnych. W latach 1964-1995 pełniła funkcję redaktor naczelnej "Głosu Polek". W 2004 roku powróciła do Polski. W liście żegnającym mjr. Mirecką-Loryś prezydent Andrzej Duda nazwał ją  "osobą odważną i prawą" oraz przypomniał jej życiowe credo: "Wszystko, co w życiu robiła, robiła to dla Polski".

CZERWIEC 2022

Grażyna Dziedzic, 68 lat

16 czerwca w wyniku choroby nowotworowej zmarła Grażyna Dziedzic, polityk, działaczka samorządowa, którą w latach 2010-2022 sprawowała urząd prezydenta Rudy Śląskiej. "Odeszła przedwcześnie, po ciężkiej chorobie. Do samego końca wszystkie siły oddawała swojemu ukochanemu miastu. Niech spoczywa w Pokoju" - napisał na Twitterze premier Mateusz Morawiecki. 

Przed prezydenturą Grażyna Dziedzic była m.in. nauczycielką i pracownicą Ośrodka Pomocy Społecznej w Rudzie Śląskiej (któremu szefowała w latach 2003-2009).

Józef Walaszczyk, 102 lata

20 czerwca zmarł Józef Walaszczyk, przedsiębiorca, działacz ruchu oporu podczas II wojny światowej. Nazywany "drugim Schindlerem", uratował życie 53 Żydom, za to został uhonorowany tytułem Sprawiedliwego wśród Narodów Świata.

Zmarł w wieku 102 lat. Józef Walaszczyk od 2008 roku był wiceprezesem Zarządu Polskiego Towarzystwa Sprawiedliwych wśród Narodów Świata. Opublikował wspomnienia "Przywracanie pamięci". Jako przedstawiciel Sprawiedliwych w 2009-tym brał udział w wizycie w Stanach Zjednoczonych, podczas której spotkał się z prezydentem Barackiem Obamą. Do 2014 roku był aktywny zawodowo, prowadził w Warszawie zakład kaletniczy.

Tadeusz Gołębiewski, 79 lat

Tadeusz Gołębiewski zmarł 21 czerwca 2022 r. Przedsiębiorca znany był z działalności w dwóch branżach. W latach 60. zajął się on produkcją wyrobów cukierniczych. Firma TAGO miała stać się znaczącym graczem na rynku i źródłem dochodów, które pozwoliły na otwarcie luksusowych hoteli.

Hotele Gołębiewski powstały w Mikołajkach, Białymstoku, Wiśle i Karpaczu. W tym ostatnim odbywają się od niedawna wydarzenia związane z corocznym Forum Ekonomicznym.

LIPIEC 2022

Krystyna Królówna, 82 lata

6 lipca 2022 r. w Warszawie zmarła Krystyna Królówna. "Odeszła znakomita aktorka teatralna, radiowa i telewizyjna" - podkreślał w mediach społecznościowych Teatr im. Juliusza Słowackiego w Krakowie. Przypomniano, że popularność dała jej rola Hanki, żony Antka, w serialu "Chłopi" opartym o powieść Władysława Reymonta, a na deskach krakowskiego teatru grała m.in. Polly w "Operze za trzy grosze".

Występowała też w Teatrze Polskiego Radia, w adapatacjach utworów Ionesco ("Król umiera, czyli ceremonie"), Gogola ("Ożenek") czy Mrożka ("Miłość na Krymie"). Krystyna Królówna na antenie Polskiego Radia czytała również prozę, m.in. "Przeznaczenie" Agathy Christie (1992), "Karlsson z dachu" Astrid Lindgren (1996). Zajmowała się też aktorstwem dubbingowym ("Toy Story 2", "Herkules", "Pinokio").

- Jej uśmiech na "dzień dobry" podnosił mnie na duchu. I ta niezwykła gotowość do pracy, otwartość, spontaniczność i wielki talent. To była prawdziwa przyjemność rozmawiać z nią nawet o małych zdarzeniach codzienności. Była postacią witającą się z uśmiechem i z uśmiechem żegnającą - mówił na antenie radiowej Dwójki Janusz Kukuła, dyrektor Teatru Polskiego Radia.

