Drugi cykl gawęd nagranych przez Iwonę Malinowską w 2002 roku.

W czerwcu przypomnieliśmy pierwszy cykl gawęd zmarłego Artysty - reżysera, scenografa, autora scenariuszy, długoletniego dyrektora warszawskiego Teatru Studio, a także malarza, współzałożyciela Galerii Sztuki Studio, profesora warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych. Józef Szajna wspominał wówczas swoje dzieciństwo i młodość, na których trwałe piętno odcisnęła II wojna światowa: pobyt w obozach koncentracyjnych w Oświęcimiu i Brzezince oraz w obozie w Buchenwaldzie. W drugim cyklu słuchacze dowiedzą się, jak kształtowała się jego biografia artystyczna. W pierwszym odcinku zaś - w jakich okolicznościach  powitał zakończenie wojny.

Odc. 2.: Józef Szajna, po zdaniu matury w Maczkowie, wraca do Polski z zamiarem podjęcia studiów- ten krok uważa za terapię poobozową a także za etap  ułatwiający mu dalsze, samodzielne życie. Już rodzą się w nim zainteresowania plastyczno-teatralne, które ułatwiają wybór kierunku studiów....     

Odc. 3.: W trzecim odcinku Józef Szajna wspomina swoje pierwsze sukcesy i porażki. Za realizację "Rewizora" Gogola został zwolniony z teatru w Nowej Hucie. Pierwsze sukcesy zaczął odnosić za granicą jako plastyk i autor scenografii. Wówczas zaproponowano mu objęcie dyrekcji Teatru Klasycznego w Warszawie...

„Głosy z przeszłości: Józef Szajna:

5 grudnia minęła 20. rocznica śmierci Teodora Parnickiego. W "Głosach z przeszłości" przypominamy archiwalne nagrania pisarza, który w czerwcu 1980 roku opowiadał Marii Sawickiej o tym, jak stał się pisarzem.

W cyklu „Głosy z przeszłości” -  cztery gawędy Franciszka Starowieyskiego, zmarłego w lutym tego roku znakomitego malarza, grafika, pedagoga, współtwórcy polskiej szkoły plakatu. Artysta opowiada w nich o swojej rodzinie i jej ziemiańskich tradycjach, o życiu i wychowaniu dzieci w przedwojennym dworze, o swoich pierwszych fascynacjach kolorem i malarstwem, a także o wojnie i okupacji oraz o załamaniu się całego dawnego porządku społecznego.

Gawędy zostały nagrane w roku 1999 przez Witolda Malesę.

W cyklu Głosy z przeszłości - wspomnienia Jana Nowaka Jeziorańskiego utrwalone dla programu II Polskiego Radia przez Bożenę Markowską.

Legendarny emisariusz Polskiego Państwa Podziemnego z czasów okupacji, po wojnie Dyrektor Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa. Wychowany w rodzinie o głębokich tradycjach patriotycznych, wśród wciąż żywej pamięci o przodkach walczących w Powstaniach Narodowych.

W Zapiskach ze współczesności  nagranych w 2003 roku dzielił się swoimi przemyśleniami z przeszłości, opowiadał o wydarzeniach, które miały szczególne znaczenie w jego życiu. Część zapisu została zrealizowana w szpitalu, gdyż już wtedy był on bardzo chory.

Jan Nowak Jeziorański mówi o tym, jak tradycja walki o niepodległość oddziaływała na jego postrzeganie rzeczywistości. Sięgając pamięcią do czasu wojny polsko–sowieckiej 1920 r., wspomina dni pełne niepokoju i lęku, będące udziałem nie tylko dorosłych, ale również dzieci. Opowiada także o ludziach, którzy w czasach młodości wywarli wpływ na kształtowanie się jego osobowości. Wśród nich byli: marszałek Józef Piłsudski, Eugeniusz Kwiatkowski – twórca idei powstania polskiego portu w Gdyni; później zaś, w czasie studiów w Poznaniu - znakomici ekonomiści: Edward Taylor i Czesław Znamierowski.

