Tutaj każdy ci powie, gdzie się strzygli Beatlesi

Przyszedł na świat 9 października 1940 roku w Liverpoolu. Pierwszymi instrumentami, na których grał, były harmonijka ustna i akordeon. Był wielkim fanem Elvisa Presleya - postanowił, że zostanie muzykiem, kiedy usłyszał "Heartbreak Hotel". Był też miłośnikiem kotów. Obie pasje połączył w imieniu swojego kota Elvisa.

The Beatles

Pierwszy zespół - The Quarrymen - założył w 1956 roku. Od 1957 roku grał w nim Paul McCartney, a w 1958 roku do grupy dołączył George Harrison. W 1960 roku zespół zmienił nazwę na The Beatles. Dwa lata później w pojawił się Ringo Starr. Od tego momentu do rozwiązania zespołu w 1970 roku czwórka z Liverpoolu grała w składzie, który przeszedł do historii muzyki.

W 1965 roku John Lennon otrzymał Order Imperium Brytyjskiego. Cztery lata później, na znak protestu przeciw zaangażowaniu Zjednoczonego Królestwa w konflikty zbrojne w Wietnamie i Biafrze (i słabej pozycji utworu "Cold Turkey" na liście przebojów), odesłał go królowej Elżbiecie II.

Yoko Ono i John Lennon. Skandaliści muzyki

W marcu 1969 roku, kilka miesięcy po rozwodzie z pierwszą żoną Cynthią Powell, Lennon ożenił się z Yoko Ono, tworząc jedną z najsłynniejszych par artystycznych swoich czasów. Podczas miesiąca miodowego nowożeńcy zorganizowali niecodzienny happening połączony z konferencją prasową - przez tydzień siedzieli w łóżku w pokoju numer 702 w amsterdamskim hotelu Hilton. Była to pierwsza z kilku propokojowych akcji w ich wykonaniu.

Posłuchaj

"Wyobraź sobie wszystkich ludzi żyjących w pokoju"

W 1971 roku na rynku ukazał się solowy album Johna Lennona zatytułowany "Imagine". Tytułowy utwór z tego krążka uznawany jest za "najpopularniejszą piosenkę na świecie".

W marcu 1974 roku John Lennon i Paul McCartney po raz ostatni spotkali się w studiu nagraniowym, zaś ostatni publiczny występ Johna Lennona miał miejsce 18 kwietnia 1975 roku w nowojorskim hotelu Waldorf-Astoria.

8 grudnia 1980 roku przed nowojorskim apartamentowcem Dakota John Lennon zginął z rąk Marka Chapmana. Sześć godzin wcześniej dał mu swój autograf - podpisał egzemplarz swojego ostatniego albumu "Double Fantasy".

Artysta wszech czasów

Nazwisko artysty znalazło się na 8. miejscu zestawienia "100 najważniejszych Brytyjczyków wszech czasów" przygotowanego przez BBC w 2002 roku; w pierwszej dziesiątce tego rankingu były tylko trzy osoby żyjące w XX wieku: Winston Churchill, Księżna Diana i właśnie John Lennon.

W 2004 roku John Lennon uplasował się na 1. miejscu rankingu największych gwiazd muzycznych wszech czasów przygotowanym przez magazyn muzyczny "Q".

mc

"Imagine" śpiewał Lennon w 1971 roku – utwór, który jest dla wielu swoistym hymnem pacyfistycznym, śpiewanym na wielu wiecach "wolnościowych". W utworze tym śpiewał w drugiej zwrotce: "Nie ma powodu, by zabijać lub za cokolwiek umierać" (ang. Nothing to kill or die for).

Niestety, 40 lat temu, 8 grudnia 1980 roku dwudziestopięcioletni szaleniec zastrzelił Johna Lennona, w bramie jego domu The Dakota, na Manhattanie w Nowym Jorku. Był wieczór, tuż przed jedenastą (22:49). Dosięgły go cztery z pięciu wystrzelonych kul. W ciężkim stanie został przewieziony do szpitala, gdzie o 23:07 wydano komunikat o jego śmierci. Z powodu ran stracił bardzo dużo krwi i nie dało się go już uratować.

Świat zamarł w niedowierzaniu, a w wielu rozgłośniach radiowych, w programach telewizyjnych zaczęto przypominać jego największe przeboje, właśnie z "Imagine" na czele.

Kim był John Lennon, nie trzeba chyba nikomu wyjaśniać. Co znaczył dla światowej muzyki drugiej połowy XX wieku, co znaczy jeszcze dziś, jest aż nader oczywiste. Jeden z założycieli legendarnej grupy The Beatles – właściwie to do niego dołączali kolejno Paul McCourtney, George Harrison i w końcu Ringo Starr. W tym składzie działali do 1970 roku. Po rozstaniu każdy z nich prowadził własną karierę muzyczną. Największe sukcesy odniósł i najbardziej znany był jednak John Lennon, choć i McCourtney nie dawał o sobie zapomnieć.

Lennon, wraz z drugą żoną, znaną artystką Yoko Ono, zaczął nagrywać własne płyty, których wymowa skupiała się na nowych ideach, wspólnie pielęgnowanych przez oboje małżonków. Były to zazwyczaj ruchy wolnościowe, działania proekologiczne, walka z uciskiem, "ukrytym" niewolnictwem, poniżaniem kobiet.

Jeszcze bardziej zaczął fascynować się kulturą i religiami Wschodu. Większego wyrazu nabrała też jego sympatia do działań awangardowych, a Yoko Ono była swoistym katalizatorem tych przemian. Wiele nowych utworów, także wspólne etiudy filmowe, nie znajdowały powszechnego zrozumienia. Jednak wśród nich zawsze wybijały się takie perełki, jak "Imagine" czy uwielbiany przez pacyfistów "Give Peace a Chance".

Depresyjny i chimeryczny Lennon, dla spokoju ducha, zaczął coraz bardziej zatapiać się w "domowym życiu". Wycofanie się z życia publicznego związane było także z obietnicą daną żonie, że po narodzeniu syna poświęci jego wychowaniu cały swój czas, aż do osiągnięcia wieku szkolnego. W ostatnich pięciu latach bardzo mało nagrywał. Okres depresji i poświęcenia zakończył w 1980 roku nagraniem pięknego albumu "Double Fantasy", będącego swoistym lirycznym dialogiem z żoną.

