"Polski El Greco". "Trudno uwierzyć, że nikt wcześniej nie sięgnął po tę historię"

Anna Bilińska-Bohdanowicz - pierwsza polska malarka ciesząca się międzynarodową karierą. Alicja Halicka - ukrywająca swą twórczość przed mężem. Mela Muter - ulubiona portrecistka paryskich elit międzywojnia. Maria Dulębianka - propagatorka równouprawnienia kobiet. To tylko kilka bohaterek najnowszej książki Sylwii Zientek, która opisuje życie polskich malarek XIX i XX wieku, zamieszkujących Montparnasse - słynną artystyczną dzielnicę Paryża.

Dlaczego autorkę zainteresowało Montparnasse? Jak mówiła, w XIX wieku artyści przeprowadzali się na lewy brzeg Sekwany ze względu na niższe koszty utrzymania. - To miejsce później stało się centrum artystycznego świata. Każdy twórca chciał przez chwilę posmakować tej atmosfery, usiąść w którejś ze słynnych kawiarni i porozmawiać z innymi artystami. Tam trzeba było się pokazać przynajmniej na chwilę - opowiadała.

Czytaj też:

• Obrazy Anny Bilińskiej w Muzeum Narodowym w Warszawie
• Malowanie ikon jako świadectwo wiary Mateusza Środonia

Marek Sołtysik: jestem otoczony książkami z dziedziny sztuki pięknej

W Montparnasse pojawiły się także artystki polskiego pochodzenia. - One wyjeżdżały z Polski rozbiorowej, bo ani w Warszawie, ani w Krakowie nie mogły się uczyć na uczelniach wyższych. Chcąc zostać profesjonalną artystką musiały wyjechać za granicę, a Paryż oferował najwięcej, jeśli chodzi o dostęp kobiet do rynku sztuki - wyjaśniła Sylwia Zientek.

Ich życie w Paryżu nie należało jednak do prostych. Z jednej strony trzeba było mieć odpowiednie środki na edukację i utrzymanie. Z drugiej zaś, świat malarstwa wciąż należał do mężczyzn. - Kobieca sztuka w tamtych czasach była traktowana z pogardą. W książce przytaczam wiele wypowiedzi artystów, deprecjonujących sztukę wykonywaną przez kobiety. W zasadzie zwracano uwagę tylko na obrazy określane jako męskie.

- Te panie, które malowały trochę subtelniej, używały pastelowych barw czy koncentrowały się na martwej naturze i pejzażach absolutnie nie były traktowane jako te, które są w stanie dorównać mężczyznom. Ja z wielkim podziwem śledziłam ich losy i jestem przekonana, że determinacja tych kobiet była naprawdę ogromna - opowiadała Sylwia Zientek.

***

Tytuł audycji: Wybieram Dwójkę

Prowadził: Jakub Kukla

Goście: Sylwia Zientek (pisarka, autorka książki "Polki na Montparnassie")

Data emisji: 13.07.2021

Godzina emisji: 16.30

am

W jakim celu powstało tak zadziwiające dzieło? Czy była to predella ołtarzowego retabulum, czy obraz do Grobu Pańskiego w kościelnej kaplicy, a może element wieńczący epitafium?

Obraz Hansa Holbeina "Martwy Chrystus" z 1521 roku wywarł niezmierne wrażenie na Fiodorze Dostojewskim, w pamiętniku jego żony znajduje się opis emocji pisarza, który, poruszony siłą malowidła, wszedł na krzesło, aby mu się bliżej przyjrzeć. Anna Dostojewska bała się, aby silne emocje nie wywołały u męża ataku epilepsji.

Obraz został opisany w "Idiocie" – książę Myszkin zobaczył jego reprodukcję w domu Rogożyna. Rozmawiają o dziele Holbeina, a potem w myślach Myszkina pojawia się przekonanie, że wizerunek tego rozkładającego się trupa może doprowadzić do utraty wiary. Holbein celowo jednak zaakcentował ziemską, a nie boską naturę Chrystusa.

***

Tytuł audycji: Jest taki obraz

Prowadził: Michał Montowski

Gość: dr Grażyna Bastek (historyk sztuki)

Data emisji: 1.08.2021

Godzina emisji: 14.45