• W Muzeum Miasta Łodzi można oglądać wystawę pt. "Paweł Klecki i muzyka Łodzi" w 50. rocznicę śmierci artysty.
• Paweł Klecki to światowej sławy skrzypek, dyrygent i kompozytor, a prywatnie przyjaciel Aleksandra Tansmana i Juliana Tuwima.
• Po II wojnie światowej Paweł Klecki podjął także współpracę ze słynnym pianistą Arturem Rubinsteinem.

W Łodzi można oglądać wystawę "Paweł Klecki i muzyka Łodzi", przygotowanej przez Muzeum Miasta Łodzi w 50. rocznicę śmierci artysty. To pierwsza ekspozycja poświęcona niezwykłemu skrzypkowi, światowej sławy dyrygentowi i jednemu z najwybitniejszych kompozytorów XX wieku.

Paweł Klecki - łodzianin z urodzenia

Paweł Klecki pochodził z Łodzi, a po II wojnie światowej na stałe zamieszkał w Szwajcarii.

- Łodzianinem był nie tylko z urodzenia, pamiętał o Łodzi całe życie. Mało tego, na tyle, na ile mógł, szczególnie po II wojnie światowej, do Łodzi wracał, a nawet później, po odwilży, po październiku 1956 roku rzeczywiście udało mu się przyjechać do Państwowej Filharmonii w Łodzi - mówił dr Wojciech Wendland.

Kariera w Berlinie

Nasz gość przekonywał, że artystą europejskiego formatu Paweł Klecki okazał się już w latach 20. XX wieku.

- Berlin rzeczywiście był wtedy jedną ze stolic muzyki zaraz po Wiedniu, a obok Paryża, a Klecki zbliżył się do Wilhelma Furtwänglera - wyjaśniał dr Wojciech Wendland. Wilhelm Furtwängler był niemieckim dyrygentem i kompozytorem związanym z Berliner Philharmoniker. - No ale po II wojnie światowej ta kariera nabrała rzeczywiście formatu światowego i ten horyzont został rozszerzony właściwie na wszystkie kontynenty świata - dodał nasz gość.

Czytaj także:

• Paweł Klecki - znany jako legendarny dyrygent, zapomniany jako kompozytor
• Paweł Klecki i jego rękopis znaleziony w Mediolanie

Starszy kolega i mistrz Artur Rubinstein

Dr Wojciech Wendland dodał również, że Łódź w początkach XX wieku przeżywała swój gospodarczy i kulturalny rozkwit, a także obfitowała w wielkie talenty muzyczne.

- W kontekście naszej rozmowy wymieniłbym starszego kolegę, jeśli tak można powiedzieć, ja bym powiedział  - mistrza - i tak też mówił i pisał Klecki, czyli Artura Rubinsteina. Tuż po wojnie Paweł Klecki podjął współpracę z tym wielkim pianistą. No ale przecież zaczynał u boku Aleksandra Tansmana, trzy lata od niego starszego, ponieważ razem współtworzyli pierwszy, historyczny skład Łódzkiej Orkiestry Symfonicznej w 1915 roku - przypominał dr Wojciech Wendland.

Lata 20. XX wieku to dla Pawła Kleckiego czas muzycznego rozwoju

Klecki, Tansman, Tuwim - trzej muszkieterowie z Łodzi

Jak opowiadał nasz gość, 15-letni wówczas Paweł Klecki zasiadł w grupie pierwszych skrzypiec, natomiast Aleksander Tansman wykonywał na fortepianie głos harfy. - Na harfę wówczas orkiestry jeszcze nie było stać , pomimo że jej patronem był bardzo zamożny fabrykant Karol Scheibler. No a trzecim z "muszkieterów" - rzeczywiście byli trochę jak papużki nierozłączki - był Julian Tuwim - dodał kurator wystawy.

W późniejszych latach drogi trzech przyjaciół się rozeszły, jednak - jak piszą organizatorzy wystawy - każdy "taszczył za sobą miasto Łódź", by użyć frazy Tuwima, na swój sposób i przez całe życie, niosąc w sobie tę muzykę młodości. Rozbrzmiewała na wszystkich kontynentach świata, tyleż naznaczona piętnem życiowych trudów, co wybitną indywidualnością wielkich łodzian i ową zawsze młodzieńczą, nawet w późnym wieku, l’amour de la vie.

Ekspozycję "Paweł Klecki i muzyka Łodzi" można oglądać w Muzeum Miasta Łodzi w Pałacu Poznańskiego do 10 marca 2024 roku.