To właśnie ten album zakupił feralnego dnia Mark David Chapman, jego zabójca. Zaraz po zakupie spotkał Lennona, uścisnął mu rękę i poprosił o autograf na okładce albumu. Lennon spełnił jego prośbę i się pożegnali. Po tym zdarzeniu Chapman czekał cały dzień pod domem artysty na jego powrót. W kieszeni miał swoją ukochaną książkę "Buszujący w zbożu" J.D. Salingera, czując się niejako Holdenem Caulfieldem, jej bohaterem.

Tak oto doczekał godziny 22:49, kiedy ponownie spotkał Johna. Cztery z pięciu strzałów odebrały światu jednego z największych artystów XX wieku. Smutek i żal...

PP

To znana prawda, że kamień, który się toczy nigdy nie porasta mchem..., można powiedzieć, że nie widać na nim upływu czasu. Istnieje nawet takie angielskie przysłowie – jak się okazuje bardzo popularne w kulturze Zachodu. Motyw ten był wykorzystywany przez największych wykonawców drugiej polowy XX wieku. Najlepszym tego przykładem jest kultowy utwór Boba Dylana "Like a Rolling Stone" z 1965 roku. Hippisi natychmiast podchwycili słowa tej piosenki i uczynili z niej jeden ze swoich manifestów.

Rozwijający się potężny ruch kontestacyjny młodzieży potrzebował także swojego magazynu – wydawnictwa periodycznego, w którym mogliby oznajmiać światu swoje idee, pisać o tym, co ich najbardziej interesuje, wokół którego mogliby się skupiać. Takim pismem stał się dwutygodnik "Rolling Stone", którego pierwsze wydanie ukazało się 53 lata temu – 6 lutego 1967 roku. Założyli je i przez długi okres wydawali J. Wenner i R.J. Gleason. Wenner świeżo co wyleciał z Berkeley, a Gleason, redaktor wydawniczy i krytyk jazzowy w "San Francisco Chronicle", wziął go pod swoje zawodowe skrzydła.

Razem postanowili założyć nowy magazyn muzyczny, bezpośrednio zaangażowany w życie nowo powstałej społeczności "dzieci kwiatów" - jak nazywano hippisów. Wybór głównej tematyki pisma był oczywisty i wynikał z założeń ruchu. Mało kto obecnie zastanawia się nad pochodzeniem tej nazwy, a przecież "hippie" wzięło się z angielskiego zwrotu "to be hip" - czyli "żyć dniem dzisiejszym, na bieżąco"..., swoiste "carpe diem", jak powiedziałby Horacy. Prawdą jest też, że bunt hippisów odnosił się do świata dorosłych, rodziców, świata ułożonego, z jasnymi i nieprzekraczalnymi zasadami. Te zasady właśnie krępowały młodych i mówiły im jak mają żyć. Oni jednak chcieli czuć się ludźmi wolnymi, bez wszędobylskich nakazów.

"Zaraza", jak mówili starsi, zaczęła szerzyć się głównie z obszarów wokół San Francisco. Rzesze młodych ludzi, ubranych w kwieciste koszule, roześmianych, roztańczonych słało w świat swój znak wolności i miłości. W zasadzie nic nie robili oprócz słuchania muzyki, wspólnego przebywania. Jedynym problemem mogły być tylko pieniądze, bo skąd je brać skoro się nie pracuje. Dlatego też imali się głównie prac dorywczych, by zarobić na płyty, bilety na koncerty, jakieś marne jedzenie i oczywiście wszelkiego rodzaju używki. Nic ich nie krępowało, nawet intymność miłości – żyli w komunach, a tam każdy dzielił się z innymi wszystkim, co posiadał. Życie dla nich było proste, a jedyną siłą, która je napędzała, zdawała się być właśnie muzyka. Stąd powstanie takiego pisma, jak żywo odnoszącego się do ich ideologicznych zasad, było strzałem w dziesiątkę.

Tych 7,5 tysiąca dolarów, które Wenner pożyczył od swojej rodziny i od rodziny przyszłej żony, zwróciło się bardzo szybko z ogromną nawiązką. Dwaj wydawcy wiedzieli, że treść jest bardzo ważna. Jednak, by pismo "się sprzedawało", musieli namówić niemajętnych przecież młodych ludzi na to, by je nabyli. Takim magnesem stały się kapitalnie pomyślane okładki – kolorowe, z ukochanymi gwiazdami, w niespotykanych ujęciach. Wielokrotnie zdarzało się, że pierwsza strona "Rolling Stone" szokowała swoim obrazem – jak choćby nagi John Lennon obejmującą ubraną Yoko Ono. Im bardziej "rodzice" się oburzali, tym bardziej młodzi chcieli taki magazyn kupić.

Dwutygodnik z miejsca zyskał niesamowitą popularność i był tak wydawany, by zaspokoić potrzeby młodych. W środku można było znaleźć dużo ciekawych informacji o najpopularniejszych wykonawcach ukochanej muzyki. Było dużo zdjęć, także reporterskich. Pojawiały się też różne wywiady, teksty piosenek i rankingi. Tymi ostatnimi czasopismo zasłynęło i do tych właśnie rankingów niezwykle się przykładało. Układane one były na podstawie głosów uznanych znawców, dziennikarzy, krytyków i samych wykonawców. Każdy chciał zobaczyć na którym miejscu na liście wszech czasów znajduje się jego ulubiony utwór, ulubiony wykonawca czy ulubiona płyta. Prowadzili także rankingi muzyków – np. najlepsi gitarzyści, perkusiści czy wokaliści. Do tej pory można obejrzeć takie listy tego magazyny – są publikowane w Internecie, także w języku polskim... z wieloma wyborami można nie zgadzać się, ale należy je szanować, bo w plebiscycie głosowało po kilkuset znawców.