Zobacz więcej:

• Nie żyje Krystyna Królówna. Wybitna aktorka zmarła w wieku 82 lat
• STT z archiwum Polskiego Radia – "Cyrk odjechał, lwy zostały"

Stefan Wilkanowicz, 98 lat

9 lipca zmarł Stefan Wilkanowicz - dziennikarz, publicysta, działacz katolicki. Miał 98 lat. Publikował w miesięczniku "Znak" i "Tygodniku Powszechnym", był autorem lub współautorem książek o tematyce chrześcijańskiej. Miał także wkład w preambułę do Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej z 1997 roku - na podstawie jego tekstu z 1995 preambułę przygotował Tadeusz Mazowiecki. W 1980 roku był sygnatariuszem apelu 64 intelektualistów do władz PRL o podjęcie dialogu ze strajkującymi robotnikami.
Stefan Wilkanowicz urodził się w 1924 roku. Ukończył Politechnikę Warszawską i został inżynierem, początkowo pracował Zakładach Przemysłu Ciągnikowego Ursus.

Kształcił się też w zakresie filozofii na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. Uczestniczył w tworzeniu Klubów Inteligencji Katolickiej w Warszawie i Krakowie. Od 1957 roku był związany z "Tygodnikiem Powszechnym" i miesięcznikiem "Znak", którego redaktorem naczelnym został w 1978 roku i był nim przez kolejnych 16 lat.

Równocześnie działał w ruchach katolickich. W latach 70. był przewodniczącym Komisji Apostolstwa Świeckich Duszpasterskiego Synodu archidiecezji krakowskiej, a od 1977 roku, przez 11 lat, należał do Papieskiej Rady do spraw Świeckich. W 1993 objął funkcję wiceprzewodniczącego Krajowej Rady Katolików Świeckich.

Był także wiceprzewodniczącym Międzynarodowej Rady Oświęcimskiej i przewodniczącym rady Międzynarodowego Centrum Edukacji o Auschwitz i Holokauście.

Anna Jakubowska, ps. "Paulinka", 95 lat

13 lipca w wieku 95 zmarła sanitariuszka batalionu Zośka - Anna Jakubowska "Paulinka". Podczas Powstania Warszawskiego brała udział w walkach na Czerniakowie, na Woli i na Starym Mieście. Po wojnie dotknięta represjami, została aresztowana. W 1949 r. skazano ją na 8 lat więzienia. Wyszła na wolność w 1954 roku.

Anna Jakubowska działała w czasach PRL w opozycji demokratycznej. Działała w Solidarności. Została uhonorowana Krzyżem Walecznych. Była członkiem Kapituły Orderu Odrodzenia Polski i kapituły konkursu im. Jana Rodowicza "Anody". Zasiadała w Radzie Społecznej Rzecznika Praw Obywatelskich. W 2018 wyróżniono ją tytułem Honorowego Obywatela Warszawy.

SIERPIEŃ 2022

Wojciech Sikora, 66 lat

4 sierpnia w Paryżu zmarł Wojciech Sikora. Był działaczem opozycji demokratycznej w czasach PRL, publicystą i do 2019 roku prezesem Stowarzyszenia Instytutu Literackiego Kultura, kontynuującego działalność Instytutu Literackiego, polskiego wydawnictwa emigracyjnego założonego przez Jerzego Giedroycia.

Wojciech Sikora urodził się w 1956 roku w Krakowie. W latach 70. był aktywnym działaczem opozycji demokratycznej, współpracownikiem Studenckiego Komitetu Solidarności, Komitetu Obrony Robotników oraz Niezależnego Zrzeszenia Studentów. Wielokrotnie represjonowany za swoją działalność opozycyjną.

W uznaniu wybitnych zasług w działalności na rzecz przemian demokratycznych w Polsce, a także dla rozwoju polskiej kultury i osiągnięć w dokumentowaniu i upamiętnianiu prawdy o historii Polski Wojciech Sikora został odznaczony Krzyżem Kawalerskim, Oficerskim i Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski oraz Medalem Stulecia Odzyskanej Niepodległości.

Zofia Posmysz, 98 lat

8 sierpnia zmarła Zofia Posmysz, pisarka, scenarzystka i autorka słuchowisk, była więźniarka niemieckich obozów koncentracyjnych. Dama Orderu Orła Białego. Miała 98 lat.