We wrześniu 1939 r. marzenia Jeziorańskiego o karierze naukowej legły w gruzach. Wojna przyniosła konieczność sprostania nowym wyzwaniom: działalności dywersyjnej na terenach okupowanych przez Niemców, misji emisariusza Państwa Podziemnego i walce w Powstaniu Warszawskim. Po wojnie pracy w Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa.

W tym tygodniu w Głosach z przeszłości - Melchior Wańkowicz. Wspomnienia i refleksje autora "Szkiców spod Monte Cassino" przypomnimy z okazji 35. rocznicy śmierci pisarza, która przypada 10. października.

Gawęda 1.: O po powrocie do Polski z emigracji - nagranie z roku 1959

Gawęda 2.: O polskich kompleksach i dziwactwach - wspomnienie pierwszej wizyty w Polsce w roku 1956  - nagranie z roku 1959

Gawęda 3.: "Mój debiut literacki" - o kolejnych etapach pracy pisarskiej  do Polski z emigracji - nagranie z roku 1959

Gawęda 4.: Opowieści o różnych spotkaniach z czytelnikami w Ameryce i w Polsce - nagranie z roku 1960

Gawęda 5.: Podsumowanie własnego życia i twórczości - nagranie z roku 1974 (roku śmierci)

Audycję z materiałów archiwalnych audycję opracowała Bogumiła Prządka.

W audycji Głosy z przeszłości - Krzysztof Zaleski - reżyser, dyrektor naszego Programu i Teatru Polskiego Radia, który odszedł od nas w ubiegłym tygodniu.

Przypominamy cykl jego gawęd wspomnieniowych, nagrany przez Hannę Bielawską w roku 2001.  

Gaw. 1.: O poszukiwaniu własnej tożsamości oraz wspomnienia z lat 50. i 60., okresu szkoły i studiów polonistycznych na Uniwersytecie Warszawskim.

Gaw. 2.: O fascynacjach literackich i teatralnych i o poszukiwaniu własnej drogi zawodowej i twórczej

Gaw. 3.: O studiach na Wydziale Reżyserii, o wchodzeniu w zawód reżysera teatralnego i o najważniejszych spektaklach, zrealizowanych w latach 70. i 80.

Gaw. 4.: O swojej aktorskiej współpracy z filmem - oraz refleksje na temat starego i aktualnego kina

Gaw. 5.: O przyjaźni i przyjaciołach

Redaktor i publicysta podejmujący najważniejsze dla Kościoła i Polski tematy, działacz katolicki i członek międzynarodowych organizacji, rozmówca i korespondent Papieża... Oglądany z tej perspektywy, Jerzy Turowicz jawi się – i słusznie – jako postać pomnikowa, człowiek, który wpłynął na kształt polskiego życia publicznego i polskiego katolicyzmu. W tym obrazie brakuje jednak czegoś istotnego. Nie tylko jego skromności, wręcz nieśmiałości – połączonej, kiedy było trzeba, ze zdolnością do stanowczych rozstrzygnięć – i jego uśmiechu. Przede wszystkim jego wielkiej pasji, jaką były literatura i sztuka - tak pisze w 10 rocznicę śmierci Redaktora Tomasz Fijałkowski w "Tygodniku Powszechnym".

W tym tygodniu w Głosach z przeszłości przypomnimy gawędy Jerzego Turowicza. Zapraszamy od poniedziałku do czwartku o godz. 11.45.

Ostatni premier Rządu Polskiego na uchodźstwie.

W latach 1940-1942 był więźniem sowieckich łagrów w Kozielsku i na Półwyspie Kolskim.

Jako oficer II Korpusu W.P. gen. Andersa brał udział w bitwach o Monte Cassino, Anconę i Bolonię. Po wojnie uhonorowany wieloma najwyższymi odznaczeniami polskimi i brytyjskimi. Otrzymał również tytuł honorowego obywatela swojego rodzinnego miasta - Suwałk.

Zmarł w roku 2005 w Worcestershire.

Jego wspomnienia nagrała w roku 1996 Ewa Prządka.