Pismo zawsze oscylowało wokół ogólnie pojętego rocka. Mniej zajmowali się nowo powstającymi trendami muzyki popularnej. Dopiero ostatnie problemy finansowe, już w XXI wieku zmusiły ich do zainteresowania się także tym, co w danej chwili jest najpopularniejsze. Zmienili się też właściciele pisma i częstotliwość jego wydawania. Teraz jest miesięcznikiem.

… a sama nazwa pisma – nie tylko Dylan skorzystał ze staroangielskiego przysłowia. Wcześniej, przed nim, uczynił to Muddy Waters w utworze "Rollin' Stone" - w 1950. To właśnie ten utwór słynnego bluesmana stał się przyczynkiem do powstania nazwy jednej z najsłynniejszych kapel wszech czasów – The Rolling Stones, założone w 1962 roku. Sam zespół jak i jego płyty i utwory pojawiają się na czołowych miejscach w licznych rankingach "Rolling Stone". Warto poszukać, zajrzeć, może i Wasze ulubione utwory i wykonawcy znajdują się tam na czołowych miejscach.

PP

Decyzja była przypieczętowaniem długotrwałego kryzysu w zespole. Niespełna miesiąc później odbyła się premiera ostatniego albumu grupy, zatytułowanego "Let It Be".

Historia The Beatles jest nie tylko fascynującą opowieścią o czterech młodych chłopakach z Liverpoolu, ale także świadectwem przemian zachodzących w latach 60. za sprawą ich rówieśników.

– Beatlesi trafili na znakomity czas. Lata 60. to okres, kiedy cały świat został postawiony na głowie. Mówi się w dużym uproszczeniu, że gdyby nie oni i ta epoka to dziś nie chodzilibyśmy do biura w dżinsach, tylko w garniturach – mówił Piotr Metz, dziennikarz muzyczny Programu III Polskiego Radia w 2012 roku w audycji Romana Czejarka z cyklu "Cztery pory roku".

John Lennon. Koty, piosenki i pokój na świecie

Czwórka z Liverpoolu

Początki Beatlesów sięgają 1957 roku, kiedy trzech młodych ludzi z Liverpoolu założyło zespół The Quarrymen. Byli to John Lennon, Paul McCartney oraz George Harrison. W 1960 roku zespół zmienił nazwę na The Beatles, pod którą już niedługo miał zdobyć światową sławę. Trójka gitarzystów stanowiła trzon zespołu, który stawiał pierwsze kroki na występach w klubach muzycznych w rodzinnym mieście oraz w Hamburgu. Wraz nimi grał jeszcze perkusista Peter Best.

W 1962 roku młodych muzyków pod swoje skrzydła wziął menedżer Brian Epstein, dzięki któremu dostali zaproszenie na profesjonalną sesję nagraniową w studio na ulicy Abbey Road w Londynie. Odbyła się pod okiem producenta muzycznego George’a Martina, który w późniejszych latach współpracował z zespołem i wywarł wpływ na jego muzykę. Był on na tyle duży, że nazywano go "piątym Beatlesem".

Martin postawił jeden warunek zanim zaoferował zespołowi kontrakt. Zażądał wymiany perkusisty. Beatlesi postanowili zatrudnić Ringo Starra, z którym chcieli grać już od dłuższego czasu. Tak grupa uzyskała ostateczny kształt. 11 lutego 1963 roku The Beatles w jeden dzień nagrali debiutancki album "Please Please Me", który ukazał się miesiąc później i wyniósł zespół na szczyty list przebojów.

Droga do sławy

The Beatles szli za ciosem i wydawali następne albumy oraz grali niezliczone koncerty. Czterech młodych muzyków z Liverpoolu zyskało miano "Fab Four" (z ang. fantastyczna czwórka).

Beatlesi stali się symbolem popkultury i kontrkultury lat 60. Byli pierwszym zespołem, który stał się fenomenem na skalę światową. Do 1966 roku wydali sześć albumów, które rozeszły się w milionowych nakładach. Na ich koncerty przychodziły tłumy, przede wszystkim młodzieży zafascynowanej szybką i rytmiczną muzyką.

Po podboju Wielkiej Brytanii i Europy w lutym 1964 roku rozpoczęli pierwszą trasę koncertową w Stanach Zjednoczonych. Tym samym dali początek tzw. brytyjskiej inwazji, czyli ogromnej popularności brytyjskich rockandrollowych zespołów w Ameryce, która wpłynęła na rozwój tego gatunku muzycznego i młodzieżowych ruchów kontrkulturowych, które po kilku latach zmieniły społeczeństwo Stanów Zjednoczonych i Europy.

Niebywały sukces i popularność zyskał nawet własny przydomek "beatlemanii". Z czasem "beatlemania" zaczęła być przekleństwem dla muzycznych ambicji czwórki z Liverpoolu.

Fenomen socjologiczny

Już od 29 sierpnia 1966 roku zespół nie występował na publicznych koncertach. Beatlesi zagrali wtedy ostatni koncert na wypełnionym po brzegi stadionie Candlestick Park w San Francisco. Kilkadziesiąt tysięcy młodych fanów nie mogło powstrzymać emocji towarzyszących występowi idoli. Okrzyki i piski skutecznie zagłuszały muzykę.

– Ich koncerty były bardziej doświadczeniem emocjonalnym niż muzycznym. Popularność Beatlesów dość szybko spowodowała, że nie mieścili się w zamkniętych salach i na przykład w Stanach Zjednoczonych jako pierwszy zespół na świecie zaczęli grać na stadionach – mówił Piotr Metz w audycji Niny Karczmarewicz z cyklu "Ściąga z popkultury". – Problemem była technika, która nie nadążała za popularnością zespołu. Kiedy kilkadziesiąt tysięcy dziewcząt zaczynało piszczeć, to Beatlesi nie słyszeli siebie nawzajem i grali instynktownie.

Członkowie zespołu, którzy właściwie od początku kariery występowali w akompaniamencie wrzasków publiczności, postanowili rozpocząć nowy etap działalności. Zaprzestali koncertowania i postanowili skupić się na nagrywaniu muzyki w studiu. Muzyki, która jednocześnie nabrała progresywnego i eksperymentalnego charakteru.

