Mark Rutte nowym szefem NATO. Jakie są jego atuty i plany?
2024-10-01, 12:00
Wieloletni premier Holandii Mark Rutte oficjalnie wybrany nowym sekretarzem generalnym NATO. Stery przekazał mu odchodzący po dekadzie urzędowania Jens Stoltenberg. Uroczystość odbyła się w kwaterze głównej Sojuszu Północnoatlantyckiego w Brukseli.
Norweg przekazał Holendrowi drewniany młotek, podarowany przez Islandię w 1963 roku, wykorzystywany podczas specjalnych okazji. Kadencja Stoltenberga była czterokrotnie przedłużana, dlatego dziś zapewniał: "dotrzymam obietnicy, opuszczam Brukselę w ciągu kilku godzin". Słowa Norwega wywołały śmiech ambasadorów państw członkowskich.
Posłuchaj
Mark Rutte nowym szefem NATO. "Trudny moment"
Mark Rutte rozpoczyna urzędowanie w trudnym momencie, kiedy za wschodnią granicą cały czas toczy się wojna rozpętana przez Rosję. Na czele listy jego priorytetów jest Ukraina napadnięta przez Rosję.
- Musimy zobowiązać się do obiecanego wsparcia dla Ukrainy - podkreślał nowy szef NATO. - Musimy zapewnić, że Ukraina zwycięży jako suwerenny, niezależny i demokratyczny naród - podkreślił Mark Rutte, wchodząc do kwatery głównej NATO w Brukseli.
Posłuchaj
Apelował też o zwiększenie wydatków na obronę. - Sojusznicy muszą wydawać więcej, by zapewnić, że NATO pozostanie silne - podkreślał. Obecnie 23 kraje z 32 spełniają NATO-wski wymóg, czyli wydatki na obronność na poziomie co najmniej 2 procent PKB. Dekadę temu ten wymóg spełniały tylko 3 państwa.
REKLAMA
NATO a wybory prezydenckie w USA. "Będę współpracował z każdym"
Mark Rutte zapowiedział też wzmocnienie więzi transatlantyckich bez względu na wynik listopadowych wyborów w USA. Podkreślał, że muszą one być twarde jak skała. Pytany o zbliżające się wybory prezydenckie w USA Holender odpowiedział, że nie obawia się wyniku, bo ma dobre relacje zarówno z Donaldem Trumpem, jak i Kamalą Harris.
Posłuchaj
Rewolucja nie jest spodziewana, a raczej kontynuacja stylu Stoltenberga, czyli kierowania Sojuszem w sposób dyplomatyczny, w oparciu o poszukiwanie kompromisów.
- Traktat Północnoatlantycki - początek NATO
- Grupa Wyszehradzka. Jaka jest jej przyszłość? Czy można odbudować prawdziwą współpracę?
Jens Stoltenberg odchodzi po dekadzie
3654 - tyle dni Jens Stoltenberg kierował Sojuszem.
REKLAMA
- Bardzo długa kadencja. To człowiek, którego trudno będzie zastąpić, bo on spełniał wiele kryteriów z punktu zdolności dyplomatycznych, zdolności prezentowania wspólnego stanowiska NATO w tych trudnych czasach - skomentował w rozmowie z Polskim Radiem Robert Pszczel z Ośrodka Studiów Wschodnich, który przez wiele lat pracował w Kwaterze Głównej NATO.
- Jestem subiektywny, miałem okazję z nim pracować i wspomnienia mam raczej dobre. To jest osiągnięcie w tych czasach, że jest chwalony przez ludzi po jednej stronie Atlantyku i po drugiej, z różnych partii - dodał ekspert OSW.
Posłuchaj
Kadencja Jensa Stoltenberga przypadła na jeden z najtrudniejszych okresów w historii NATO w związku z wojną z rozpętaną przez Rosję na Ukrainie i poważnym zagrożeniem dla euroatlantyckiego bezpieczeństwa.
