Fotograf mówi, że jego przygoda z aparatem rozpoczęła się w latach 50-tych. - Był to czas, w którym fotografowałem Oświęcim pożyczonym wówczas aparatem - wspomina. Dodaje, że każdy z jego albumów poświęcony jest zupełnie innemu wydarzeniu. Prowadząca audycje komentuje, że albumy Adama Bujaka są pełne górnolotnych idei, w których nie ma miejsca na "opowieści o niczym". 

Adam Bujak wychwala dzieła sztuki, na których znajduje się Matka Boża twierdząc, że wielu ludzi nie ma pojęcia jak wiele dzieł istnieje na świecie, które przedstawiają narodziny matki Jezusa Chrystusa. - Zaglądałem do sanktuariów kompletnie mi nieznanych i wtedy poczułem, że ludziom trzeba tę Matkę Bożą pokazać - słyszymy.

Fotograf w czasach pontyfikatu Jana Pawła II marzył o cyfrówce, z której aktualnie korzysta. Przyznaje, że nowocześniejszy sprzęt pozwalałby mu na lepsze uchwycenie mistycyzmu. Dodaje, że papież pozwalał mu eksplorować te miejsca w Watykanie, do których większość ludzi nie miała dostępu. 

Jak wygląda recepta na zrobienie dobrego zdjęcia według Adama Bujaka? Jaki wspomnienie z Janem Pawłem II utkwiło w jego pamięci najbardziej? 

Zapraszamy do wysłuchania całej rozmowy.

***

Tytuł audycji: Już taki jestem 

Prowadzi: Jolanta Fajkowska 

Gość: Adam Bujak (fotograf, autor 150. albumów)

Data emisji: 23.05.2019

Godzina emisji: 10.15

K.A/ag

Album "Legendarni fotografowie w Polsce. Capa, Seymour, Barbey i inni" to prawie 100 zdjęć wybitnych fotografów agencji Magnum Photos, którzy realizowali fotoreportaże w Polsce przez kilka dekad ubiegłego wieku. Za koncepcję albumu i wybór zdjęć do publikacji, wydanej nakładem Domu Spotkań z Historią, odpowiada Anna Brzezińska - polska fotograf, fotoedytor i kurator wystaw.

Odpowiadając na pytanie, jak doszło do realizacji tego projektu, gość audycji wskazała, że pomysł na wydanie albumu narodził się już dawno i w pierwszej wersji zakładał także otwarcie wystawy, jednak ze względu na sytuację pandemiczną nie udało się tego sfinalizować. - Taki album był w jakimś sensie moim marzeniem. Bardzo chciałam pracować ze zdjęciami legendarnych fotografów tej legendarnej agencji - powiedziała Anna Brzezińska. Jak dodała, Magnum Photos to najsłynniejsza agencja fotograficzna na świecie, która skupia autorów robiących zdjęcia na najwyższym poziomie.

"Fantastyczna przygoda i podróż w tamte czasy"

Gość audycji powiedziała, że w albumie "Legendarni fotografowie w Polsce. Capa, Seymour, Barbey i inni" znajduje się 96 zdjęć autorstwa 12 fotografów, które pokazują Polskę od późnych lat 40. do 1980 roku - Była to dla mnie fantastyczna przygoda i podróż w dawne czasy. Niezwykle interesujące było to, w jaki sposób fotografowie z zagranicy widzieli Polskę - skomentowała pracę nad albumem Anna Brzezińska.

Na pytanie, czy jest widoczna różnica w robieniu zdjęć przez autorów z Polski i z zagranicy w ubiegłym wieku, gość audycji wskazała, że rodzima fotografia "była pochowana gdzieś w szufladach". Z kolei zagraniczni fotoreporterzy "nie mieli ograniczeń w sposobie pokazywania naszego kraju". - To zdjęcia z absolutnie wszystkich dziedzin życia Polski i Polaków, mają w sobie olbrzymią różnorodność tematów - podkreśliła.

• "Jedyne. Nieopowiedziane historie polskich fotografek" to wystawa zdjęć autorstwa znakomitych, jednak mało znanych polskich fotografek.
• Fotografie są dokumentem czasu, opowiadają przede wszystkim historię Polski i Europy lat 70., 80., i 90.