– To, co robili w studio na Abbey Road w 1966 roku było o lata świetlne przed tym, co mogli pokazać na koncertach. Chcieli się skoncentrować na tym, co było dla nich fascynujące, czyli tworzeniu muzyki techniką, która do tej pory nie była stosowana – powiedział Piotr Metz w audycji z 2013 roku.

Eksperymenty studyjne

Zapowiedź zmiany stylu była widoczna już na albumie "Revolver" z 1966 roku. Prawdziwy przełom miał jednak nadejść wraz z jego następcą, wydanym 26 maja 1967 "Sgt. Pepper’s Lonely Hearts Club Band".

Czas poświęcony na pracę zaowocował albumem, który jest uznawany za jeden z najważniejszych w historii muzyki. Okazał się rewolucyjny dla twórczości zespołu i całej współczesnej muzyki. Był pierwszym albumem koncepcyjnym, który układał się logiczną całość.

Został entuzjastycznie przyjęty przez młodzież zmierzającą w stronę kontrkulturowego buntu, który ostatecznie przyniesie obyczajową rewolucję 1968 roku. Znakomita warstwa muzyczna zapewniła także uznanie krytyków muzycznych ze względów na dopracowane brzmienie, które łączyło ze sobą rock, muzykę poważną czy odniesienia do angielskiej i hinduskiej muzyki ludowej.

Muzyka Beatlesów ostatecznie odeszła od prostego rock and rolla w stronę psychodelicznego progresywnego rocka. Wpłynęło na to zafascynowanie kulturą Wschodu (widoczne szczególnie u George’a Harrisona) oraz eksperymenty z narkotykami i zmiany obyczajowe zachodzące w końcu lat 60. Zespół dużo eksperymentował i tworzył skomplikowane kompozycje, które czerpały pełnymi garściami z innych gatunków muzycznych.

Zmianie uległ także wizerunek muzyków, którzy porzucili styl grzecznych chłopaków z Liverpoolu na rzecz hipisowskiego wyglądu i fantazyjnych kolorowych strojów. Po koniec 1967 roku wydali album "Magical Mystery Tour", który zawierał muzykę wykorzystaną w filmie pod tym samym tytułem.

– Paul McCartney wpadł na pomysł nakręcenia filmu, który będzie podróżą magiczną grupy ludzi, zaproszonych do autobusu przez Beatlesów. Po drodze spotykały ich improwizowane sytuacje, które miały być zabawne. Film okazał się po prostu kiepski, a broniło go tylko to, że w obrazie znalazły się nie tylko nowo napisane piosenki, ale też parę nieśmiertelnych przebojów stworzonych bezpośrednio po "sierżancie Pieprzu" – mówił dziennikarz muzyczny Jan Skarżyński w audycji Polskiego Radia z 2013 roku.

Zmierzch beatlemanii

Kłopoty Beatlesów zaczęły się wraz ze śmiercią ich menedżera, Briana Epsteina. Zespół znajdował się wówczas u szczytu popularności i stracił osobę, która potrafiła wyciszyć konflikty pomiędzy wielkimi indywidualnościami.

Pozostali członkowie zespołu krytykowali Johna Lennona za przyprowadzanie do studia nagraniowego swojej nowej partnerki Yoko Ono, która miała przeszkadzać w tworzeniu muzyki. Ponadto George Harrison i Ringo Starr uważali, że ich wkład w The Beatles jest niedoceniany.

– To był typowy przykład zespołu, w którym każdy element był bardzo ważny. Tam wszystko zagrało, a najbardziej niesamowite jest to, że ich kariera trwała zaledwie osiem lat, podczas których zmienili muzykę nie do poznania – powiedział Piotr Metz w audycji Romana Czejarka z cyklu "Cztery pory roku".

Zespół wciąż odnosił sukcesy za sprawą albumów "The Beatles" z 1968 roku oraz "Yellow Submarine" i "Abbey Road" wydanych rok później. Niestety coraz bardziej pogarszające się stosunki pomiędzy muzykami nieuchronnie prowadziły do rozpadu, który dokonał się na przełomie 1969 i 1970 roku.

– Beatlesi nie zeszli się ponownie, ponieważ byli zbyt mocno pokłóceni. Wierzę też w to, że z tyłu głowy mieli zdrowy rozsądek – mówił Piotr Metz w audycji Polskiego Radia z 2012 roku. - To, co udało im się osiągnąć przez osiem było absolutnie nie do pobicia. Szczególnie, że muzyka posunęła się do przodu.

Do końca lat 60. byli w awangardzie muzyki rockowej, ale kiedy przestali grać to na scenie był już Hendrix, Led Zeppelin i cała masa zespołów zapatrzonych w The Beatles.

Szymon Antosik

Płyta wydana w Wielkiej Brytanii nosiła właśnie taki tytuł jak "świeża" nazwa nowo powstałego zespołu. Dość powiedzieć, że grupa ta, założona w lipcu 1962 roku jest nadal aktywna i znajduje się na czwartym miejscu listy zespołów rockowych pod względem sprzedanych nagrań muzycznych w historii – ich łączna liczba przekroczyła już 250 milionów płyt.

Ta pierwsza długogrająca w ich dorobku miała swoje dwie premiery – brytyjską i amerykańską. Nie byłoby w tym nic dziwnego, gdyby nie fakt, że różniły się tytułami i zestawem utworów na pierwszej stronie albumu.

Angielski krążek nie był pierwszym wydawnictwem zespołu. Jeszcze pod pierwotną nazwą "Rollin' Stones", zaczerpniętą z utworu Muddy'ego Watersa, wydali kilka singli, głównie z coverami innych znanych utworów. Dopiero zmiana nazwy zespołu i pierwsze próby wypracowania własnego repertuaru pozwoliły na wydanie dużego krążka. Jest on o tyle ważny, że z miejsca umieścił grupę na tej samej orbicie co The Beatles, z tą jednak różnicą, że ich muzyka była znacznie ostrzejsza, o wiele bardziej agresywna - brzmiała właśnie jak "toczące się kamienie".