W czasie II wojny światowej Zofia Posmysz była więźniarką niemieckich nazistowskich obozów koncentracyjnych, między innymi Auschwitz-Birkenau i Ravensbrueck. Przeżyła zbrodnicze pseudomedyczne eksperymenty i tzw. marsz śmierci.

Po wojnie przez wiele lat pracowała jako dziennikarka i reportażystka Polskiego Radia. Była szefową redakcji i współautorką popularnej radiowej powieści "W Jezioranach", nagrodzonej przez Teatr Polskiego Radia Honorowym Wielkim Splendorem.

Zofia Posmysz przyczyniła się do nadania słuchowisku radiowemu wysokiego poziomu artystycznego. Pisała powieści i scenariusze do filmów, była autorką widowisk Teatru Telewizji. Rozgłos przyniosło jej słuchowisko "Pasażerka z kabiny 45", na motywach którego powstał film "Pasażerka" w reżyserii Andrzeja Munka, nagrodzony na festiwalu w Cannes, a następnie książka pod tym samym tytułem. Zofia Posmysz przez kilkadziesiąt lat była związana z Polskim Radiem, zaczynając od pisania reportaży, poprzez realizację scenariuszy, a kończąc na wybitnych słuchowiskach.

Stefan Gierowski, 97 lat

14 sierpnia 2022 roku zmarł Stefan Gierowski, malarz abstrakcjonista, absolwent Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. Był uważany za jednego z najważniejszych polskich abstrakcjonistów. Na antenie Programu 2 Polskiego Radia wyemitowano audycję wspominającą artystę. Przypomniano w niej m.in. słowa Gierowskiego, że po wojnie malarze stanęli przed trudnym wyborem, bowiem były to czasy, gdy każde dzieło sztuki miało stanowić polityczną deklarację.

- Mówiono, że moje obrazy są niedobre, bo za dużo w nich impresji, a za mało socrealizmu - wspominał. W latach 1956-1960 współpracował z Galerią Krzywe Koło w Warszawie. Od 1961 r. był pedagogiem, a od 1976 r. profesorem Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, a także wieloletnim dziekanem Wydziału Malarstwa (1975-81). W 1983 r. został wybrany na rektora, władze stanu wojennego stanowczo odrzuciły jednak tę kandydaturę. W latach osiemdziesiątych związany był z kręgiem kultury niezależnej. W 1986 r. otrzymał tytuł profesora zwyczajnego.

Tekla Juniewicz, 116 lat

19 sierpnia 2022 r. w Gliwicach umarła najstarsza Polka w historii - Tekla Juniewicz. Jak przypomniał Urząd Miasta Gliwice zmarła była też drugą najstarszą osobą na świecie, ale "przede wszystkim niezwykłą kobietą o wielkim sercu i mocnym charakterze". "Przeżyła 116 lat, 2 miesiące i 9 dni" - zaznaczono.

Urodziła się w 1906 r. w Krupsku (na terenie dzisiejszej Ukrainy). Po wojnie, w wyniku przesiedlenia, osiadła w Gliwicach. W jej ceremonii pogrzebowej wziął udział premier Mateusz Morawiecki. - Była zawsze życzliwa, serdeczna i lubiła wspominać, zwłaszcza dawniejsze czasy - powiedział. - Czuło się, że w niej jest ta wielka wewnętrzna miłość, dobroć do wszystkich ludzi i myślę, że jako taką ją właśnie zapamiętamy - podkreślał.

Piotr Szkudelski, 66 lat

22 sierpnia w Warszawie zmarł Piotr Szkudelski. Miał 66 lat. Przez 40 lat (1980-2020) był perkusistą legendarnej grupy rockowej Perfect, zagrał w najsłynniejszych utworach tego ważnego dla polskiej muzyki zespołu. Szkudelski współpracował też m.in. z Martyną Jakubowicz, przez cztery lata grał w Emigrantach (zespół rockowy, którego wokalistą był Paweł Kukiz).