W Domu Spotkań z Historią można oglądać wystawę "Jedyne. Nieopowiedziane historie polskich fotografek", która jest uzupełnieniem publikacji o tym samym tytule. Ekspozycja to niemal sto pięćdziesiąt zdjęć znakomitych fotografek - m.in. bohaterek książki autorstwa Moniki Szewczyk-Wittek. Fotografie przedstawiają wydarzenia sportowe, polityczne, a także życie codzienne w trzech ostatnich dekadach XX wieku.

- Te fotografie są dokumentem czasu - podkreśliła Monika Szewczyk-Wittek. - I nie chodzi wyłącznie o wydarzenia polityczne, bo przecież np. Maja Sokołowska dokumentowała wielkie sukcesy polskich sportowców. To był skomplikowany czas lat siedemdziesiątych, osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych; czas zdecydowanie zdominowany przez mężczyzn, jednak żadna z tych pań nie miała poczucia, że musi się wycofać. Przeciwnie, one szły bez opamiętania i robiły to, co kochały.

Fotoreporterki nieznane

Autorka zdradziła, że pomysł na publikację rodził się stopniowo. Początkowo prowadziła jedynie wywiady z fotografami i fotografkami, mając okazję wysłuchać wielu ciekawych historii. Jednak dopiero spotkanie z Joanną Helander spowodowało, że zrodził się pomysł zebrania tych historii w całość. - Po pięciu sekundach rozmowy z nią wiedziałam, że to wspaniała bohaterka i chcę z nią rozmawiać więcej. Ja po prostu na swojej drodze zaczęłam spotykać wspaniałe fotoreporterki, których historie nie były szerzej znane. Pomyślałam, że trzeba tę lukę wypełnić - wyjaśniła Monika Szewczyk-Wittek.

Mimo że w okresie lat 70., 80. oraz 90. kobiet fotografów nie brakowało, to jednak ogromnym wyzwaniem dla autorki było odnalezienie wielu z nich. - Część potencjalnych bohaterek odłożyła aparat. Jedna z nich wyjechała do Kanady i ostatecznie nie udało mi się jej odnaleźć. Były też kłopoty związane z archiwum fotograficznym. W jednym przypadku redakcja twierdziła, że nigdy nie miała żadnego archiwum, a przecież bez możliwości oparcia się o fotografie trudno byłoby mi takie rozmowy przeprowadzić.

Konieczna digitalizacja

Monika Szewczyk-Wittek dodała również, że często fotoreporterki przechowują swoje zdjęcia w domach, np. w pudełku po butach. Zdarza się, że takie fotografie ulegają przypadkowemu zniszczeniu. - U jednej z fotoreporterek była powódź. Dlatego teraz staram się te materiały zabezpieczać. Prowadzę rozmowy i szukam instytucji, która mogłaby mi pomóc w digitalizacji - wyznała rozmówczyni Jakuba Kukli.

***

Tytuł audycji: Wybieram Dwójkę

Prowadził: Jakub Kukla

Gość: Monika Szewczyk-Wittek (autorka publikacji "Jedyne. Nieopowiedziane historie polskich fotografek")

Data emisji: 17.01.2022

Godzina emisji: 16.30

Ten proces fotografowania i wywoływania zdjęć, odkryty w 1851 roku, wymaga wiedzy, umiejętności i cierpliwości. Specjalnie przygotowane szklane klisze naświetla się w drewnianym aparacie przy użyciu historycznej optyki.

Każda fotografia jest unikalna, silnie oddziałuje na odbiorcę i nie daje się porównać z cyfrowymi zdjęciami. Paweł Roman twierdzi, że taka fotografia, to przeżycie, szczególnie przy portretach, kiedy pracuje się w studio z modelem. O swojej pracy opowiedział w audycji "Głębia Ostrości".

"To jest prawdziwa magia"

Gość PR24 opowiedział, że fotografię wykonywaną techniką mokrego kolodionu zobaczył jeszcze w młodości, gdy przy Warszawskiej Szkole Fotografii wykładowcy prezentowali wybitne dzieła świetnych twórców. Tam - mówił Paweł Roman - natknął się na pracę Joni Sternbach, przedstawiającą surferów stojących na tle Atlantyku.