Na płycie znalazło się 12 utworów, po sześć z każdej strony. Z nich wszystkich tylko trzy były utworami własnymi zespołu: "Now I've Got a Witness", "Little by Little" i "Tell Me (You're Coming Back)". Co ciekawe grupa od początku przyjęła zasadę, że wszystkie utwory napisane i skomponowane wspólnie określać będzie autorstwem "Nanker Phelge". Ważne jest też to, że w niektórych kronikach jako datę premiery ich debiutanckiego albumu podaje się 17 kwietnia – jednak oficjalne strony bezwzględnie sytuują go 16 kwietnia.

Na Wyspach ten pierwszy album cieszył się bardzo dużym powodzeniem i uznaniem krytyki, która wśród powodzi podobnych grup rockowych zauważała "spójny przekaz muzyczny i brzmieniowy". Płyta bardzo dobrze się sprzedawała także ze względu na niesamowicie żywiołowy charakter ich koncertów, o których zaczęły już krążyć legendy. Wiele z tych koncertów, w mniejszych lub większych salach klubowych i koncertowych, kończyło się awanturami lub regularnymi rozróbami. W wielu sytuacjach musiała interweniować policja.

Taka właśnie fama dotarła na drugi kontynent – do Stanów Zjednoczonych. Publika tam nie była jeszcze w stanie przyjąć z entuzjazmem tego typu zachowań. Gazety rozpisywały się o nich jako o "najbardziej dzikiej grupie pod słońcem". Winne temu były agresywne brzmienie i często wykrzykiwane obscenizmy Micka Jaggera.

Debiutancki album w Stanach Zjednoczonych poprzedzał pierwszą z dwóch tras koncertowych po drugiej stronie oceanu. Płyta ukazała się 30 maja, a trasa rozpoczęła w czerwcu. Tytuł płyty był zgoła inny niż w Europie i brzmiał "England's Newest Hitmakers", co w wolnym tłumaczeniu miało oznaczać najnowszych angielskich twórców hitów. Niestety, płyta nie cieszyła się takim uznaniem jak na Wyspach.

Stonesi wrócili więc do Anglii i rozpoczęli kolejne tournée po kraju. U siebie czuli się jak "ryba w wodzie" - może ta ryba, o której przecież śpiewał Muddy Waters w swoim bluesie "Rollin'Stone" - poszukajcie, posłuchajcie – ciekawe przeżycie – zarówno Stonesi jak i Waters.

PP

"Let It Be" - pol. "niech będzie" - zwrot ten to dokładnie powszechne "Amen" - to "amen" mówione na koniec wypowiedzi, na koniec modlitwy, na koniec opisu zdarzenia, czy w końcu jako potwierdzenie przyjęcia rozkazu.

Był to ostatni studyjny album zespołu, ostatni z listy oficjalnych. Na słynnej liście 500 najlepszych albumów wszech czasów czasopisma "The Rolling Stone", tej z grudnia 2003 roku, krążek Beatlesów znalazł się na 86. miejscu... tuż za "Born in the U.S.A." Bruce'a Springsteena i tuż przed "The Wall" Pink Floyd.

The Beatles zaczęli nagrywać tę płytę rok wcześniej, już w styczniu 1969. Wszyscy w grupie i wokół niej zdawali sobie sprawę, że zespół ulega rozpadowi, że każdy z wielkich muzyków za chwilę ruszy w swoją stronę. Za początek końca uważane są narastające niesnaski przy tworzeniu 9. albumu, zatytułowanego "The Beatles", nazywanego przez wszystkich "białym albumem", z racji koloru okładki, na której znalazła się jedynie nazwa grupy "The BEATLES", pisana niewielką czcionką i nieco poniżej środka, a w prawym dolnym rogu niepowtarzalny numer seryjny. Całość zaprojektował znany artysta pop-artu Richard Hamilton i jak sam twierdził, ten numer seryjny "miał spowodować ironiczną sytuację ponumerowanego wydania czegoś w liczbie pięciu milionów kopii". Ten z numerem "0000001" stał się własnością Ringo Starra.

Album ten był w wersji dwupłytowej i wśród utworów można zauważyć wyraźne podziały twórcze, kompozytorskie. Przez wielu krytyków określany był "zlepkiem" osobistych utworów i frustracji poszczególnych członków grupy.

Następnym albumem, dziesiątym, była "Yellow Submarine" ("Żółta łódź podwodna"), stworzona na potrzeby animowanego filmu o tym samym tytule. Jedenastym albumem miał być "Get Back", co tłumaczone było jako cofanie się, odzyskiwanie czegoś, co było wcześniej lub jako powrót – powrót do domu, do korzeni, do początków zespołu. Kłótniom jednak nie było końca. Nie mogli zdecydować się na kolejność utworów, na ich wybór i na wykonanie. Podczas nagrań, w styczniu 1969 roku, wszystko zwiastowało koniec współpracy. Nagrania pozostawiono w wersjach dość nieuporządkowanych i odłożono na lepsze czasy.

Wszyscy jednak oczekiwali, że kłótnie skończą się i zespół wróci do dawnej świetności, tej wspólnej, tej, której byli "marką". Podjęli próbę nagrania wspólnego albumu, jedenastego w kolejności. Po różnych perturbacjach album powstał i ostatecznie otrzymał nazwę "Abbey Road", nazwę ulicy, przy której znajdowały się studia nagraniowe.

Okładka tej płyty – Beatlesi kolejno idą po pasach – stała się przyczynkiem do różnych profetycznych tłumaczeń. Dostrzegano, że Paul McCartney, trzeci w kolejności, idzie innym krokiem niż pozostali koledzy z zespołu i jako jedyny idzie na bosaka – pozostali idą w butach. Ważna dla "domorosłych proroków" była także tablica rejestracyjna Volkswagena "Garbusa" - "281F", oznaczała ona "28 IF" - czyli według nich: "28 lat, gdyby żył". McCartney też jako jedyny z Beatlesów trzymał zapalonego papierosa... Jednym słowem – "spalił się". Obwieszczono wszem i wobec, że "Paul McCartney nie żyje!", bo "wszystko" na to wskazywało.

Prawda była jednak inna – w chwili wydania albumu McCartney miał 27 lat, a zdjęcie zrobiono w przypadkowym tle – tablica rejestracyjna nie miała innego znaczenia poza tym, które nadawał je rejestr samochodów.