***

Tytuł audycji: Wybieram Dwójkę

Prowadził: Jakub Jamrozek

Gość: dr Wojciech Wendland, kurator wystawy "Paweł Klecki i muzyka Łodzi"

Data emisji: 12.10.2023

Godzina emisji: 16.30

mgc

• "Arkadia" - to tytuł wystawy, która 17 listopada br. zostanie otwarta w Muzeum Narodowym w Warszawie.
• O ekspozycji opowiedziała w Dwójce jej kuratorka: dr hab. Agnieszka Rosales Rodríguez.
• W Muzeum Narodowym będzie można oglądać obrazy, rzeźby, rysunki i ryciny, fotografie i rzemiosło artystyczne pochodzące z muzeów polskich i zagranicznych, które nawiązuje do tytułu wystawy.

Artystyczne nawiązania do mitu arkadyjskiego będzie można podziwiać w dziełach sztuki z okresu od wczesnego renesansu do współczesności. Wystawę pt. "Arkadia" tworzą dzieła bardzo różnorodne - obrazy, rzeźby, rysunki i ryciny, fotografie i rzemiosło artystyczne pochodzące z muzeów polskich i zagranicznych.

Arkadia, Eden, Wyspy Szczęśliwe czy Pola Elizejskie

Mit o Arkadii wprowadził do kultury rzymski poeta Wergiliusz żyjący w I wieku p.n.e.

- To on stworzył ów ideał pięknego miejsca o bujnej przyrodzie i szczęśliwych pasterzach śpiewających o miłości - przypomniała dr hab. Agnieszka Rosales Rodríguez. - Ale w istocie Arkadia to jedno z imion toposu miejsca szczęśliwego, który znamy także pod nazwą biblijnego Edenu, Wysp Szczęśliwych, Pól Elizejskich, ogrodów króla Alkinoosa. Można mnożyć te przykłady, ale wszystkie one wyrażają tę samą potrzebę odnalezienia lepszego miejsca, w którym człowiek będzie mógł realizować swoje marzenia - dodała.

Zobacz zwiastun:

(Muzeum Narodowe w Warszawie/YouTube)

"Tańczący satyr" - zapowiedź cierpienia

Dzieła zgromadzone na wystawie pochodzą z najróżniejszych okresów historycznych obejmujących czasy od starożytności do współczesności. Ekspozycję otwiera rzeźba "Tańczący satyr" - rzymska kopia greckiego oryginału - która ma "wprowadzać w tajemnicę tego pozoru, jakim jest kraina szczęścia, młodości i miłości".

- "Tańczący satyr", który kojarzy się z pijaństwem, rozwiązłości, tańcem i życiem, ulokowany jest bowiem obok pięknego obrazu Jacka Malczewskiego "Thanatos". To rodzima wersja tematu "et in Arcadia ego", zwiastującego  śmierć w tej krainie szczęścia. Od początku bowiem, od "Bukolik" Wergiliusza, w Arkadii obecne było cierpienie i ten motyw przewodni także powraca w narracji tej wystawy aż do końca.

Czytaj także:

• Wystawa "Picasso" w Muzeum Narodowym w Warszawie. Rozmowa z dr Anną Manicką
• Picasso w Warszawie. Wystawa w Muzeum Narodowym

Lorrain, Siemiradzki, Mehoffer

Na wystawie pojawiają się także takie nazwiska jak Claude Lorrain, François Boucher, Camille Corot, Henryk Siemiradzki czy Józef Mehoffer. Nie brakuje też dzieł artystów współczesnych, a także prac najmłodszego pokolenia twórców i kolektywów artystyczno-społecznych.

Wystawę "Arkadia" będzie można oglądać w Muzeum Narodowym w Warszawie od 17 listopada tego roku do 17 marca 2024.

***

Tytuł audycji: Wybieram Dwójkę

Prowadził: Jakub Jamrozek

Gość: dr hab. Agnieszka Rosales Rodríguez (kuratorka wystawy "Arkadia" w Muzeum Narodowym w Warszawie)

Data emisji: 16.10.2023

Godz. emisji: 16.30

mgc

• Wystawy immersyjne cieszą się coraz większym powodzeniem. W Dwójce ten fenomen skomentowała historyczka sztuki dr Grażyna Bastek.
• Ekspozycje te, dzięki specjalnej technologii, powodują wrażenie wniknięcia w wirtualną rzeczywistość. Nie są tam prezentowane autentyczne dzieła sztuki, a jedynie ich zdjęcia i nagrania.
• W Polsce dostępne były już m.in. wystawy oparte na twórczości takich artystów, jak Vincent van Gogh, Claude Monet czy Frida Kahlo.