Tadeusz Ferenc, 82 lata

"Ze smutkiem przyjąłem wiadomość o odejściu wybitnego polityka samorządowego Tadeusza Ferenca. Przez lata służby publicznej, jako Prezydent Rzeszowa zmienił oblicze Miasta, łącząc jego tradycyjne piękno z nowoczesnością. Pozostawia trwały wkład w rozwój samorządu w Polsce" - napisał na Twitterze prezydent Andrzej Duda na wieść o śmierci wieloletniego prezydenta Rzeszowa.

Tadeusz Ferenc zmarł 28 sierpnia w wieku 82 lat. W 1994 i 1998 r. był radnym Rady Miasta Rzeszowa. W latach 2001–2002 sprawował mandat posła na Sejm IV kadencji, został wybrany z ramienia SLD-UP w okręgu rzeszowskim. Po raz pierwszy prezydentem Rzeszowa został w 2002 r. Pełnił tę funkcję do lutego 2021 roku. Zrezygnował z niej wówczas z powodu pogorszenia stanu zdrowia.

• Pogrzeb Tadeusza Ferenca. Były prezydent Rzeszowa pośmiertnie odznaczony

WRZESIEŃ 2022

Edward Hulewicz, 85 lat

4 września 2022 roku umarł Edward Hulewicz. Urodzony w 1937 roku  piosenkarz, kompozytor, autor tekstów, a także dziennikarz muzyczny i malarz. Artysta był między innymi autorem piosenek "Za zdrowie Pań" oraz "Bo jedno życie mam".

W latach 60. i 70. Hulewicz występował w zespołach ''Tarpany'' i ''Heliosi''. Jako solista współpracował między innymi z Jonaszem Koftą, Janem Pietrzakiem i Jarosławem Kukulskim. W 2020 roku Edward Hulewicz został nagrodzony Złotym Medalem ''Zasłużony Kulturze Gloria Artis'' w ramach obchodów 60-lecia swojej działalności muzycznej.

Kazimierz Mazur, 74 lata

6 września poinformowano o śmierci Kazimierza Mazura. Aktor znany był m.in z roli. Tomaszka Niechcica w fimie i serialu "Noce i dnie". Artysta urodził się w 1948 r. we Wrocławiu. W latach 1970-71 był adeptem w Teatrze Ateneum w Warszawie. W 1974 r. ukończył studia w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej w Warszawie. W latach 1975-76 pracował jako aktor Teatru Ziemi Mazowieckiej w Warszawie, a następnie zajął się występami na estradzie. W 1981 r. ponownie na rok zatrudnił się na etacie w warszawskim Teatrze Komedia. Był znany także z licznych ról serialowych, filmowych, był także aktorem dubbingowym. Zagrał w takich produkcjach filmowych, jak "Różyczka", "Rozmowy kontrolowane" i "Zemsta". Występował w serialach, m.in. "Blondynka", "Na sygnale", "Na dobre i na złe" i "Plebania".

Tomasz Wołek, 75 lat

Dziennikarz i pisarz Tomasz Wołek, w przeszłości działacz Ruchu Młodej Polski i Solidarności, redaktor naczelny nieistniejących już "Życia Warszawy" i "Życia", odszedł 21 września 2022 r. Zapamiętany został też jako m.in. publicysta "Gazety Wyborczej", "Rzeczpospolitej" czy "Polityki". Był stałym komentatorem radia TOK FM.

Za swoją działalność otrzymał Nagrodę Kisiela (1997 r.) oraz został odznaczonym Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (2011 r.).

Posłuchaj

Tomasz Wołek w 2012 roku wydał książkę "Futbol - historie prawdziwe", w której opisał najciekawsze piłkarskie historie z całego świata (IAR) 0:28

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

 

Edward Mosberg, 96 lat

Ocalony z Holokaustu polski Żyd Edward Mosberg zmarł 22 września. W czasie II wojny światowej trafił do krakowskiego getta, był też więźniem niemieckiego nazistowskiego obozu koncentracyjnego Mauthausen-Gusen. Podczas wojny zamordowanych zostało kilkunastu członków jego rodziny, on sam ocalał.