Utwory na płycie miały być inaczej podzielone – na jednej stronie te autorstwa Lennona, a na drugiej McCartneya, niezależnie od strony... tak, tak, winyle miały dwie strony i można było dokonać wyraźnego podziału – tego podziału zespołu, który był widoczny gołym okiem już prawie od roku. Jednak pomysł Lennona został wspólnie zmieniony na samodzielne utwory pierwszej strony, na drugiej zaś umieszczając słynny "medley" - składanka kilku utworów traktowana często jako jeden utwór. Tu taką składanką były utwory od 3. do 7. - cała płyta natomiast kończy się dość znaczącymi tytułami "The End" i "Her Majesty".

Tak, to był koniec wspólnych nagrań i wspólnego zespołu. "Let It Be" było jedynie powrotem do wcześniejszych nagrań i ułożenie ich na nowo, w trochę innym wyborze i innej kolejności. Nie było już "Powrotu" ("Get back").

Na okładce każdy z Beatlesów miał swój portret i każdy oddzielnie, obok siebie, ale z różnymi wyrazami twarzy. Lennon śpiewał już dla siebie zapatrzony w przyszłość, McCartney też, choć w przeciwieństwie do Lennona patrzył nam prosto w twarz, Ringo Starr zamyślony, jakby smutny i obawiający się artystycznego "niebytu", jedynie George Harrison uśmiechnięty, a wyraz twarzy zdawał się mówić o radości z odzyskanej wolności. Wspaniali muzycy przez tych kilka wspólnych lat stali się zakładnikami własnej wielkości, własnej muzyki i własnych fanów liczonych w setkach milionów.

Co ciekawe, już podczas nagrywania tej płyty każdy z muzyków miał materiał na własny krążek. Każdy był wybitnym artystą i każdy szukał czegoś więcej i jak to zazwyczaj bywa – każdy chciał zarabiać już tylko własne pieniądze i pracować na własny artystyczny rachunek.

Tym dwunastym krążkiem The Beatles powiedziało sobie i światu sakramentalne "Amen" - "Let It Be' - niech tak będzie... i stało się – Beatlesi przestali istnieć jako zespół – teraz każdy był już "sobie samemu" - nawiązując do ostatnich słów "Get Back", ostatniego utworu płyty:"I'd like to say thank you on behalf of the group and ourselves And I hope we passed the audition".

PP

Wejdź na strony serwisu specjalnego poświęconego artyście:

Jimi Hendrix – serwis specjalny w 80-lecie urodzin geniusza gitary

80 lat temu urodził się jeden z najwybitniejszych gitarzystów w historii rocka. Jimi Hendrix zmarł w wyniku zachłyśnięcia się wymiotami i zatruciem narkotykami. Szybkie życie gwizdy rocka przyniosło mu nie tylko sławę, ale także uzależnienia, które wywarły zgubny wpływ na zdrowie muzyka.

Urodzony talent

Przyszła gwiazda rock and rolla nie miała łatwego dzieciństwa. Hendrix urodził się 27 listopada 1942 roku w Seattle. W momencie przyjścia na świat jego ojciec stacjonował w bazie wojskowej w Alabamie. Matka oddała małego Jimiego na wychowanie do znajomych, sama jedynie go odwiedzała od czasu do czasu. Zaznał życia rodzinnego dopiero po zwolnieniu ojca z armii.

Jimi Hendrix już od najmłodszych lat przejawiał zapał do muzyki. Jak wspominał jego ojciec, jako dziecko imitował na miotle grę na gitarze. Zamienił miotłę na prawdziwy instrument w wieku 14 lat.

Jako nastolatek stawiał pierwsze kroki w muzyce i grał w lokalnych zespołach. Wejście w dorosłość Hendrixa nie należało jednak do łatwych. Miał liczne zatargi z prawem, które niemal doprowadziły go do więzienia. W 1961 roku groził mu wyrok nawet 10 lat więzienia. Za radą ojca wstąpił do armii, dzięki czemu dostał jedynie dwa lata w zawieszeniu.

Hendrix odbył służbę wojskową w 101. Dywizji Powietrznodesantowej, stacjonującej w Fort Campbell w stanie Kentucky. Nie zdołał jej ukończyć – został zwolniony przedterminowo z powodu urazu kręgosłupa, którego doznał w trakcie jednego ze skoków spadochronowych.

Początki kariery muzycznej

Po zakończeniu służby postanowił poświęcić się muzyce. Razem z Billym Coxem, kolegą z jednostki, założył zespół King Kasuals. Spędził kilka lat na południu Stanów Zjednoczonych koncertując z wykonawcami muzyki rhytm & blues. W 1964 roku wyjechał do Nowego Jorku, w którym zamierzał zdobyć sławę. Występował z różnymi zespołami i współpracował m.in. z legendarnym Little Richardem i B.B. Kingiem.

Przełomem dla Jimiego Hendrixa był rok 1966 roku. Został dostrzeżony w Nowym Jorku przez brytyjskich producentów muzycznych – Chasa Chandlera i Michaela Jeffreya. Przekonali go do wyjazdu do Londynu, w którym kariera muzyczna młodego gitarzysty nabrała rozpędu.

To tam pod koniec 1966 roku Jimi Hendrix wraz z basistą Noelem Reddingiem i perkusistą Mitchem Mitchellem założył zespół The Jimi Hendrix Experience, z którym odniósł swoje największe sukcesy muzyczne.

Jimi Hendrix wywarł w Wielkiej Brytanii ogromne wrażenie, m.in. ze względu na swój niezwykle ekscentryczny styl gry na gitarze. Grał trzymając instrument za głową, tarzał się po podłodze, potrafił nawet zagrać zębami. Zdarzało się, że Hendrix na koniec występu podpalał gitarę.

Gwiazda rocka

Już pierwszy singiel zespołu – "Hey Joe", okazał się wielkim hitem. Debiutancki album "Are You Experienced" odniósł sukces na listach przebojów w Wielkiej Brytanii i na świecie.

Uznanie w świecie rock and rolla potwierdził 4 czerwca 1967 roku, kiedy na koncercie z udziałem członków zespołu The Beatles zagrał tytułowy utwór z najnowszego albumu czwórki z Liverpoolu – "Sgt. Pepper’s Lonely Hearts Club Band". Jego aranżacja zachwyciła legendy rock and rolla.