- Ten obraz, który jest zupełnie inny od tego, który znamy z aparatów cyfrowych, szalenie mnie wciągnął. Cały proces - stare, drewniane aparaty, jakaś chemia, patrzenie się na taką matówkę aparatu wielkoformatowego, która hipnotyzuje i pokazuje cały świat w niesamowitym wymiarze, z tego względu, że jak patrzymy na matówkę, to mamy wrażenie, jakbyśmy patrzyli na telewizor, ale taki analogowy, a to się dzieje naprawdę - to jest prawdziwa magia. Cały ten świat mnie bardzo mocno wciągnął - opowiadał Paweł Roman.

Szukanie nowego w starym

Technika, z której korzysta fotograf, ma już ponad 170 lat. Dziś bardzo niewiele osób na co dzień wykonuje zdjęcia w ten sposób. Gość audycji został zapytany o poszukiwanie nowych środków wyrazu, także w kontekście popularyzatora tej techniki, który, będąc rzeźbiarzem, zobaczył potrzebę innej fotografii od tej powszechnie dostępnej.

- Wydaje mi się, że każdy artysta szuka nowego środka wyrazu. Jesteśmy takimi poszukiwaczami nowego, nowych, nieodkrytych dróg. Wszyscy szukamy czegoś nowego. Nie chcemy odtwarzać tego, co było, tylko szukamy nowych środków wyrazu. Tak jak np. ja mógłbym fotografować cyfrowo, wykonywać portrety, ale szukałem czegoś innego. Ja tak naprawdę nie kopiuję tego, co kiedyś było, tylko staram się tworzyć prace przy użyciu starej techniki w nowy sposób - wyjaśnił Paweł Roman.

Czytaj również:

• "Fotografowanie sobą". Prof. Mariusz Gołąb o twórczości Zofii Rydet

Więcej w nagraniu.

* * *

Audycja: "Głębia ostrości"
Prowadzi: Iga Niewiadomska
Gość: Paweł Roman (fotograf)
Data emisji: 08.02.2022
Godzina emisji: 22.06

PR24/jmo

W Armii Krajowej

Tadeusz Sumiński przyszedł na świat 1 kwietnia 1924 roku we wsi Badurki pod Płockiem. Pochodził z rodziny o tradycjach patriotycznych – jego ojciec Ludomir walczył podczas wojny polsko-bolszewickiej (1919-1921) i za swoją odwagę został odznaczony Krzyżem Walecznych.

Powstanie Warszawskie - zobacz serwis specjalny

Do Armii Krajowej dołączył jesienią 1943 roku, przyjął pseudonim "Leszczyc" (nazwa rodowego herbu Sumińskich) i wkrótce potem został przydzielony do plutonu "Felek", wchodzącego w skład 2 kompanii "Rudy" batalionu "Zośka". Męstwem wykazał się już w pierwszych dniach Powstania Warszawskiego, gdy 5 sierpnia 1944 roku wziął udział w wyzwalaniu niemieckiego nazistowskiego obozu koncentracyjnego zlokalizowanego na ulicy Gęsiej w Warszawie (KL Warschau). Żołnierze AK uratowali wówczas 348 więźniów.

German Death Camps - zobacz serwis edukacyjno-społeczny

–  Nasz pluton stał na lewym skrzydle pierwszej części obozu i czekał. Gdy dostaliśmy rozkaz natarcia, wspięliśmy się po drabinach, weszliśmy na mur i przeskoczyliśmy na teren obozu – opowiadał Tadeusz Sumiński w audycji Bogusława Czajkowskiego z cyklu "Ślady pamięci". –  Posuwaliśmy się wzdłuż muru i wygarnialiśmy tych Ukraińców, bo to była ukraińska formacja SS. Oni w zasadzie poddawali się bez walki. Pamiętam, że jeden z nich zgłosił natychmiast gotowość do pokazania nam, gdzie są Niemcy i poprowadzenia dalszego natarcia w charakterze przewodnika. Rzecz jasna nikt z tej oferty nie skorzystał – dodał.

