Turcja z problemami gospodarczymi. Erdogan walczy z dyplomatycznym wykluczeniem kraju

Trzy i pół roku po oskarżeniu przywódców Arabii Saudyjskiej o morderstwo i prowadzenie pozorowanego procesu w sprawie zabójstwa dziennikarza Jamala Khashoggiego, prezydent Turcji Tayyip Erdogan planuje w czwartek podróż do królestwa Zatoki Perskiej w celu naprawienia stosunków gospodarczych między krajami.

2022-04-28, 08:10

Turcja z problemami gospodarczymi. Erdogan walczy z dyplomatycznym wykluczeniem kraju — Turcja umocniła się na pozycji lidera wakacyjnych wyborów Polaków z wynikiem 31 proc., wyprzedzając Grecję (24 proc.).Foto: shutterstock/ Julia Kuzenkova

Khashoggi, krytyk saudyjskiego rządu, został zabity przez saudyjski oddział uderzeniowy w konsulacie królestwa w Stambule w 2018 roku. Erdogan oskarżył wówczas "najwyższe szczeble" saudyjskiego rządu o wydanie rozkazu i potępił proces sądowy w Rijadzie, odmawiając jednocześnie podzielenia się z nim dowodami z obawy przed manipulacją.

W obliczu pogłębiających się problemów tureckiej gospodarki i zbliżających się trudnych wyborów Erdogan dąży do poprawy napiętych stosunków dyplomatycznych z Ankarą. Podróż jest kulminacją trwających od miesięcy starań Ankary o naprawę stosunków z Rijadem po tym, jak Arabia Saudyjska nałożyła nieoficjalny bojkot na turecki import w związku ze stanowiskiem tego kraju w sprawie zabójstwa Khashoggiego.

Turcja w izolacji dyplomatycznej

Decyzja Ankary z tego miesiąca o przeniesieniu własnej sprawy sądowej w związku z morderstwem do Rijadu na żądanie królestwa została skrytykowana przez grupy prawników i opozycję. Analitycy i dyplomaci twierdzą jednak, że zbliżenie było bardzo potrzebne, biorąc pod uwagę izolację dyplomatyczną, w jakiej znalazła się Turcja.

- Turcja nie może kontynuować tej gry o strefy wpływów, którą prowadzi od początku arabskiej wiosny - powiedział Birol Baskan, mieszkający w Turcji pracownik naukowy Middle East Institute z siedzibą w Waszyngtonie.

REKLAMA

W ostatnich latach Turcja utworzyła bazy wojskowe w Katarze i Somalii, mimo sprzeciwu podmiotów regionalnych. Stanowisko Ankary w sprawie konfliktów w Syrii, Libii, Górskim Karabachu i innych miejscach, a także zakup rosyjskich systemów obronnych, również spowodowały tarcia z sąsiadami i sojusznikami z NATO.

- Agresywna polityka zagraniczna Turcji i jej samouwielbienie doprowadziły do jej wykluczenia - powiedział Baskan, dodając, że warunki ekonomiczne wymusiły zmianę podejścia.

Ankara określa swoją politykę zagraniczną jako "przedsiębiorczą i humanitarną", a minister spraw zagranicznych nazwał rok 2022 "rokiem normalizacji" dla Turcji. Rząd oświadczył, że decyzja o procesie Khashoggiego nie miała charakteru politycznego. Przed tą decyzją minister spraw zagranicznych Mevlut Cavusoglu powiedział, że warunki "współpracy sądowej" z Rijadem nie zostały wcześniej spełnione, ale teraz strony je realizują. Nie powiedział, co się zmieniło.

Handel Unii Europejskiej z Turcją. Źródło: PAP

Niekonwencjonalna polityka monetarna

Gospodarka Turcji od lat boryka się z problemami, a pod koniec 2021 roku wybuchł kryzys lira, spowodowany nieortodoksyjną polityką monetarną, popieraną przez Erdogana. Od tego czasu Ankara szuka sposobów na złagodzenie presji poprzez zbliżenie z zagranicą. Oprócz istniejących umów o wymianie walut z Chinami, Katarem, Koreą Południową i Zjednoczonymi Emiratami Arabskimi - o łącznej wartości 28 mld USD - Ankara rozważa zawarcie umowy z Rijadem. Szuka również inwestycji i kontraktów podobnych do tych zawartych z Abu Zabi. W środę turecki minister finansów Nureddin Nebati powiedział, że omówił współpracę i wymienił poglądy na temat gospodarki, handlu i inwestycji ze swoim saudyjskim odpowiednikiem.

REKLAMA

Po tym, jak jej polityka zagraniczna doprowadziła do jej izolacji w regionie i poza nim, Turcja rozpoczęła w 2020 roku ofensywę wdzięku, aby naprawić stosunki z zrażonymi rywalami, zwracając się do Egiptu, Zjednoczonych Emiratów Arabskich, Izraela i Arabii Saudyjskiej.

Starania z Kairem jak dotąd nie przyniosły większych postępów, ale normalizacja stosunków ze Zjednoczonymi Emiratami Arabskimi i Izraelem poprawiła więzi handlowe i dyplomatyczne. Stosunki z Rijadem pozostawały chłodne, gdyż królestwo szukało rozwiązania sporu o Khashoggiego. Ankara domagała się ścigania wyższych urzędników saudyjskich za zabójstwo, krytykując jako niewystarczający saudyjski wyrok skazujący osiem osób na kary od siedmiu do dwudziestu lat pozbawienia wolności.

Biznes liczy na współpracę

Od tego czasu jednak zdecydowanie złagodziła ton, mówiąc, że nie ma żadnych dwustronnych problemów z Rijadem. Ankara nieśmiało zareagowała również na raport amerykańskiego wywiadu, w którym stwierdzono, że książę Mohammed zatwierdził zabójstwo. Rijad zaprzeczył jakoby książę był w to zamieszany i odrzucił wnioski raportu. Po powrocie sprawy Khashoggiego do Rijadu i zrewidowaniu przez Turcję swojej polityki regionalnej, analitycy i urzędnicy uważają, że usunięte zostały polityczne przeszkody na drodze do normalizacji stosunków z Arabią Saudyjską i zakończenia bojkotu handlowego.

Tureccy eksporterzy wierzą, że bojkot, który ograniczył ich eksport do Arabii Saudyjskiej o 98 proc., zostanie teraz zakończony. Żadna ze stron nie potwierdziła jeszcze możliwości wznowienia handlu. - Obecnie trwają rozmowy między firmami, nawiązaliśmy też kontakt z naszymi dawnymi klientami - powiedział Hasan Gumus, prezes firmy rolniczej Yayla Agro, dodając, że po wznowieniu handel szybko wróci do dawnego poziomu.

REKLAMA

- Kryzys, jaki Turcja miała z Arabią Saudyjską, już się skończył. Erdogan może zabezpieczyć pewne kontrakty kapitałowe i państwowe. Jest to poważny zwrot w polityce zagranicznej, ale będzie to dobre dla Turcji - powiedział Baskan z Middle East Institute.