W czerwcu 1967 roku The Jimi Hendrix Experience wystąpił po raz pierwszy w Stanach Zjednoczonych na festiwalu w Monterey. Żywiołowy gitarzysta podbił serca amerykańskiej publiczności. Występ, na którego zakończenie podpalił i zdemolował swoją gitarę, przeszedł do historii rocka. Natychmiast po festiwalu wyruszył w wyczerpującą trasę koncertową po Ameryce.

Począwszy od 1967 roku rozpoczął się złoty okres w działalności muzycznej Jimiego Hendrixa. The Jimi Hendrix Experience jeszcze w 1967 roku wydał kolejny album, zatytułowany "Axis: Bold as Love", a rok później "Electric Ladyland". Oba odniosły duży komercyjny sukces.

W 1969 roku Jimi Hendrix wraz z zespołem wystąpił na legendarnym festiwalu Woodstock. To wtedy Hendrix zagrał na gitarze hymn Stanów Zjednoczonych, imitując odgłosy wybuchów i syren. Był to protest muzyka przeciwko wojnie w Wietnamie.

Jeszcze przed występem na festiwalu Woodstock rozpadł się zespół The Jimi Hendrix Experience. Gitarzysta pod koniec roku wspólnie z Billym Coxem i Buddym Milesem założył grupę Band of Gypsys. Wydali jedną płytę, a w 1970 roku Hendrix powrócił do reaktywowanego w nowym składzie The Jimi Hendrix Experience. Billy Cox zastąpił Noela Reddinga na gitarze basowej.

Zespół latem 1970 roku wyruszył w kolejną trasę koncertową po Stanach Zjednoczonych i Europie.  Hendrix w wolnych chwilach pomiędzy występami przygotowywał swój następny album. Niestety nie zdążył go ukończyć – pracę nad wydawnictwem przerwała niespodziewana śmierć gwiazdy rocka.

– Był człowiekiem, który do końca życia eksperymentował. Był umówiony z Milesem Daviesem na nagranie wspólnego albumu. Moim zdaniem mielibyśmy dzisiaj od niego coś, czego nie jesteśmy w stanie nawet przewidzieć – mówił Piotr Metz w audycji z cyklu "Poranki w Trójce".

Szymon Antosik

Grupa założona w lipcu 1962 roku jest nadal aktywna i znajduje się na czwartym miejscu listy zespołów rockowych pod względem sprzedanych nagrań muzycznych w historii – ich łączna liczba przekroczyła już 250 milionów płyt. Pierwszy długogrający album w ich dorobku miał swoje dwie premiery – brytyjską i amerykańską. Nie byłoby w tym nic dziwnego gdyby nie fakt, że różniły się tytułami i zestawem utworów na pierwszej stronie płyty.

Obecnie nie ma chyba kraju na kuli ziemskiej gdzie nazwa tego zespołu nie byłaby znana, podobnie jak jeden z założycieli grupy i jej absolutny frontman Mick Jagger, który mimo podeszłego wieku nadal występuje razem z zespołem na scenach świata. Historia tej niesamowitej grupy, założonej niecałe dwa lata przed pierwszym longplayem wskazuje kilka istotnych faktów. Angielski krążek nie był pierwszym wydawnictwem zespołu. Jeszcze pod pierwotną nazwą Rollin' Stones, zaczerpniętą z utworu Muddy'ego Watersa, wydali kilka singli, głównie z coverami innych znanych utworów. Dopiero zmiana nazwy zespołu i pierwsze próby wypracowania własnego repertuaru pozwoliły na wydanie dużego krążka. Jest on o tyle ważny, że z miejsca umieścił grupę na tej samej orbicie co The Beatles, z tą jednak różnicą, że ich muzyka była znacznie ostrzejsza, o wiele bardziej agresywna... brzmiała właśnie jak "'lecące kamienie" (z języka angielskiego "rolling stones").

Jak przystało na prawdziwy longplay, na płycie znalazło się 12 utworów, po 6 z każdej strony. Z nich wszystkich tylko trzy były utworami własnymi zespołu: "Now I've Got a Witness", "Little by Little" i "Tell Me (You're Coming Back)". Co ciekawe grupa od początku przyjęła zasadę, że wszystkie utwory napisane i skomponowane wspólnie określać będzie autorstwem "Nanker Phelge". 

Portal Winyle-online.pl  dopisuje kilka istotnych faktów związanych z tą pierwszą płytą: "The Rolling Stones byli w czołówce brytyjskiej inwazji zespołów, które stały się popularne w USA w latach 1964-65. Początkowo zespół kojarzony był w równym stopniu nie tylko z muzyki, ale też z długich włosów, utożsamiany z młodzieńczą i buntowniczą kontrkulturą lat 60-tych. Krytyk Sean Egan twierdzi, że w ciągu roku od wydania swojego debiutanckiego albumu z 1964 roku, »byli postrzegani przez młodzież brytyjską, a następnie świat, jako przedstawiciele opozycji do starego, okrutnego porządku - antidotum na klasową, autorytarną kulturę«. Przyczynili się oni do uczynienia z bluesa głównej części rock & rolla oraz do zmiany międzynarodowego ukierunkowania kultury bluesowej na mniej wyrafinowany blues prezentowany przez artystów skojarzonych z Chess Records".

Na Wyspach ten pierwszy album cieszył się bardzo dużym powodzeniem i uznaniem krytyki, która wśród powodzi podobnych grup rockowych zauważała "spójny przekaz muzyczny i brzmieniowy". Płyta bardzo dobrze się sprzedawała także ze względu na niesamowicie żywiołowy charakter ich koncertów, o których zaczęły już krążyć legendy. Wiele z tych koncertów, w mniejszych lub większych salach klubowych i koncertowych, kończyło się awanturami lub regularnymi rozróbami. W wielu sytuacjach musiała interweniować policja.