Obóz koncentracyjny w środku Warszawy. 77. rocznica likwidacji Gęsiówki

W kolejnych tygodniach Tadeusz Sumiński brał udział w walkach na Woli i na Starym Mieście (mowa tu m.in. o obronie cmentarzy wolskich). Na początku września wraz z kilkuosobową grupą powstańców przedostał się na Śródmieście. 

- To była noc. Byliśmy w mundurach niemieckich, więc zdjęliśmy powstańcze opaski. Gdy szliśmy przez Ogród Saski, natrafiliśmy na Niemców. Ponieważ było ciemno, to nas nie rozpoznali i ostatecznie udało nam się dotrzeć do ulicy Królewskiej – wspominał Tadeusz Sumiński na antenie Polskiego Radia. – Niestety, Niemcy w końcu się zorientowali, kim jesteśmy i zaczęli do nas strzelać z karabinu maszynowego. Co gorsza, znajdujący się po drugiej stronie ulicy Zielnej powstańcy również zaczęli do nas strzelać, sądząc że jesteśmy grupą jakichś Niemców. Zaczęliśmy więc do nich krzyczeć: "Tu Starówka, nie strzelać! Niech żyje Polska!" – dodał.

Tadeuszowi Sumińskiemu udało się wyjść z cało z opresji. Ze Śródmieścia przedostał się na Czerniaków, gdzie walczył aż do 23 września. Schwytany przez Niemców, został wywieziony do obozu jenieckiego w Altengrabow koło Magdeburga. Wolność odzyskał w maju 1945 roku, gdy obóz został wyzwolony przez wojska amerykańskie. 

Z miłości do fotografii

Przygoda Sumińskiego z fotografią zaczęła się tuż po wojnie. Jak sam wspominał na antenie Polskiego Radia, nowe medium nie od razu stało się jego pasją. – Fotografia była dla mnie wtedy substytutem innych sztuk plastycznych. Twierdziłem, że mam antytalent do rysunków i bardzo nad tym ubolewałem. Uważałem więc, że fotografia może zapełnić tę lukę, którą wytworzyły braki w moich plastycznych zdolnościach – tłumaczył.

Początki jego kariery nie należały jednak do najłatwiejszych. – Najpierw fotografowałem jedynie amatorsko i w straszliwych warunkach laboratoryjnych. Mieszkałem w ciasnym pokoiku, którego nie mogłem zaciemnić, więc zdjęcia powiększałem jedynie w nocy. Następnie jechałem na drugi koniec miasta, aby je wywołać – mówił Tadeusz Sumiński na antenie Polskiego Radia. – Zawodowo zacząłem się zajmować fotografią, dopiero gdy słynna graficzka Wanda Telakowska zaangażowała mnie do Instytutu Wzornictwa Przemysłowego. Pracowałem tam przez kilka lat i zajmowałem się m.in. fotografowaniem mody – dodał.

Podróże i zdjęcia krajobrazowe

Kolejny ważny etap w karierze Sumińskiego przyszedł w 1961 roku, gdy rozpoczął współpracę z wydawanym w języku angielskim i francuskim magazynem "Polska", który był dystrybuowany na terenie krajów Azji i Afryki. Posada fotoreportera dała mu możliwość podróżowania po świecie, a efektem tych zagranicznych wyjazdów była m.in. jego seria portretów zatytułowana "Mongołowie". 

Od 1964 roku Sumiński pracował jako samodzielny fotograf. Specjalizował się w zdjęciach krajobrazowych, szczególnie chętnie uwieczniał jednak niebo. - Większość fotografów krajobrazu skupia się na detalach, ja natomiast mam tendencję do szukania wielkich planów, uwzględniania elementów przestrzeni. Moimi zdjęciami zawsze staram się pokazać, że pejzaż nie jest ani brzydki, ani ładny, a jest taki, jakim go zobaczy fotograf i jak go zinterpretuje - mówił w 2005 roku na antenie Polskiego Radia. 

Prace artysty były wielokrotnie wystawiane zarówno w Polsce, jak i za granicą - m.in. w Czechosłowacji i Niemczech. Tadeusz Sumiński zmarł 24 lutego 2009 roku w Warszawie.

jb