ZOBACZ WIDEO:

(Facebook/Dwójka - Program 2 Polskiego Radia)

Moda na organizowanie wystaw immersyjnych przyszła do nas z Zachodu, m.in. Wielkiej Brytanii. Aktualnie w stolicy można zagłębić się w świat życia i twórczości Fridy Kahlo. Wcześniej w ten sposób publiczność eksplorowała dzieła takich twórców, jak Michał Anioł (freski z Kaplicy Sykstyńskiej), Vincent van Gogh czy francuscy impresjoniści.

Spektakle o niczym

Rok temu Piotr Starzyński na łamach "Polityki" zadał pytanie, czy to jest nieuchronna droga muzealnictwa związana z nowoczesnością, czy też ślepa uliczka.

- To trudne pytanie, bo ja uważam, że nowoczesne instytucje kultury, w tym muzea i to wielkie muzea światowe, powinny nadążać za możliwościami, jakie daje współczesna technologia, wirtualna rzeczywistość, immersja. Problem tylko w tym, w jaki sposób korzystać z tych środków, bo można robić wielkie spektakle o niczym. I dla mnie pewne wystawy immersyjne to są spektakle o niczym, ale można też korzystać z tego w sposób bardzo świadomy - mówiła dr Grażyna Bastek.

Czytaj także:

• Twarze Fridy Kahlo. Immersyjna biografia pierwszy raz w Polsce
• Powojenne losy "Panoramy Racławickiej" i innych polskich zbiorów ze Lwowa

Pergamonmuseum - podróż w czasie

Jak dodała ekspertka, największa firma na świecie, która organizuje i prezentuje wystawy immersyjne w 11 miejscach świata - Culture Spaces - ma swoim portfolio bardzo różne oferty.

- Jest na przykład wystawa, w której możemy poruszać gwiazdami, dotykać kosmosu, wejść do ludzkiego ciała. W Pergamonmuseum w Berlinie można wejść do historii, zobaczyć turniej rycerski z okna średniowiecznego zamku, przejść się uliczką w Pompejach. To są ciekawe doświadczenia dydaktyczne, edukacyjne, które młodym ludziom - bo, jak widziałam, to raczej młodzi ludzie są zachwyceni i biegają po tym Pergamonie - daje pewne namacalne doświadczenie przeszłości, które jest też formą zabawy - mówiła dr Grażyna Bartek. - To bardzo lubię, marzyłabym o tym, żeby wejść na Forum Romanum w czasie największej świetności tego miejsca i zobaczyć ten kolorowy świat, który teraz wydaje nam się biały i oglądamy go tylko w ruinie.

Wystawa "Immersive Monet & The Impressionists" w warszawskiej Fabryce Norblina

Panoramy i cykloramy, immersja w XIX wieku

Ekspertka zauważyła, że na podobnej zasadzie - choć oczywiście z użyciem mniej zaawansowanej technologii - funkcjonowały XIX-wieczne panoramy i cykloramy.

- To takie pokazy, w których ludzie wsiadali np. do wagonika kolejowego, a przed nimi rozpościerała się trasa kolei transsyberyjskiej albo oglądali wybrzeże Missisipi czy jakieś wielkie bitwy. To było kino XIX wieku, swego rodzaju immersja, to można zobaczyć do tej pory we Wrocławiu w Panoramie Racławickiej - nie widzimy końca ani początku płótna, przed nami też usypany jest piasek i rozrzucone są rekwizyty, które przedłużają ten namalowany świat - wyjaśniała.

Sztuka czy jej iluzja?

Dr Grażyna Bartek przyznała, że immersja pozwala nam przekraczać granice naszej percepcji. - Ale uważajmy na to, żeby nie brać za prawdziwą sztukę chodzenia po pikselach, które mają niby przedstawiać nam świat van Gogha, Klimta, Muchy i tych wszystkich gwiazd mass mediów, które są wykorzystywane do pokazywania sztuki. Obraz to jest obraz, a 5 mkw. pikseli, to jest 5 mkw. pikseli i nic nie zastąpi obrazu - podkreśliła.

***

Tytuł audycji: Poranek Dwójki

Prowadził: Paweł Siwek

Gość: dr Grażyna Bartek (historyczka sztuki, Muzeum Narodowe w Warszawie)

Data emisji: 6.03.2024

Godzina emisji: 9.30

mgc/pg/kormp