Dziennik Gazeta Prawna dopisuje także kilka istotnych faktów z historii tego albumu i początków sukcesu Rolling Stonesów... czytamy tam: "Zespół, który wziął swoją nazwę z piosenki »Rollin' Stone« legendarnego bluesmana Muddy'ego Watersa, walczył o publikę z Beatlesami. W dniu premiery debiutanckiej płyty »The Rolling Stones« zespół - z Mickiem Jaggerem przy mikrofonie - pobił wyniki sprzedaży Beatlesów. I to wielokrotnie - »Rolling Stones« pierwszego dnia sprzedał się w stu tysiącach egzemplarzy. Beatlesi debiutancki album »Please, Please Me« wydali rok wcześniej. Pierwszego dnia rozeszło się sześć tysięcy sztuk".

Dziennik nawiązuje też do ważnych słów menedżera zespołu: "Stonesom pomogła nietypowa i przykuwająca uwagę okładka płyty. Menedżer zespołu Andrew Oldham wymyślił, żeby nie dawać na okładce ani nazwy zespołu, ani tytułu płyty. Jest na niej tylko mroczne zdjęcie pięciu Stonesów z posępnymi minami. Krążek przykuwał uwagę. Album znalazł się na pierwszym miejscu list przebojów na Wyspach i był tam przez 12 tygodni. W notce na płycie Oldham napisał: Rolling Stones to coś więcej niż grupa. Oni są stylem życia".

Taka właśnie fama dotarła na drugi kontynent – do Stanów Zjednoczonych. Publika tam nie była jeszcze w stanie przyjąć z entuzjazmem tego typu zachowań. Gazety rozpisywały się o nich jako o "najbardziej dzikiej grupie pod słońcem". Winne temu były agresywne brzmienie i często wykrzykiwane obscenizmy Micka Jaggera. Debiutancki album w Stanach Zjednoczonych poprzedzał pierwszą z dwóch tras koncertowych po drugiej stronie oceanu. Płyta ukazała się 30 maja, a trasa rozpoczęła w czerwcu. Tytuł płyty był zgoła inny niż w Europie i brzmiał "England's Newest Hitmakers", co w wolnym tłumaczeniu miało oznaczać najnowszych angielskich twórców hitów. Niestety płyta nie cieszyła się takim uznaniem jak na Wyspach.

Stonesi wrócili więc do Anglii i rozpoczęli kolejne tournée po kraju... u siebie czuli się jak ryba w wodzie - może ta ryba, o której przecież śpiewał Muddy Waters w swoim bluesie "Rollin'Stone" - poszukajcie, posłuchajcie – ciekawe przeżycie – zarówno Stonesi jak i Waters. Bez trudu znajdziecie ich utwory, też te pierwsze, w internetowych zasobach. Są i tak śmiałe opracowania historyczne, które twierdzą, że to właśnie zespół Rolling Stones dokonał prawdziwej rewolucji muzycznej i rockowej w historii XX wieku.

PP

Symbol wolności

Drogę tę nazywa się też "Blues Highway" i pojawia się ona nie tylko w licznych utworach muzycznych, ale też w filmie, literaturze, malarstwie i innych sztukach. Droga ta, podobnie jak płyty Boba Dylana, stała się w kulturze amerykańskiej symbolem wolności, podróżowania, niezależności i szansy na wyrwanie się z zaściankowego życia. Dylan w młodości podróżował tą drogą, a jej reminiscencje zawarł na wydanym albumie.

Trzeba dodać, że poszczególne utwory tego albumu w swoisty sposób nawiązują do idei buntu. Takim właśnie buntem była w całości i przeciwko amerykańskiej stabilizacji, kultury konsumpcyjnej, ale też przeciwko fanom artysty, którzy zarzucali mu skierowanie się w stronę muzyki bardziej popularnej, bo elektronicznej. Tak, ta płyta jest pierwszą taką płytą w dorobku artysty. Jednak każdy utwór doczekał się wielu różnych wersji, by znaleźć się w tym zestawieniu.

Dylan nie był zbyt zadowolony z osiąganego brzmienia. Jednak efekt końcowy doczekał się światowego uznania, wielu pozytywnych recenzji i miejsca na światowych listach przebojów. Dość powiedzieć, że notowania poczytnego amerykańskiego magazynu "Rolling Stone" umieściły ją w 2003 roku na 4. miejscu wszech czasów, kiedy brytyjski "Mojo" w 1995 roku sklasyfikował go na 5. miejscu.

"Like a Rolling Stone"

Na płycie, po obu stronach, znajdziemy kapitalne utwory sięgające stylistyką do nowych brytyjskich brzmień The Rolling Stones, The Yardbirds, a także The Animals, natomiast tekstami do tak bardzo zakorzenionej w Stanach Zjednoczonych tradycji "kultury drogi". Longplay otwiera słynny utwór "Like a Rolling Stone", który przez jednych odczytywany jest właśnie "jak toczący się kamień" po drodze życia, a przez innych jako metafora życia, które z dobrobytu rzuca bohaterkę utworu w nieuporządkowany świat narkotyków, w staczanie się przepaść niebytu. Niektórzy widzieli w utworze tym bardzo konkretne nawiązania do znanych osób, m.in. do Endy Warhola. Warto dodać, że wg wspomnianego wcześniej pisma "Rolling Stone" w 2004 roku została piosenka ta sklasyfikowana na 1. miejscu listy 500 najwspanialszych utworów wszech czasów.

Płyta w całości ma charakter bluesowy i nawiązuje do tematów drogi. Trzeba dodać, że większość utworów ma dość ponury charakter, a nawet surrealistyczne odniesienia. Świat muzyki jednak przyjął ten krążek niezwykle pochlebnie. Zachwycali się nim Paul McCartney i John Lennon mówiąc: "Było piękne. Pokazał nam wszystkim, że można pójść jeszcze dalej". Młodziutki wtedy Bruce Springsteen, jak to później opisywał: "Poczułem się jakby ktoś wykopem otworzył drzwi do mojego umysłu". Natomiast znany już wtedy Frank Zappa stwierdził: "Chciałem rzucić granie, bo poczułem, że po tym utworze nie można już nagrać nic więcej".

Warto odszukać w wielu miejscach w Internecie i całą płytę i pojedyncze utwory, z "Like a Rolling Stone" na czele i odsłuchać je jeszcze raz - może niektórym oczy ponownie otworzą się na muzykę lat 60.

PP