W latach 50. XX wieku Edward Mosberg wyemigrował do Stanów Zjednoczonych. Zaangażował się w upowszechnianie wiedzy na temat Holokaustu, działał też na rzecz poprawy stosunków polsko-żydowskich. Wielokrotnie brał udział w Marszu Żywych w Auschwitz-Birkenau. W 2019 roku prezydent Andrzej Duda odznaczył go Krzyżem Komandorskim Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej.

Franciszek Pieczka, 94 lata

Był jednym z najwybitniejszych polskich aktorów, którego kreacje przeszły do historii kina. Cieszył się też ogromną sympatią kolejnych pokoleń Polek i Polaków. 23 września odszedł Franciszek Pieczka. 

Artysta pochodził ze Śląska. Urodził się i wychowywał w Godowie w powiecie wodzisławskim. Był absolwentem PWST w Warszawie. Od lat siedemdziesiątych był aktorem Teatru Powszechnego w Warszawie. Wystąpił w ponad stu filmach, zarówno polskich, jak i zagranicznych. W pamięci widzów szczególnie zostanie zapamiętany z filmów "Ziemia obiecana", "Potop", "Quo vadis", "Konopielka" czy "Jańcio Wodnik". Szczególną popularność przyniosła mu rola Gustlika w serialu "Czterej pancerni i pies". W 2017 roku został odznaczony najwyższym polskim odznaczeniem państwowym, Orderem Orła Białego.

Posłuchaj

Franciszek Pieczka wielokrotnie podkreślał, że obowiązkiem artysty jest bycie w prawdzie wobec siebie samego, bez względu na panujące trendy lub modę (IAR) 0:17

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

 

• "Aktor, którego się pamiętało". Wspomnienie o Franciszku Pieczce

Mieczysław Gil, 78 lat

29 września zmarł Mieczysław Gil, opozycjonista, działacz "Solidarności" z Nowej Huty, prześladowany i więziony w okresie PRL, uczestnik obrad Okrągłego Stołu, były poseł i senator. Miał 78 lat.

Mieczysław Gil urodził się w 1944 roku, od 1963 pracował w Hucie im. Lenina w Krakowie. W sierpniu 1980 roku został rzecznikiem strajkujących hutników, od września działał w "Solidarności". Po wprowadzeniu stanu wojennego organizował strajki w hucie i w regionie. W styczniu 1982 został aresztowany, a następnie skazany na 4 lata więzienia. Wyrok odsiadywał w Krakowie, Raciborzu, Strzelcach Opolskich, Kłodzku i Strzelinie. Został zwolniony w listopadzie 1983 roku na mocy amnestii. Wcześniej, w marcu 1982 roku, zwolniono go z pracy, a ZUS odmówił mu przyznania III grupy inwalidzkiej mimo udokumentowanej choroby.

Do 1989 roku utrzymywał się z rolnictwa. Organizował Duszpasterstwo Ludzi Pracy, zaangażowany w msze za Ojczyznę, między innymi w Krakowie-Mistrzejowicach, Warszawie, Piekarach Śląskich, Tarnowie i Dębicy. Był kilkadziesiąt razy zatrzymywany i przesłuchiwany

PAŹDZIERNIK 2022

Andrzej Myc, 69 lat

22 października 2022 r. w wieku 69 lat zmarł dr hab. Andrzej Myc, naukowiec, biolog i immunolog, a w latach PRL działacz opozycji antykomunistycznej. 

Premier Mateusz Morawiecki e wpisie w mediach społecznościowych przypomniał sylwetkę dawnego opozycjonisty. Jak podkreślił, Andrzej Myc był bliskim, zaufanym współpracownikiem jego ojca, Kornela Morawieckiego. "Wielokrotnie aresztowany i szykanowany przez Służbę Bezpieczeństwa, w grudniu 1986 został uprowadzony przez nich z ulicy. Tak próbowali zmusić go do podjęcia współpracy i wskazania miejsca ukrywania się mojego Taty - co spotkało się z jego konsekwentną odmową" - wskazywał premier. Dodał, że zmarły był "odważnym i bardzo aktywnym człowiekiem", odnoszącym liczne sukcesy naukowe w Polsce i Stanach Zjednoczonych. Przypomniał, że został odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski oraz Krzyżem Wolności i Solidarności.

ms, mb, jmo, dz/ IAR, PAP