W Głosach z przeszłości, w cyklu "Pierwsze dni wolności" przypomnimy dziś wspomnienia zmarłego w listopadzie ubiegłego roku Jana Tyszkiewicza, trzeciego spośród piątki dzieci Władysława Tyszkiewicza i Róży z Tarnowskich.

Dziennikarz radiowy, kompozytor i pisarz, autor wspomnień „Arystokrata bez krawata”, powieści „Kareta asów”, a także zbioru rozmów z artystami „Gwiazdy i melodie”, niezwykle barwna postać, był wieloletnim współpracownikiem Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa, na antenie której prowadził popularne audycje muzyczne.

Był więźniem obozu koncentracyjnego w Dachau w latach 1944-1945. Tam też zastał go koniec wojny. Po wojnie pozostał zagranicą. Pracę w Radio Wolna Europa rozpoczął w latach pięćdziesiątych jako spiker. Od 1961 kierował jej działem muzyczno-rozrywkowym.

Do historii przeszły jego programy „Godzina bez kwadransa” i „Klub przebojów”. Przeprowadzał wywiady z wybitnymi muzykami jazzowymi: Ellą Fitzgerald, Louisem Armstrongiem, Countem Basie i Dukem Ellingtonem. Był także kompozytorem i autorem tekstów piosenek. Światową sławę zyskał utwór „Song for a Better Tomorrow” („Modlitwa dziecka o lepsze jutro”). W 1975 roku otrzymał obywatelstwo amerykańskie.

Zmarł Józef Szajna, malarz, scenograf, reżyser i profesor Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. Miał 86 lat.

Józef Szajna był wybitnym artystą, reżyserem, scenografem, malarzem, grafikiem oraz teoretykiem sztuki.Józef Szajna udzielił ostatniego wywiadu radiowego 28.01.2008 r. w Sygnałach Dnia w rozmowie z Jackiem Karnowskim:  

W 1971 roku został dyrektorem i kierownikiem artystycznym Teatru Klasycznego, obecnie Centrum Sztuki Studio. Zrealizował tam przedstawienia, które przyniosły mu uznanie na całym świecie ze względu na swoje nowatorstwo. Spektakle takie jak "Witkacy", "Replika" czy "Dante" grane były na kilkudziesięciu międzynarodowych festiwalach i gościnnych występach na świecie.

Działalność Szajny nigdy nie ograniczała się do twórczości plastycznej czy reżyserskiej. Od ukończenia studiów był pedagogiem w krakowskiej, a później w warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych. Prowadzone przez niego w latach osiemdziesiątych Studium Scenografii wykształciło wielu polskich i zagranicznych artystów.
Józef Szajna współpracował z wieloma teatrami w Polsce, między innymi z Teatrem Starym w Krakowie, Teatrem Współczesnym we Wrocławiu i Teatrem Polskim w Warszawie. Wystawiał również swoje spektakle na scenach zagranicznych: ęłęów Anglii, Niemczech i Hiszpanii.

Artysta, były więzień obozów koncentracyjnych w Auschwitz i Buchenwaldzie, jest pomysłodawcą wzniesienia w Oświęcimiu Kopca Pamięci i Pojednania, który ma być dziełem ponadwyznaniowym, niosącym przesłanie pokoju na cały świat.

Profesor był dwukrotnie skazany na śmierć i niemal cudem jej uniknął. To doświadczenie silnie wpłynęło na jego dzieła, stanowiące protest przeciwko zniewoleniu człowieka. Na temat jego twórczości zrealizowano kilkanaście filmów, wydano też kilka monografii.

Józef Szajna był laureatem wielu prestiżowych nagród teatralnych i plastycznych oraz odznaczeń państwowych. Za całokształt osiągnięć teatralno-malarskich w 1982 roku otrzymał "Złotego Centaura", międzynarodową nagrodę przyznawaną przez Accademia Italia. W 1995 roku został laureatem Nagrody Fundacji Alfreda Jurzykowskiego z Nowego Jorku.

Artysta był członkiem międzynarodowych stowarzyszeń artystów, między innymi, włoskiej Akademii Sztuki i Pracy, przewodniczącym Stowarzyszenia Kultury Europejskiej oraz honorowym członkiem Association Internationale des Arts Plastiques.