Ekspert: Stoltenberg przejdzie do historii
Wysoką ocenę Norwegowi wystawia także Jamie Shea, obecnie ekspert w dziedzinie obronności, a w przeszłości wieloletni wysoki rangą urzędnik w kwaterze głównej oraz rzecznik NATO.
REKLAMA
- Przejdzie do historii jako jeden z bardziej skutecznych i konsekwentnych sekretarzy generalnych NATO. Jego kadencja była kilka razy przedłużana, co oczywiście jest dużym wotum zaufania. Uważam, że kompetentnie przeprowadził NATO przez bardzo trudny okres. Powrót do kolektywnej obrony, zwiększenie wydatków na obronę do 2 procent PKB. Oczywiście bardzo dobrze poradził sobie z trudnymi latami Trumpa, które mogły być bardzo złe dla Sojuszu, i ostatecznie przekonał Trumpa do bardziej pozytywnego postrzegania NATO w interesie Stanów Zjednoczonych - powiedział Polskiemu Radiu Jamie Shea.
Łyżka dziegciu w beczce miodu to według Roberta Pszczela wciąż zbyt mało Polaków w kwaterze głównej i niewiele wizyt w Europie Środkowo-Wschodniej. Natomiast wszyscy zgadzają się, że poprzeczkę Norweg zawiesił wysoko.
Mark Rutte to zmiana? "Postawiono na ciągłość"
Mark Rutte, który od dziś stanie na czele NATO, ma opinię człowieka, który umie rozmawiać z każdym i ma zdolności budowania kompromisów. Pod tym względem jest podobny do Jensa Stoltenberga.
- Postawiono na ciągłość. Wybrano kogoś, kto poradzi sobie z Amerykanami, zwłaszcza w obliczu listopadowych wyborów. Kto potrafi rozmawiać z Erdoganem i Orbanem, ponieważ musiał ich przekonać do swojej kandydatury. Wybrano osobę, która będzie opowiadała się za wsparciem wobec Ukrainy i podobnie krytycznie oceniała Rosję. Myślę, że będzie to samo przesłanie i to samo podejście - skomentował Jamie Shea.
REKLAMA
Ale Holender nie był wymarzonym kandydatem wszystkich krajów Europy Środkowo-Wschodniej. Istotnie na korzyść Marka Ruttego przemawiały dobre relacje z Donaldem Trumpem, możliwym przyszłym prezydentem USA. Trump wiele razy krytykował NATO, więc uznano, że potrzeba na czele Sojuszu kogoś, kto umie z nim rozmawiać.
Jednak niektóre działania Marka Ruttego wzbudzały wątpliwość, na przykład początkowo ostrożne stanowisko wobec Ukrainy napadniętej przez Rosję. Na długo w pamięci pozostanie też zdjęcie Marka Ruttego sprzed wielu lat z uśmiechem uruchamiającego gazociąg Nord Stream. Ostatnio jednak Holender przeszedł długą drogę, zrozumiał błędy i teraz inaczej patrzy na Rosję i Ukrainę.
Wyzwania przed nowym szefem NATO
Jakie wyzwania przed nowym sekretarzem generalnym NATO? Ogromne. Staje na czele Sojuszu w czasie wojny na Starym Kontynencie.
- Dzisiaj, przy takich wyzwaniach rzucanych przez państwa drapieżnicze, przede wszystkim przez Rosję, musimy się liczyć z wieloma ewentualnościami, również tymi najbardziej dramatycznymi. Krótko mówiąc, będzie miał dużo pracy. Oczekiwania są bardzo duże, wymogi bardzo wysokie i nie ma czasu na okres wdrażania się, trzeba od razu rzucić się w wir. Ale jest to człowiek dynamiczny i niezależnie od jego ewolucji poglądów w przeszłości, trzeba go wspomagać po prostu - podkreślił ekspert OSW Robert Pszczel.
REKLAMA
IAR/Beata Płomecka/jmo
REKLAMA